“pedagogika” fakulteti mavzu: O’quvchilarni tarbiyalashda rivoyat va hadislardan foydalanish

Hozirgi vaqtda ham CHingiz Aytmatov, Abdulla Oripov, Barat Boyqobilov, Omon Matjon va yana bir qator adiblarning asarlarida afsona va rivoyatlardan iboratomuz foydalanganlarning guvohi bo‘lamiz.

• Hozirgi vaqtda ham CHingiz Aytmatov, Abdulla Oripov, Barat Boyqobilov, Omon Matjon va yana bir qator adiblarning asarlarida afsona va rivoyatlardan iboratomuz foydalanganlarning guvohi bo‘lamiz.
• Afsona – forscha so‘z bo‘lib, hayoliyot, sehr-jodu, degan ma’nolarni anglatadi. Afsonalar hayotiy haqiqatni uydirma va karomatlarga bog‘lab mo‘‘jizakor mazmunni aks ettiruvchi kichik hajmdagi nasriy hikoyalar hisoblanadi. Afsona va rivoyatlarda tarixiy shaxs va voqealar bilan bir qatorda, odamlar xayolida yaratilgan qahramonlar haqida, jangu-jadallar va bunyodkorlik ishlari haqida, shu jarayonda ayrim kishilar tomonidan namoyish etilgan noyob fazilatlar to‘g‘risida ma’lumotberadi.

Rivoyat – hayotiy voqealarni badiiy uydirmalar vositasida bayon etadi. Ular tarixiy voqealar va ayrim shaxslar bilan bog‘liq bo‘lgan hodisalarni, ijtimoiy hayot va turmush, jo‘g‘rofiy joylarning paydo bo‘lishi hamda yo‘qolishini aks ettiradi. Tarixiy rivoyatlar biror shaxs faoliyati va xalq qaxramonlari bilan bog‘liq bo‘lgan hodisalarni, axloq va odobning me’yoriga qaratilgan normalarni ifoda etib, muayyan dalillar haqida ma’lumot beradi. So‘nggi paytlarda Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Amir Temur, Ulug‘bek, Alisher Navoiy, Bobur, Mashrab va boshqa xalq sevgan ulug‘ siymolar haqida yaratilgan rivoyatlar kitob holda chop ettirildi

Axloq inson uchun muhim fazilat ekanligini barcha o‘z fikri va aql-zakovati, zehni bilan anglamog‘i, uning hayotiy zarurat ekanligini tushunib etmog‘i lozim. Axloq qoidalarini bajarishni kimdandir qo‘rqqanidan emas, balki hayotiy ehtiyoj sifatida his etib, o‘z xohishi bilan unga doimo rioya qilishi zarur. Odob qoidalarini yoshlikdan o‘rganib, unga qat’iy rioya qilgan bolalar va yoshlar keyinchalik o‘z hayot yo‘llarini shu mash’al yordamida yorug‘ ko‘radilar, yorqin kelajak sari adashmasdan boradilar.

• Axloq inson uchun muhim fazilat ekanligini barcha o‘z fikri va aql-zakovati, zehni bilan anglamog‘i, uning hayotiy zarurat ekanligini tushunib etmog‘i lozim. Axloq qoidalarini bajarishni kimdandir qo‘rqqanidan emas, balki hayotiy ehtiyoj sifatida his etib, o‘z xohishi bilan unga doimo rioya qilishi zarur. Odob qoidalarini yoshlikdan o‘rganib, unga qat’iy rioya qilgan bolalar va yoshlar keyinchalik o‘z hayot yo‘llarini shu mash’al yordamida yorug‘ ko‘radilar, yorqin kelajak sari adashmasdan boradilar.
• Odob ta’limini odamzod o‘z atrofidagi insonlardan, bolalar esa ko‘proq ota- ona vamuallimlaridan oladilar. Muallimlarning, ota-onalarning va o‘zidan kattalarning odob to‘g‘risidagi nasihatlarini jon-dildan qabul qiluvchi, kattalarning yaxshi fazilatlarini o‘zlashtiruvchi bola, o‘smir va o‘spirin albatta, odobli bo‘lib o‘sadi.
• Oilada barcha ijtimoiy-ma’rifiy, ma’naviy hamda axloqiy qadriyatlar yoshlarga singdiriladi. Ularga doimiy amal qilish nazorat ostiga olinadi. Oilada beriladigan axloqiy tarbiyaning asosiy maqsadi bolalarda ijobiy sifatlarni hosil qilish, ularni yaxshi xulq-atvorga o‘rgatish, axloqiy hislatni rivojlantirish hamda ularda ijobiy xatti-harakat, ko‘nikma va malakalarni tarkib toptirishdan iboratdir. Axloqli insonda quyidagi sifatlar tarkib topgan bo‘lishi zarur deb hisoblanadi.