Pedagogika-psixologiya fakulteti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
FARG‘ONA DAVLAT UNIVERSITETI
PEDAGOGIKA-PSIXOLOGIYA FAKULTETI
PSIXOLOGIYA YO‘NALISHI
1-BOSQICH 22.22 – GURUH TALABASI
JO‘RABOYEVA AZIMAXONNING TRANSAKT TAXLIL MAVZUSIDA TAYYORLAGAN

MUSTAQIL ISHI

FARG‘ONA – 2023
Mavzu:Transakt tahlil
Reja:
1.Transakt analiz falsafasi.
2. Transaktsion tahlilning vazifalari
3.Transakt analiz asoschisi E.Bern nazariyasi.
1.Transakt analiz falsafasi.
Transaktsiya-bu rag'batlantirish va reaktsiyadan iborat bo'lgan aloqa birligi. Misol uchun, rag'batlantirish - " Salom!", javob " Salom! Axvollar qalay?". Aloqa paytida (tranzaktsiyalar almashinuvi) bizning Ego-Ichki Men bo'yicha o'zaro aloqalar uch xil: 1. Parallel-bu bir kishidan keladigan rag'bat to'g'ridan-to'g'ri boshqasining reaktsiyasi bilan to'ldiriladigan transaktsiyalar. Misol uchun, rag'bat: "hozir soat necha bo’ldi?", reaktsiya: "to'rtdan o’n daqiqa o’tdi."Bu holatda, o'zaro ta'sirlar suhbatdoshlarning kattalar meni o'rtasida sodir bo'ladi.
2. Kesish - stimul va reaktsiyalar yo'nalishlari kesishadi, bu bitimlar janjal uchun asosdir. Masalan, er so'raydi: "Mening galstukim qayerda?", Xotini g'azab bilan javob beradi: "Men bilmayman. har doim hamma narsadaaybdorman !!!". Bunday holda, stimul Voyaga yetgan erdan Voyaga yetgan ayolga yo'naltiriladi va reaktsiya Boladan Ota-onaga o'tadi.
3. Yashirin bitimlar, kishi bitta narsani aytganda sodir bo'ladi, lekin u butunlay boshqacha narsani anglatadi. Bunday holda, aytilgan so'zlar, ovoz ohangi, yuz ifodasi, imo-ishoralar va munosabatlar ko'pincha bir-biriga to'g'ri kelmaydi. Yashirin bitimlar psixologik o'yinlarni rivojlantirish uchun asosdir. O'yin nazariyasini Erik Birn o'zining "People People Play" kitobida tasvirlab bergan. O'yinni tahlil qilish - bu tranzaktsion tahlilchilar tomonidan qo'llaniladigan usullardan biridir.
Transaktsion tahlil - bu shaxsiyat, odamlar o'rtasidagi munosabatlar va aloqa haqidagi gumanistik nazariya bu psixoterapiya, shaxsiy o'sish, ta'lim va hatto tashkilotlar sohasida qo'llaniladi. Dastlab, bu 50-60 yillarda shifokor va psixiatr tomonidan asos solingan psixoterapiya shakli edi Erik Bern, boshqa oqimlardan (psixoanalitik, kognitiv-xulq-atvorli, fenomenologik va boshqalar) g'oyalarni birlashtirgan, ammo bu nazariy va amaliy korpus bugungi kunda ham o'z kuchida va ko'plab kontekstlarda qo'llanilgan innovatsion va ijodiy fikrlovchi.
Erik Bern kim edi?

Erik Bernard sifatida tanilgan Erik Leonard Bernshteyn Transactional Analysisning otasi. U 1910 yilda Kanadada tug'ilgan va 1970 yilda vafot etgan. U Erikning yoshligida sil kasalligidan vafot etgan polshalik shifokorning o'g'li edi. Bern otasining yo'lidan yurishga qaror qildi va 1935 yilda tibbiyot bo'yicha doktorlik dissertatsiyasini olganidan so'ng, 1936 yilda u Yel universiteti tibbiyot maktabining psixiatriya klinikasida psixiatr sifatida o'z faoliyatini boshladi va u erda ikki yil ishladi.

