O`zbekstan respublikаsi xаlĺq bilimlendiriw ministrligi

III Juwmaqlawshı bólim:
Mektep asxanası, sport zalı , kitapxana hám belsendiler zalındaģı úskeneler, mebeller menen tanısıp shıqqannan soń, mektep háwlisindegi gúller, tereklerge kútip jasaw ,stentler hám de jap-salmalar, olardı azada tutıw, olardı abaylaw hár bir oqıwshınıń wazıypası ekeni túsindiriledi.

Sabaq aqırında oqıwshılar bahalanadı.

Tema: Jol háreketi qaģıydalarınıń kelip shıģıw sebepleri hám tariyxı.
(Jol háreketi qaģıydaları)
Sáne:________________________
I.Kirisiw bólimi:
Tálimiy maqseti:
Oqıwshılarģa jol qaģıydalarınıń dáslepki kórinisleri haqqında maģlıwmat beriw.
Tárbiyalıq maqseti:
Oqıwshılarģa jol qaģıydaları payda bolģan dáwirdegi waqıttı ańlatıw.
Rawajlandırıwshı maqseti: Oqıwshılardıń jol háreketi qaģıydaları tarıyxın biliwin támiyinlew.
Taza tema bayanı.
“Jol háreketi qaģıydaları” transport quralları, jolawshılar, piyadalar háreketin tártipke salıw menen birge túrli jol-transport hádiseleriniń aldın alıw haqqında belgilerdur. Qaģıydalarģa ámel qılģan halda háreketleniw, jol belgileri hám kórsetkishlerge ámel etken halda háreketleniw hár bir aydawshı hám piyadalardıń wazıypasız esaplanadı.
Sonday aq, bul qaģıydalardıń 1.” Ulıwma qaģıydalar” bóliminde bılay delinedi.
“1.1. Bul”Jol háreketi qaģıydaları” respublika aymaģındaģı jollarda háreketleniwdiń jalģız bir tártibin belgileydi.
1.2. Ózbakstan Respublikası jollarda transport qurallarınıń oń tárepleme háreketleniw tártibi belgilengen.
1.3.Jol háreketi qatnasıwshıları “Jol háreketi qáwipsizligi haqqında”ģı Ózbekstan Respublikası Nızamı, usı Nızamlardı hám onda keltirilgen svetafor isharaları, jol belgileri, (1-qosımsha), qatnaw bólimindegi sızıqlar (2-qosımsha) nıń ózlerine tiyisli bolģan talapların biliwleri, olarģa ámel qılıwları, sonday aq, ózlerine berilgen huquq kóleminde jollarda háreketti basqarıp atırģan tártipke salıwshılardıń kórsetpelerin sózsiz orınlawı shárt”.
Bunnan “Jol háreketi qaģıydaları” Respublikamız aymaģındaģı bárshe kósheler hám jollarda háreketleniwdiń jalģız bir tártibi belgilengen qural, degen juwmaq shıģarıw lazım. Tártipke ámel qılmaģan hám ámeldegi nızamģa boysınbaģan jerde jol-transport hádisesi júz beredi, insane salamatlıģına unamsız tásir etedi, adamlarģa qaatı tán jaraqat jetkeriwshi hám ólimge alıp keliwshi waqıyalar júzege keledi.
1999-jıl 19-avgustda Ózbekstan Respublikası Joqarı Keńesi “Jol háreketi qáwipzisligi haqqında” Ózbekstan Respublikası Nızamın qabıl qılģan. Bul nızamda jol háreketi qatnasıwshıları-aydawshılar hám piyadalar, karxanalar hám shólkemler jámiyetlik orınlar kósheler hám jollarda háreketleniw dawamında burıshı hám wazıypaları anıq belgilep berilgen. Ámeldegi nızamģa muwapıq jol háreketi qaģıydasın buzģan, mámleket hám jámiyet múlkine zıyan jetkeriwshi, adamlardıń salamatlıģına keri tásir etiwshi jol-transport hádisesin keltirip shıģarģan shaxslar jazalanadı. Máselen, insannıń biy waqıt ómirden kóz jumıwına sebep bolģan jol-transport hádisesi sebepshisi qamaq jazasına húkim etiledi. Materiallıq zıyan keltirgen adamlar túrlishe jarıymalarģa tartıladı, sonday aq, málim múddetke aydawshılıq huquqınan mahrum etiledi.
Mámleket jol háreketi qáwipzisligi xizmeti xizmetkerleri, jas baqlawshılar toparı aģzaları kósheler hám jollarda túrlishe transport hádiseleriniń aldın alıwģa háreket etedi. Olar transport quralları qatnawın baqlaw hám tártipke salıw, aydawshılar hám piyadalardıń durıs háreketleniwleri, qaģıyda buzıwlardıń aldın alıw boyınsha sharalar qollaydı. Jol háreketi qáwipsizligi xizmeti xizmetkerleri kún-túni dawamında kósheler hám jollarda náwbetshilik etip qaģıyda buzarlıqqa qarsı gúresedi, avtoavariya etip waqıya jerinen qashıp ketken aydawshılardı izlep tabadı, hám olarģa nızamlı túrde shara qollanadı. Jol baqlawshılar hámm jol háreketin tártipke keltiriw menen birge piyadalardıń keslispeler, burılmalardan, ótiw jerlerinen biyqáweter ótip alıwlarına jaqınnan járdem beredi. Olardıń bunday wazıypaların orınlawda jámiyetshilik tiykarında bolıp, kóshelerde baxıtsız hádiselerdiń aldın alıwģa qol keledi.
Buģan mısal keltirip ótiw kerek. 2002-jılda respublikamız boyınsha 2489 jol-transport hádisesi júz Bergen. Sonıń bir bólimi balalar qatnasıwında júz bergen. Bunnan kórinip turıptı, orınlarda orta ulıwma bilimlendiriw mekteplerinde “Jol háreketi qaģıydalar” ın oqıtıw-úyretiw jumısları talap dárejesinde emes. Mektep oqıwshılarınıń “Jol háreketi qaģıydalar”ın tolıq biliwleri hám olarģa qatań ámel etiwleri júdá áhmiyetli. Sebebi, jol transport hádiseleriniń aldın alıw xalıqara kóleminde áhmiyetli wazıypaģa aylanģan házirgi kúnde mektepke shekemgi tárbiya shólkemlerinde balalarģa kóshede júriw mádeniyatın úyretiw, olardı ámeldegi nızamlarģa húrmet ruwxında tárbiyalaw lazım.
Juwmaqlawshı bólim:
Úlkenler hám balalar kóshede háreketleniw tártip-qaģıydalarına qatań ámel etiw kónlikpesi óz-ózinen payda bolmaydı, álbette. Oqıw, úyreniw hám oģan ámel qılıw baxıtsız hádiselerdiń aldın alıw tiykarıdur.

Sabaq aqırında oqıwshılar bahalanadı.

Fayldıń tolıq nusqasın alıw ushın [phone] nomerine xabarlassańız boladı.
33-saat islenbeleri tolıq menen jazılǵan.