O’zbekstan respublikasi joqari ha’m orta arnawli biLİm lendiriiw miNİstrliGİ

3-tapsırma. Ta’rezide zat salmag’ın o’lshew. Deneni ta’rezinin’ shep pa’llesine, salmag’ı dene salmag’ına shama menen ten’ dep qabıllang’an ta’rezi tasın on’ pa’llesine salıp ta’rezini arretirden shıg’aramız. Usı jag’dada ta’rezi strelası shkalanın’ nollik sızıg’ınan N sızıqqa awısqan noqat a’tirapında terbele baslaydı. Ju’kli tarezi strelkasının’ nollik sızıqtan awısıw shamasın anıqlay otırıp dene salmag’ın to’mendegishe esaplaymız: . Bunda, r - ta’rezi tasları salmag’ı.
O’lshew da’lligin joqarılatıw ushın dene ha’m ta’rezi taslarına hawa ta’repinen ta’sir etiwshi Arximed ko’teriwshi ku’shi sebepli jog’altatug’ın salmaqların esapqa alıwımız kerek. Meyli, denenin’ sm ta anıqlang’an ko’lemi V, al ta’rezi taslarının’ ko’lemi V bolsın. Hawanın’ o’lshew momentindegi temperaturasındag’ı salıstırmalı salmag’ı dep esaplasaq, dene ha’m ta’rezi tasları Arximed ku’shi esabınan ha’m salmaqların jog’altadı. Onda, denenin’ haqıyqıy salmag’ı , ta’rezi taslarının’ haqıyqıy salmag’ı bolsa to’mendegilerge ten’ boladı: , . Ta’rezi pa’llelerinin’ ten’salmaqlılıg’ı dene ha’m taslar salmaqlarının’ ten’ligin an’latadı. Onda sha’rtinen
yamasa .
D o’lsheniwshi denenin’, al d ta’rezi taslarının’ salıstırmalı salmaqları bolsa VD = P ha’m . Bunnan V ha’m V lerdin’ ma’nislerin tawıp, joqarıdag’ı ten’lemege qoysaq
.
Ten’lemeni R g’a qarata sheshsek ha’m , mug’darları ju’da’ kishi ekenligin esapqa ala otırıp to’mendegini alamız:
.
Bunda d = 8,4 g / sm ; g/sm dep alsaq, ten’leme
tu’rine keledi.
O’lsheniwshi dene salmag’ın o’lshewler to’mendegi 3 - kestege jazıladı.
3 - keste

№	t, K	D, kg/sm	d, kg/ m	P, kg	p, kg
1 2 3
Ortasha