Bir necha yil o'tgach, u Zigmund Freydning birinchi shogirdlaridan biri bo'lgan Pol Federn bilan psixoanalizda o'qishni boshladi. 1946 yilda, turli xil sog'liqni saqlash markazlaridan o'tib va ​​AQSh armiyasida psixiatr bo'lib xizmat qilganidan keyin Kaliforniyada yashashga qaror qildi, Erik Erikson bilan psixoanalitik mashg'ulotlarini davom ettirdi.
Transaktsion tahlil tushunchasini tushunish
Ammo Bern, kelib chiqishini psixoanalitik sifatida hurmat qilganiga qaramay, ushbu model ilgari surgan ba'zi g'oyalarga qo'shilmadi va turli maqolalar va kitoblar nashr etilgandan so'ng, o'zining "ijtimoiy psixiatriya" modelini ishlab chiqdi. Uning asarlari har doim ham oddiy so'z boyligi bilan yozilgan, ham professionallar, ham mijozlar uchun tushunarli bo'lgan eng yaxshi sotuvchilar edi. Bern uchun aloqa va bilim asosan hissiy muammolarning echimidir va u o'z munosabatini ijtimoiy munosabatlarga yo'naltiradi, bu erda bitim asosiy birlik hisoblanadi. Erik Bernning o'zi "Biz o'ynaydigan o'yinlar" kitobida quyidagicha tushuntiradi: "Ijtimoiy munosabatlarning birligi bu bitimdir. Agar ikki kishi bir-biri bilan uchrashsa ... ertami-kechmi ikkalasidan biri gapiradi, biron bir ishora bering yoki ularning borligi uchun minnatdorchilik bildiring. Bu bitimni rag'batlantirish sifatida tanilgan. Keyin boshqa odam rag'batlantirish bilan bog'liq bo'lgan narsani aytadi yoki qiladi yoki bu tranzaktsion javob deb nomlanadi ». Erik Bernning modeli ommalashib bormoqda va u ITAA (Transactional Analysis International Association) tashkil etishga qaror qildi. tranzaktsion tahlilning ba'zi kontseptsiyalariga kirib borish va nazariya ichida turli xil rivojlanishlarga hissa qo'shish vazifasi bilan. Ushbu muassasa tranzaktsion tahlil o'tkaziladigan turli xil markazlarda terapevtik va ta'lim sifatini ta'minlash uchun hanuzgacha amal qiladi.
Integratsion yondashuv
Transaktsion tahlil, ko'p qirrali xususiyatiga ko'ra, eng yaxshi tarzda integral yondashuv sifatida tavsiflanadi. Amaliyotchi turli xil nazariyalar yoki modellardan eng munosib g'oyalarni yoki texnikalarni tanlaydigan eklektik yondashuvdan farqli o'laroq, integral yondashuv yangi model yoki nazariyada birlashtirilgan turli modellar o'rtasida birlashma nuqtasini topadi.Transaktsion tahlil doirasida, masalan, turli maktablar mavjud. klassik yoki kateksis. Amaliyotchi tranzaktsion tahlil tushunchalarini o'zida mujassam etganligi sababli, u o'zi bo'lish yoki terapiya qilish uslubiga mos keladigan maktabni tanlaydi yoki xuddi shu nazariyadagi turli xil yondashuvlar bo'yicha harakat qiladi, shuning uchun u davolangan holatlarga eng mos keladigan usulni topishga harakat qiladi. . Biron bir tarzda nazariy va amaliy asoslardan boshlanib, ba'zi bir variantlarga o'tiladi, chunki bu ko'pincha psixoanalistlar bilan sodir bo'ladi.Tranzaktsion tahlilning eng katta yutuqlaridan biri shundaki, u sodda tilda va texnikasiz ifodalangan metodologiya va asosiy tushunchalarni taklif qiladi va shu bilan birga shaxsiy o'zgarishlarni amalga oshirish texnikasini taqdim etadi. Psixologik operatsiyalar ego holatlar orqali tahlil qilinadi, Freyd tomonidan taklif qilinganlardan farq qiladi. O'z-o'zidan uchta holat mavjud: ota-ona, kattalar va bola.
Ota: Siz bolaligingizda avtoritetdan o'rganilgan naqshlar bilan gaplashasiz va o'ylaysiz. Bu bolalikning nusxasi.
