Pedagogikalıq programmalıq qurallar jaratıwshı dastúrler sıpatlaması

---

Pedagogikalıq programmalıq qurallar jaratıwshı dastúrler sıpatlaması

 

Reje: 

1. Kirisiw 

2. Didaktik dásturler 

3. Ekspert u`yretiwshi sistemalar 

4. Avtomatlastırılg`an u`yretiwshi sistemalar 

 

Oqıwshılardıń 

psixofiziologik 

táreplerini 

hám 

komp`yuterdiń 

texnik 

mu`mkinshiliklerini  esapqa  alıw,  oqıtıw  strategiyasınıń  ustinligi,  pedagogik  hám 

psixologik, 

ergonomikalıq, 

funktsionallıq 

tolıqlıq, 

motivatsionlı 

hám 

aktivlestiruvshi  támiyingenlik,  qollanıwdag`ı  universallıq  hám  du`zilisindegi 

modullikti tu`sindiriw.  

Pеdagogik-dasturiy  qurallarjaratiw  tеxnologiyasi  kursiniń  mazmuni  hámduzilisin 

aniqlawda,  sondayaq,oni  oqitiw  protsesinde  uliwma    didaktika(oqitiwteoryasi)  

tárepinen  kόrsetilgen  tiykarǵi  prisplerge boysiniwi zarur: 

  ilmiylik; 

  sistemali hám  izshil bayan etiw. 

  tusinerlilik; 

  kόrgizbelilik; 

  teoryanińamelyat penen baylanisli; 

  aktivlilik. 

  Bilimlerdi bekkem όzlestiriw 

 

Ilmiylik 

 

Ilmiylik  úyrenilip  atirǵan  maselelerdi  juzeki  qaraw  yaki  oǵan  tiyisli 

maǵlumatlar  sani  menen  emes  balkim  maseleniń  manisine  shuqur  kirip  bariw 

menen belgilenedi.  

Oqiwshilarǵa jetkizilip atirǵan barliq bilimler maǵlumatlar duris bolip, zamanagόy 

pán teoryasina muwapiq keliwi lazim. Informatika – tez rawajlanip baratirǵan pan. 

Keyingi onjil ishinde informatikada juda ko`p jańa tusinikler, jańa teoryalar payda 

boldi,  jańa  EEM  ler  hám  olar  din  qurilmalarijaratildi.  Soniń  ushin  oqiw  kursiniń  

mazmuni hám duzilisi barqulla jańalanip turiliwi lazim. Informatika kursi qanshelli 

elementar  bolmasin,  ol barqulla  ilmiy boliwi lazim. 

 

Progressiv  didaktik  sistemalar  ámelyatta    ilmiylilik  prinspin  ámelge 

asiriwdiń  bir qatar qaǵiydalari  islep shiǵildi. 

-  Oqiwshilardi    informatikadaǵi  jańaliqlar    menen  sistemali    rawishte  

xabardar qilip bariw; 

-  Zamanagόy  ilimiy atamalardi qollaw  

-  Oqiwshilardi  i  kibernetika  hám  informatika    tarawindaǵi  faktorlar   

xarakteristikasi,    olardiń  pan  rawajina  qosqan    úlesi  menen  tanistiriw 

---

imkanyatlarinan    keń  paydalaniw    (N.Viner,  A.Lebedev,  P.ershov,  V. 

Kobulov hám basqalar.) 

Tarixiy  material  jaqsi  eslep  qalinadi. 

Demek, oniń  járdeminde      informatikaniń 

ráwajlaniw  taryxi,  oniń    tiykarǵi    ideya 

hám   usillarin   rawajlandiriw  protsesleri  

eslep qalinadi  Natiyjede informatika  kόz 

aldinda  qatip    qalǵan      hám    rawajlanip 

bolǵan    pan  spatinda  emes    bálkim 

dinamikada    dόretiwshilik    jaratiwshańliq  

protsesinde  kόrined.  Pán    tarixi  oniń 

hareketleniwshi    kushin  kόriw    ilimiy 

bilim  hám insanniń ameliy   iskerligi  bir-

birine      baylanisliliǵi    hám    όz  ara  

hárekette    gúzetiw  imkanin  beredi.  Bul 

bolsa    oqiwshilarda    dialektika  – 

materialistik  dunyaqarasin    hám    ilimiy  

pikirlewdiń 

rawajlandiriwǵa 

járdem 

beredi.  

 

 

 

 

Informatika    shiniǵiwlarinda    tarixiy    materiallardan  paydalaniwdiń    bir  neshe  

turlerin  keltirip όtemiz: 

1.  Informatika  tarixina    epizodik    ekskurs.  Maselen,  «EEM  awlatlari»  

temani  όtkende      oqitiwshi    Όzbekistandaǵi  «algoritm»  zavodinda 

EEMniń  4-  awladi  jiynaw    tarixi  haqqinda    oqiwshilarǵa      aytip  beriw  

paydadan hali bolmaydi. 

2.  Akademikler 

V.Qobulov, 

F.Abutaliev, 

M.Komilov, 

professor 

M.Ziyoxόjaev,  M.Aripov,  M.Begalov  hám  A.Abduqodirovlar  misalinda   

watanimizdaǵi   kibernetika hám informatika  tarawindaǵi  ulken xizmet  

qilǵan    alimlardiń      όmiri  hám  dόretiwshiligi    haqqinda    maǵlumatlar  

berip bariw. 

3.  Málum  dawirlerde    alinǵan    jaratilǵan    tarixiy  natijeler      dodalanip  

(kompyuterlerdiń    jańa    túrin    payda  boliwi,  ol  yaki  bul    dásturlew  

atamasiniń      payda  boliwi  hám  basqalar).  Misali  birar    dastúrlew  tilin 

uyreniwde  hayal Ada Lavleyshaqqinda  aytip beriw múmkin. 

4.  Málum  bir  tarixiy    temani    úyreniw.  Misali,sanaq  sistemalari    tarixin 

úyreniw (ayyemgi  bobilliklerden tap EEM na shekem). 

5.  Ulli  alimlar  hám  ulamalar    kibernetika,  informatika  hám      dástúrlew  

haqqindaǵi  sόzleri    oqiwshilarda    watanǵa  degen  sezimlerin  

rawajlandiriw maxsetinde  oqiwshilardi ayyemgi shiǵistaǵi                   al-

Xorazmiy, Beruniy siyaqli  ulli  alimlardiń  ilimiy natiyjeleri  haqqindaǵi 

materiallar  menen tanistirip  bariw  juda paydali. 

Bilimdi ulli, oqiwdi  

ulli bil  Bul ekewi  

tan’lang’an  

bendesin  ulig’laydi   

Zakovat  qaerde 

bolsa  ulliliq boladi  

Bilim kimde bolsa  

ulliliq boladi. 

 

Yusuf Xos Hojib 

---