Paleolit davri arxeologiyasi

Teshiktosh g’or-makoni Surxondaryo viloyati Boysuntog’ tumanidagi Boysun tog’ining janubiy yonbag’ridagi Turgandaryoning Zavlatashgansoy darasida, dengiz sathidan 1500 m balandda joylashgan. G’or shimoli-sharqqa qaragan, kengligi 20 m, chuqurligi 21 m, balandligi 9 m. Olib borilgan qazuv ishlari natijasida 5 ta madaniy qatlam borligi aniqlangan. Madaniy qatlamlardan 2859 ta toshdan yasalgan mehnat qurollari, gulxan izlari va kul qoldiqlari, tog’ echkisi, bug’u, yovvoyi ot, ayiq, quyon, kemiruvchi va parrandalarning suyak qoldiqlari topildi. Teshiktoshdan topilgan topilmalar orasida 25 sm chuqurlikda neandertal tipdagi odam suyagi qoldiqlari topildi. Bu topilmani mash’hur antropolog olim M.Gerasimov o’rganib chiqib, uning taxminiy qiyofasini tiklagan. Teshiktoshliklar asosan ovchilik va qisman termachilik bilan shug’ullanganlar.
Omonqo’ton g’or-makoni Samarqand viloyatidagi Zarafshon tog’ tizmasining g’arbiy yonbag’rida joylashgan Omonqo’ton qishlog’i yaqinida joylashgan. G’orning kengligi 1,5 m, balandligi 0,9 m, chuqurligi 25 m. G’or-makonning madaniy qatlamlaridan qirg’ich, paykon, plastinkalar, nukleuslar, qo’l chopqilari, Osiyo mufloni (arxar), qo’ng’ir ayiq, tog’ echkisi suyagi, gulxan qoldiqlari topilgan. Bu yerda yashagan qadimgi odamlar asosan ovchilik va termachilik bilan shug’ullanishgan.
Obirahmat g’or-makoni Toshkent shahridan 100 km shimili-sharqda, G’arbiy Tyan-Shan – Chotqol tizmasidagi Paltov soyining yuqori sohilidi joylashgan. Qazuv ishlari jarayonida 21 ta madaniy qatlam mavjud ekanligi aniqlandi. Ko’plab tosh qurollar, har xil hayvonlar suyaklari, gulxan va kul qoldiqlari topilgan. Undan 10 m qalinlikda 21 ta madaniy qatlam topiladi. Madaniy qatlamlardan ohak toshli chaqmoqtoshdan yasalgan mehnat qurollari, nukleuslar, parrakchalar, qirg’ichlar topilgan. 30 mingdan ortiq tosh uchrindilaridan tayyorlangan pichoqlar mavjud bo’lgan.
Olimlarning farazlariga ko’ra, bu yodgorlikda odamlar bundan 120-40 ming yil muqaddam istiqomat qilishgan.