Voyaga etgan: Yanada oqilona va realistik holat
Kichkina bola: Bu eng impulsiv va o'z-o'zidan paydo bo'lgan holat.
Tranzaktsion tahlilchi diagrammada ishlab chiqadi, unda tranzaktsiyada namoyon bo'lgan ego holatlarini qadrlash mumkin. Masalan, Voyaga etganlar uchun operatsiya, jarroh operatsiya qilganda va ish vositasini unga yaqinlashtirish uchun hamshiraga qarab qo'yganda sodir bo'lishi mumkin. Ikkinchisi unga yaqinlashib, qo'shimcha operatsiyani ishlab chiqaradi, bu erda imo-ishora operatsiyani rag'batlantirish va operatsiyani bajarish vositasini etkazib berish bo'ladi. Bir-birini to'ldiruvchi operatsiyalar davom etar ekan, aloqa tezkor bo'ladi. Afsuski, barcha o'zaro ta'sirlar bir-birini to'ldirmaydi va shuning uchun ba'zilari noto'g'ri ishlaydi, Bern uni xoch-bitim deb atagan. Masalan, er-xotin munosabatlarida a'zolardan biri, bu holatda ayol, boshqa a'zodan ko'zoynagini ko'rgan-ko'rmaganligini so'raydi. Va boshqa a'zo, bu holatda erkak javob beradi: "Siz har doim hamma narsada meni ayblaysiz!" "Voyaga etgan" ego bilan javob berish o'rniga, odam dürtüsel javob beradi, ya'ni "Bola" egoi bilan javob beradi va bu erda ziddiyat yoki ishlamaydigan aloqa paydo bo'ladi.
EGO “ICHKI MEN” XOLATLARI
•Ego-ota-onaning holati tashqaridan, birinchi navbatda, otaonadan olingan xulq-atvor va xatti-harakatlarni o'z ichiga oladi. Tashqi tomondan, ular ko'pincha boshqalarga nisbatan noto'g'ri, tanqidiy va g'amxo'rlik bilan ifodalanadi. Ichki sifatida, ular bizning ichki farzandimizga ta'sir qilishda davom etadigan eski ota-ona ko'rsatmalari sifatida boshdan kechiriladi.(Biz harakat qilsak, his qilsak, ota-onamiz kabi o'ylaymiz, biz ota-onaning ego holatida bo'lamiz (P).) •Ego-kattalarning holati shaxsning yoshiga bog'liq emas. Bu mavjud haqiqatni idrok etishga va ob'ektiv ma'lumot olishga qaratilgan. Bu uyushgan, yaxshi moslashtirilgan, qobiliyatli va harakat qiladi, haqiqatni o'rganadi, o'z imkoniyatlarini baholaydi va xotirjam ravishda kutadi.(Biz hozirgi haqiqat, faktlarni to'plash, ularning ob'ektiv baholashlari bilan shug'ullanganimizda, biz kattalarning ego holatida bo'lamiz (B).) •Bolaning ego holati bolada tabiiy ravishda yuzaga keladigan barcha sabablarni o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, u erta bolalik tajribalari, reaktsiyalar va o'ziga va boshqalarga nisbatan pozitsiyalarni o'z ichiga oladi. Bu bolalik "eski" (arkaik) xattiharakati sifatida ifodalanadi.(Biz bolaligimizda buni qanday amalga oshirganimizni his qilsak va harakat qilsak, biz bolaning Ego holatida bo'lamiz (Pe).)O’zingizdagi ichki Meningizdagi “BOLA” xarakterini tan olishni o'rganing.(u eng zaif joylarga ega bo'lgan joyda, u qo'rqqan narsalar, his-tuyg'ularni ifodalaydi) •Ota-ona “MENINGIZNI” tanib olishni o'rganing.(u qanday buyruqlar, ko'rsatmalar beradi, qanday hollarda u toqat qilmaydi, qanday ifoda etilgan) •Boshqalarda bolaga sezgir bo'ling.Agar kerak bo'lsa, kattalar uchun ma'lumotni qayta ishlash va ota-onaning ma'lumotlarini ajratish uchun 10-ga hisoblang.Qadriyatlar tizimini ishlab chiqish, axloqiy ko'rsatmalar oldindan o'rnatilmagan bo'lsa, qaror qabul qilish mumkin emas.