O’zbkiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

 
Kutubxona 
Bobil va Osuriya madaniyatining eng muhim
yutuqlaridan biri kutubxonalar edi. Er. avv. II ming 
yillikdan boshlab Ur, Nippur shaharlarida adabiy va 
ilmiy matnlardan iborat ilk kutubxonalar paydo 
bo’ladi.
Qadimgi Sharqning eng mashhur kutubxonasi 
Ashshurbanipalning (er.avv.669-635 yillar 
hukmronlik qilgan) Nineviya shahrida to’plangan
30.000 taxtachadan iborat kutubxonasi bo’lgan.
Loy taxtachalarga podsho annallari, muhim
tarixiy voqealar xronikasi, qonunlar to’plami, adabiy
asarlar va ilmiy matnlar yozilgan. Ashshurbanipal
kutubxonasining alohida ilmiy qimmati shundaki, 

---

220 
bu kutubxonada dunyoda birinchi marta kitoblar 
tizimli to’plangan va ma'lum tartibda joylashtirilgan. 
Ko’pgina kitoblar bir necha nusxada mavjud. Katta 
matnlar bir xil hajmdagi loy taxtachalarda bayon 
qilingan. Shunday matnlar qirqdan yuztagacha 
taxtachaga yozilgan. Har bir taxtachada undan
foydalangandan so’ng o’z o’rnida qaytarish imkonini 
bergan tartib raqamlari qo’yilgan.
 
Arxivlar 
Qadimgi Mesopotamiya arxivlar makoni bo’lgan. 
Eng qadimgi arxivlar er.avv. III ming yillikning 
birinchi choragiga tegishli. Bu davrda arxiv 
ma'lumotlari yozilgan taxtachalar namlikdan saqlash 
uchun mumlangan savatlarda saqlangan. Er.avv. XIX
asrga oid Ur shahri arxivi maxsus xonada yog`och
tokchalarida saqlangan. Er.avv. XVIII asrga oid boy
arxiv Mari podshosi saroyidan, Uruk shahridan er. 
avv. VIII-VI asrlarga oid 2500 xo’jalik hujjatlari 
arxivi topilgan.
 
Maktablar 
Qadimgi Shumer va keyingi Bobil maktablarida 
asosan davlat va ibodatxonalar uchun kotiblar 
tayyorlangan. Maktablar ta'lim va madaniyat o`chog`i
bo’lgan. Maktabda asosan shumer tili va adabiyoti 
o’qitilgan. Yuqori sinf o’quvchilari kelajakda tor 
mutaxassislashuvga qarab grammatika astronomiya

---

221 
va matematikadan bilim olganlar. O’zini fanga
bag`ishlamoqchi bo’lgan o’quvchi bo’lsa huquq,
astronomiya, tibbiyot va matematikani o’rgangan. 
Maktabda jismoniy jazo keng qo’llanilgan.
Mesopotamiya maktablari o’quvchilarining sinf 
xonasida fanlarni o’rganish uchun loy taxtachalarda 
yozgan mashq matnlari bizgacha yetib kelgan.