O‘zgarmas tok elektr yuritmasini yakor tokini minimallash bo‘yicha optimal boshqarish

O‘zgarmas tok elektr yuritmasini yakor tokini minimallash bo‘yicha optimal boshqarish.



139
Boshqaruv burchagi  ni rostlab yuklanishdagi kuchlanishning o’rtacha qiymati rostlanadi. Tarmoqdan yuklanishga berilayotgan standart f =50Gts chastotali o’zgaruvchan tok kuchlanishi U_N= 220, 380V bevosita ChO’da o’rtacha qiymati va chastotasi rostlanadi (faqat chastota qiymati f 50Gts oralig’idagina o’zgaradi).
4.16 – rasmda bevosita ChO’ larning keng tarqalgan sxemalardan biria keltirilgan bo’lib, bu sxema asinxron motorning z_a, z_b, z_c cho’lg’amlarini haqiqiy qiymati U_rost va chastotasi f_rost rostlanadigan kuchlanish bilan ta’minlaydi. Bu sxemaning asosiy kamchiliklaridan biri kuch transformatori va asinxron motor stator cho’lg’amining nolь chiqishining bo’lishi shartligidir. Shuning uchun amaliyotda garchi tiristorlarning soni deyarli ikki barobar ko’p bo’lsa ham bevosita ChO’ larning ko’prik sxemalari ko’proq qo’llaniladi.

4.16 – rasm. Uch fazali nol sxemali bevosita chastota o’zgartkichning elektr sxemasi

Bilvosita ChO’ ning asosiy tashkil etuvchi bloklari: boshqariluvchi to’g’irlagich 2 va uning boshqaruv bloki 1; boshqariluvchi invertor 3 va uning boshqaruv bloki 5 (4.17 - rasm).
Tarmoqdan f₁ chastotali o’zgaruvchan tok kuchlanishi U₁ boshqariluvchi to’g’irilagich 2 da to’g’irlanib boshqariluvchi invertor 3 ga uzatiladi va uning chiqish qismidan haqiqiy qiymati va chastotasi rostlanadigan o’zgaruvchan tok kuchlanishi olinadi.
Aytaylik stator cho’lg’amlari «yulduzcha» ulangan asinxron motor ko’prik sxema bo’yicha yig’ilgan invertordan ta’minlanayotgan bo’lsin (4.18 – rasm).

4.17 – rasm. Bilvosita chastota o’zgartkichli asinxron elektr yuritmaning blok sxemasi

4.18 – rasm. Ko’prik sxemada yig’ilgan invertorning printsipial sxemasi

Invertor tiristorlarining ochiq holati

ning yarmi yoki uchdan biriga teng bo’ladi. VS1 – VS6 tiristorlarning ochilish momentining siljishi T_rost ning oltidan bir qismini tashkil etadi.
hol uchun yuklanish toklarining diagrammasi 4.19 – rasmda keltirilgan. Tiris-torlardan o’tayotgan I_A, I_B, I_C, toklar musbat yo’nalishda joylashtirilgan juft tiristorlardan o’tayotganlari esa manfiy yo’nalishda joylashtirilgan. Bir vaqtning o’zida har doim uch tiristor ochiq holatda bo’ladi.
4.19 – rasmda =T_ROST/2 xol uchun yuklanishdagi kuchlanishlar diagrammasi keltirilgan. Fazalaridagi kuchlanishning shakli nosinusoidal ko’rinishda bo’lsa ham uch fazali standart kuchlanishlar tizimi ko’rinishiga ega bo’ladi.

Agar bo’lganida har bir vaqt oralig’ida ikki tiristor ochiq bo’ladi va statorning ikki fazasi Ye₀ ga ketma – ket ulangan bo’lib, uchinchi faza tarmoqdan uzib qo’yilgan bo’ladi, u hol uchun kuchlanishlarning diagrammalari 4.20 – rasmdagi ko’rinishda bo’ladi.

142



4.19 – rasm. Tiristorlarning ochiq holatdagi =T_ROST/2 bo’lganida invertorning ishlash diagrammasi