Petrografiya

Abissal  tog’  jinslari.  Gabbro  teng,  o'rta  va  katta  donali  jins 

bo'lib,  asosan  plagioklaz  va  piroksendan  tashkil  topgan.  Ikkinchi 

darajali  minerallar  olivin,  shoh  aldamchisi  va  biotitdan,  aksessor 

minerallar magnetit, ilmenit, apatitdan iborat bo'lib, ahyon-ahyonda 

pirrotin,  xromit  va  pikotit  uchraydi.  Normal  gabbroning  tarkibida 

35-70  foiz  piroksen  bo'lib,  leykokratli  gabbroda  uning  miqdori 

15-35  foizgacha  kamayib,  melanokratli  turida  esa  70-85 

foizgacha ortib boradi. Gabbro tog’ jinsining tarkibida rombik va 

monoklinal  piroksenlar  uchraydi.  Monoklinal  piroksen  asosan 

diallag,  ayrim  hollarda  avgitdan  tashkil  topgan.  Diallag  ichida 

rombik piroksen, yashil yoki qo'ng’ir shoh aldamchisining parallel 

o'simtalari  uchraydi.  Rombik  piroksen  bronzit  va  giperstendan 

tashkil  topgan  bo'lib,  yumaloq  shakldagi  kristallar  hosil  qiladi. 

Ayrim  hollarda  esa  ularning  idiomorf  kristallari  ham  uchraydi. 

Ahyon-ahyonda  olivin  donasi  atrofida  piroksen  reaksion  halqa 

hosil qiladi. Olivin ikkinchi darajali mineral holida uchraydi. Shoh 

aldamchisining  gabbroda  bo'lishi  epimagmatik  bosqichda  jins 

sovishi  jarayonida  piroksen  o'rniga  amfibollar  rivojlanishi  bilan 

bog’langan. 

Plagioklaz tarkibi Labrador – bitovnit – anortit qatoriga to'g’ri 

keladi.  Jins  tarkibida  plagioklazning  ko'p  miqdorda  uchrashiga 

qaramasdan,  labrador  to'q  kulrang  va  to'q  yashil  bo'lgani  uchun 

gabbro  ham  to'q  kulrangdir.  Jins  tarkibida  qaysi  rangli  mineral 

uchrashiga qarab gabbro bir necha turga bo'linadi:  

Normal  gabbroda  rangli minerallardan monoklinal piroksen-

diallag, avgit uchraydi. Norit normal gabbrodan rombik  piroksen 

turlari - bronzit va giperstenning kelishi bilan farq qiladi. Gabbro 

–  noritda  piroksenning  ikkala  turi  uchraydi.  Agar  jins  tarkibida 

olivin uchrasa, olivinli gabbro va olivinli norit deb ataladi. Shoh 

aldamchisili  gabbroda  rangli  minerallar  oddiy  shoh  aldamchisidan 

---

 

16 

tashkil topgan. Olivin va labrador (biotovnit) tarkibli jins  troktolit  

deb nomlanadi.  

Anortozit      leykokratli  tog’  jinsi  bo'lib,  tarkibida  asosli 

plagioklaz  (№50-90)  uchraydi.  Uning  tarkibida  oz  miqdorda 

piroksen  va  olivin  (10-15%)  uchrashi  mumkin.  Plagioklaz 

labradordan  (№  50-70)  tashkil  topgan  bo'lsa,  tog’  jinsi 

labradorit deb nomlanadi.  

Gabbroidlar o'rta donali, labradorit va pegmatoidli gabbro turi 

yirik va gigant kristallidir. Gabbroidlarga ko'proq gabbro strukturasi 

xosdir.  Plagioklaz  va  piroksen    prizmatik  va  kalta  ustunsimon 

kristallar  hosil  qiladi,  ularga  bir  xil  idiomorfizm  darajasi  xosdir. 

Piroksen  va  plagioklaz  ko'pincha  ksenomorf  shaklida  uchraydi. 

Gabbroidlarda yana poykilit va sideronit strukturalari bo'ladi. Tog’ 

jinsi teksturasi massiv va yo'l-yo'lsimon.