Ozon tuynugi muommosi

. OZON TUYNUGI MUOMMOSI
VA UNI ETISH YO’LLARIHAL
Ozon “tuynugi”. XX asrning 50-yillaridan boshlab, havoda freon gazlarining ( xlor, ftor, uglerod ) miqdori ko’pay-ganligi kuzatila boshlandi. Bu gazlar 25 kilometr balandlikda joylashgan ozon qatlamini yemira boshladi.
Ma’lumki, ozon qatlami Quyoshdan kelayotgan zararli ultrabinafsha nurlarini tutib qoladi. Ozon qatla-mining yemirilishi natijasida ozon “tuynugi” hosil bo’ldi. Mazkur tuynuk-dan Yer yuzasiga ultrabinafsha nurlarining kirib kelishi donli ekinlar hosilini keskin kamaytirib yuborishi, odamlarning teri raki kasaliga chalinishlariga sabab bo’lishi aniqlangan.
1989-yil 81 mamlakat olimlari, mutahssislari hamda davlat arboblari qabul qilgan “Ozon qatlamini muhofaza qilish Xelsinki Deklaratsiyasi” da 2000-yilga qadar freon gazlaridan ishlab chiqariladigan mahsulotlarni kamaytirib borish tadbirlari belgilab berildi. Natijada so’nggi yillarda ozon “tuynugi” ning maydoni qisqarib bormoqda.
Ozon qatlamining yemirilib borishida faqat freon gazlarining emas, balki inson tabiatga bo’lgan ta’sirining ortib borishi ham sabab bo’lmoqda. Hozirgi kundagi global muammolar bu O’zbekiston hududidagi muammolardan biri Orol qurib ketishi va shu bilan Qoraqalpog’iston Nukus hududlaridagi odamlarning hayoti ancha og’irlashgani va ularning hayoti uchun juda havfli ekanligi masalan, sochlarning to’kilib borishi, tishlarning to’kilib ketishi, ekinlarning sho’r ostida qolishi. Bu muammo faqat Nukus aholisini emas, balki butun O’zbekiston aholisining global muammosi hisoblanadi.
Hozirgi kunda fan texnalogiya rivojlanib texnikadan chiqayotgan va zavod fabrikalardan chiqayotgan gazlar butun insoniyat, o’simlik va hayvonot olamiga katta havf tug’dirib turibdi. Transport vositalarini ko’payishi yer ostidan neft, tabiiy gazlarni chiqarilishi hovoni chiqindilar ummoniga aylanishiga sabab bo’lmoqda. Iqlim o’zgarishiga yer yuzida haroratning 1ºC ga ko’tarilishiga sabab bo’lgan omillardan biridir. Buni oldini olish uchun olimlar juda qizg’in ish olib bormoqda. Masalan, shu chiqayotgan gaz va turli xil chiqindilarni qayta ishlash yo’li bilan undan ham biror bir narsada foydalanish yo’lini qidirmoqdalar.
Ekologik toza yoqilgi olish ustida ish olib bormoqdalar.
Ijtimoiy ekalogiyani rivojlantirishda ham biz katta ishlarni bajaryapmiz. Masalan, joylarda daraxtlarning ekilishi,bog va gulzorlarning yaratilishi, hayvonlarning ko’payishi, tabiatning go’zalligiga ancha katta xissa qo’shyapmiz.
Agar inson o’z extiyojlarini sal bo’lsa ham cheklashga urunganda bunchalik ko’p muommolar yuzaga kelmagan bo’lar edi. Shunday ekan keling ozon qatlamininig yemirilishiga yo’l qo’ymaslikka harakat qilaylik, ya’ni o’z extiyojlarimizni sal cheklaylik.
KISLOTALI YOMG’IRLAR ayrim davlatlarda haqiqiq Ekologik falokatga aylanib qogan har qanday Yoqilg’I yondirilgan chiqindi gazlar tarkibida oltingugurt Va azot qo’shoksidi bo’ladi. Atmosferaga millionlab Tonna chiqarilayotgan bu birikmalar yomg’irli kislotaga aylanadi
AQSH Kanada Germaniya Shvetsariya Rossiya va boshqa rivojlangan davlatlarda kislotali yomg’irlar ta’sirida katta maydondagi o’rmonlar qurishi kuzatilmoqda. Bundan yomg’irlar hosildorlikni pasaytiradi suv havzalarini nordonligini oshirib yuboradi, binolar, tarixiy yodgorliklarni yemirib yuboradi, inson sog’lig’iga zarar yetkazadi
Kislotali yomg’irlar dunyoga zarar berib barcha jonlilarni o’ldirmoqda. Yuqumli kasalliklar tarqalmoqda, hanuz 10 yil burun nomi hattoki bilinmagan yangi-yangi kasaliklar maydonga chiqmoqda.
Yer yuzasining o‘ttiz bir million gektargacha bo‘lgan qismi «kislotali yomg‘irlar»dan zararlangan
E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAXMAT