Plastik chiqindilar turlari qayta ishlash usullarini tasniflash

PLASTMASSA MAXSULOTLARINI ISHLAB CHIKARISHDA SIFATNI TA’MINLASH

Reja:
Kirish

1. PLASTIK CHIQINDILAR TURLARI

2. QAYTA ISHLASH USULLARINI TASNIFLASH

3. TAYYORLASH TEXNOLOGIYASI SIFATIDA 4.

4. PLASTMASSALARNI SINDIRISH

XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

Hozirgi paytda xususiy tadbirkorlar va kо‘p tarmoqli fermer xо‘jaliklari mahalliy xom-ashyo resurslaridan samarali foydalanib mustahkam, sifatli, ishga chidamli va raqobatbardosh plastmassa mahsulotlari ishlab chiqarishni yо‘lga qо‘yib, Respublikamiz iqtisodiyotini yanada yuksalishiga salmoqli hissa qо‘shib kelayotganlari kо‘pchilikka ma’lum. Ammo raqobatbardosh, ishga chidamli va mustahkam plastmassa buyumlari ishlab chiqarish jarayonida ular ma’lum bir texnologik qiyinchiliklarga duch kelishlari ham tabiiiy holdir.

Presslash, ekstruziyalash, bosim ostida quyish, shtamplash, vakuumshakllash va boshqa usullarda polimer materiallarini qayta ishlash jarayonida, buyumlarni saqlash yoki ularni ishlatish davrida tabiiy atrofmuhitga ba’zi-bir moddalar ajralib chiqishi mumkin. Ayniqsa, polimer materiallarni yuqori haroratlarda qayta ishlaganda yoki buyum eskirganda mana shu hodisani kuzatish mumkin. Gigiyena nuqtai nazardan olib qaraganda, buyum tarkibidan ajralib chiqadigan moddalar (asosan gazlar) inson sog‘ligi uchun xavfsiz bо‘lishi kerak. Shuning uchun barcha ishlab chiqariladigan polimer materiallari ularning fizik holati (yuqori elastik, kristall, shishasimon fizik holatlar), kimyoviy tarkibi va tuzilishidan qat’i nazar, sanitar-gigiyenik sinovlardan о‘tkaziladi. Ushbu sinovning о‘tkazishdan asosiy maqsad-polimer buyumlarining qanchalik xavfsizligini va ulardan foydalanish muhlatini va sohalarini aniqlab berishdan iborat. Shuni ham inobatga olish kerakki, sanitar-gigiyenik sinovlar sanitarkimyoviy va toksikologik tadqiqotlarga asoslanadi. Gigiyenik baholash bir necha bosqichlardan iborat bо‘lishi mumkin. Masalan, organoleptik baholashda buyumdan atrof-muhitga badbо‘y hidlarni chiqishi yoki chiqarmasligi aniqlanadi va chiqariladigan moddaning hidlab kо‘rish yо‘li bilan kerakli xulosa chiqariladi. Shuni unutmaslik kerakki, moddaning organoleptik kо‘rsatkichi deganda, uning hidi, ta’mi, mazasi va rangi tushuniladi. Sanitarkimyoviy tadqiqotlar о‘tkazish davomida plastmassalar atrof-muhitga quyimolekulyar birikmalar chiqarishi, qaysi haroratda qancha chiqarilishi mumkinligi yoki umuman chiqarmasligi aniqlanadi. Toksikologik tadqiqotlar asosan hayvonlarda о‘tkaziladi va buyumdan ajralib chiqqan moddaninghayvonot organizmiga qanchalik xavfliligi aniqlanadi. Dastavval, polimer kompozitsiyasi tarkibiga kiruvchi har bir komponentnig alohida-alohida toksikologik xossalari aniqlanadi. Masalan, plastmassa tarkibiga kiruvchi tо‘ldirgichlar, barqarorlashtirgichlar, bо‘yatgichlar, qotirgichlar va shunga о‘xshagan boshqa ingrediyentlarning xavfliligi va ularning xavfsiz miqdori aniqlanadi va buyumdan foydalanish sohasi inobatga olinadi. Toksikologik attestatsiya retseptura komponentlarini baholash natijalari asosida о‘tkaziladi. Agar plastmassa tarkibiga kiruvchi komponent (masalan, tо‘ldirgichlar, barqarorlashtirgichlar, bо‘yatgichlar, qotirgichlar va boshqa moddalar) ning zaharliligi aniqlansa, uning uchun meyorlar ishlab chiqiladi va buyumdan havoga, oziq-ovqatga, suvga yoki model muhitga siljib chiqish miqdori aniqlanadi. Shundan sо‘ng, polimer kompozitsiyasining umumiy zaharli ta’siri tadqiq etiladi va ulardan foydalanish sohalari va imkoniyatlari aniqlanadi.
Ma’lumki, poliolefinlar (zichligi past polietilen, zichligi yuqori polietilen, polipropilen va ular asosida olingan barcha kompozitsiyalar) xalq xо‘jaligining turli tarmoqlarida keng qо‘llaniladi. Ularning asosiy afzalligi - inson organizmi uchun umuman xavfsizligi va biologik faollikka ega emasligidir. Ammo ulardan buyum ishlab chiqarish uchun tarkibida katalizator qoldiqlari, barqarorlashtirgichlar, antioksidantlar va bо‘yatgichlar bо‘lishi tabiiy holdir. Ularning xavfliligini aniqlash uchun har biri toksikologik sinovdan о‘tkazilishi shart. Bundan tashqari, qayta ishlash jarayonida, buyumni saqlashda, undan foydalanish davrida eskirish jarayonlari kuchayib, destruksiya mahsulotlari yig‘ilib qolishi mumkin. Bunday holatlarda zaharli formaldegid yig‘ilib qolishi mumkin. Yog‘lar va tarkibida yog‘ saqlanuvchi mahsulotlar bilan tutashganda, polietilen bо‘kishi mumkin (ularni о‘ziga shimib olishi mumkin) va havodagi kislorod bilan oson reaksiyaga kirishadi. Natijada oksidlangan quyimolekulyar fraksiyalari yog‘ga yoqimsiz hid bag‘ishlashi mumkin. Shuni unutmaslik kerakki, oziq-ovqat sanoatida о‘rash va qadoqlash materiali sifatida har qanday polietilendan foydalanishga yо‘l qо‘yilmaydi. Faqatgina polietilenning oziq-ovqat sanoatida qо‘llaniladigan 20 dan ortiq turlari bor va ular DavST 16337-77 asosida ishlab chiqariladi. Bundan tashqari, о‘yinchoqlar ishlab chiqarish uchun polietilenning ayrim turlari (masalan, DavSt 16337-77 asosida ishlab chiqariladigan zichligi yuqori polietilenning 20308-005, 20508-007, 20308-040, 21008-075 turlari) gina qо‘llashga tavsiya etilgan. Chunki chaqaloqlar, odatda, о‘yinchoqlarini og‘izlariga soladilar. О‘yinchoq tarkibidagi pigment yoki bо‘yoq suv yoki sо‘lak bilan tutashganda, uning tarkibidan siljib chiqmasligi kerak. Polietilendan tibbiyot sohasida ham keng qо‘llaniladi. Doridarmonlarni kapsullashda (ularni namlik va boshqa omillardan himoyalashda), о‘rash va qadoqlashda, ichki organlarni protezlashda, infeksiyalardan himoyalovchi parda ekranlar ishlab chiqarishda, mebel detallari ishlab chiqarishda, tibbiyot asbob-uskunalari, turli diametrli naychalar, sig‘imlar, quttichalar, bir marotaba ishlatiladigan shpritslar, о‘rash pardalari ishlab chiqarishda nafaqat zichligi past, balki zichligi yuqori polietilandan va polipropilendan keng qо‘llaniladi. Ichimlik suvni saqlash sig‘imlari ishlab chiqarish uchun ataktik fraksiyasi 2 % gacha bо‘lgan polipropilenning 02-P01003 markasidan keng qо‘llaniladi. Oziq-ovqat sanoatida qо‘llaniladigan polipropilen markalaridan о‘yinchoqlar ishlab chiqarishga qо‘llashga tavsiya berilgan. Polipropilendan qurilish sohasida (poyafzal va kiyim-kechaklar ishlab chiqarish uchun) ham qо‘llaniladi.
Oxirgi 10-15 yil ichida plastmassa buyumlari ko'plab yo'nalishlarni o'z ichiga olgan bo'lib, unda ularni qayta ishlash mahsulotlari ishlatilishi mumkin. Sintetik materialning o'zida radikal texnologik o'zgarish davri boshdan kechiriladi, buning natijasida qurilish materiallari bozori yangi takliflar bilan to'ldiriladi. Metall va yog'ochni yo'qotadigan kompozitlar oilalariga e'tibor berish etarli.
O'z navbatida, plastmassalarni materialni ishlash nuqtai nazaridan tubdan yangi va, eng muhimi, mukammal qilib olish usuli sifatida qayta ishlash juda qiziq emas. Ushbu texnologiya yordamida maksimal sintetik tuzilishni qayta tiklash mumkin. Shunga qaramay, qayta ishlash zavodlarining ushbu yo'nalishi boshqa ko'plab sabablarga ko'ra, atrof-muhit va moliyaviy jihatdan ham foydali.

PLASTIK CHIQINDILAR TURLARI

Texnologlar plastik qayta ishlanadigan 4 ta toifani aniqlaydi. Birinchidan, ular bir qismli plastmassalar bo'lib, ular tarkibida kimyoviy tarkibga o'xshash bo'lgan massalarga kiritilishi mumkin bo'lgan hurdalar va to'g'ridan-to'g'ri chiqindilar shaklida bo'ladi. Ikkinchi toifadagi plastmassa plastik plastmassalar ifloslangan bo'lib, uni qayta ishlash uchun texnologik jarayonlarni dastlabki tozalash talab etiladi. Uchinchi guruh xorijiy aralashmalari bo'lgan aralash plastik chiqindilar bilan ifodalanadi.
Aslida, tashqi zarrachalar oldindan tozalashni talab qiluvchi bir xil ifloslantiruvchi, metall yoki tsement elementlari. Shuningdek, plastmassalarni qayta ishlashning nazariy asoslari turli xil plastmassa materiallarni ajratish imkonini beradi. Bunday holda, faqat boshqa ishlab chiqarish yoki qurilish materiallarining plastik va uchinchi qism zarralari aralashtiriladi, shuningdek, plastmassalardan turli xil tuzilmalar ham bor.

QAYTA ISHLASH USULLARINI TASNIFLASH

Asosiy klassifikatsiya bevosita pog'onali texnologiyani va yarim tayyor mahsulotlardan kupillashtirishni nazarda tutadi. To'g'ridan-to'g'ri qayta ishlashga keladigan bo'lsak, ushbu guruh polimerizatsiya usullarini, kontaktni kalıplamayı, burg'ulash va ho'l sargınınla bilan birga chiqish jarayonini o'z ichiga oladi. Yarim tayyor mahsulotlardan plastmassa mahsulotlari ishlab chiqarish texnologiyasi ham mashhur. Qayta ishlashning texnologik rivojlanishining bu yo'nalishida quyma va preklemlardan kalıplama usullari, ekstrüzyon, kalıplama olib boriladi. Bundan tashqari, plastiklarni qayta ishlash fizik-kimyoviy va mexanik hisoblanadi.
Amaldagi barcha mexanik usullar tozalangan chiqindilarning bir hil massa olinishi bilan tozaligiga yo'naltirilgan. Ushbu usullar guruhining muhim farqi - mahsulotning asosiy xom-ashyoning fizik-kimyoviy xususiyatlari bilan ajralib turilmasligi. Aksincha, fizikokimyoviy usullar asosiy moddaning strukturasini yo'q qilish texnologiyasiga asoslanadi, bu jarayonda olingan moddaning operatsion fazilatlari ham o'zgaradi.

TAYYORLASH TEXNOLOGIYASI SIFATIDA PLASTMASSALARNI SINDIRISH

Bu qayta ishlov berish sanoatida nafaqat plastiklarda ishlashda foydalaniladigan umumiy amaliyotdir. Yakuniy fraktsiya talablariga qarab, tegishli birliklar ish bilan bog'liq. Umumjahon silliqlash mashinasi mexanik harakatlarning engil mexanizmlari bilan yopishtiruvchi deyiladi.
Ish jarayonida yuklangan plastik massa ishqalanish mexanizmlari bo'lgan disk-granulatorlar yordamida siqiladi. Odatda, ikkita plita ishlatiladi, ulardan biri statsionar holatni saqlaydi. Plastmassa chiqindilarining ishlov berish qismi katta darajada materialning o'ziga xos xususiyatlariga bog'liq.
Qattiq xomashyodan foydalanilgan holda, turli shakllarga bo'yalgan gravitatsiyaviy uskunalar bilan jihozlangan maydalagichlar va agregatlar qo'llaniladi. Polietilen chiqindilar bilan ishlash kino ko'rinishida yanada nozik tarzda amalga oshiriladi. Misol uchun, siqishni, öğütme va granülasyon uchun düğümleri o'z ichiga olgan murakkab bir satrda. Bunday holda, pichoq elementlari silliqlashning bevosita mexanik vazifasidir.

CHIQINDILARNI AJRATISH TEXNOLOGIYALARI

Qisman, bu bosqich yuqorida muhokama qilingan tayyorgarlik ishlari bilan bog'liq. Ammo bunday ajratish jarayoni yanada kengroq va faqat kirdan tozalash bilan chegaralanmaydi. Bundan tashqari, öğütmeden keyin ajratishni amalga oshirish juda muhim, chunki kichik zarralar begona zarralardan ajratish osonroq. Shunday qilib, asosiy ajralish, plastik qismlarini metalldan ajratish imkonini beradi. Buning uchun magnit va elektromagnit sariq materiallar maqsad materialni joylashtirilgan tambur aylanadigan konstruktsiyalarda ishlatiladi.
Aylanish jarayonida rangli va qora metallning kichik elementlari plastik orqasida qoladi va maxsus kanallar orqali chiqariladi. Plastmassaning dastlabki ishlashi paydo bo'ladi, bu esa ularning tarkibidagi bir xillikni kuchaytiradi. Biroq, bu ajratish bilan, plastmassalardan ayrimlari yo'qoladi. Odatda, zararning ulushi 1% dan oshmaydi. Sanoat chiqindilari ifloslantiruvchi moddalarni tozalash uchun ishlatiladi. Ezilgan zarralar yuqori bosim ostida oziqlangan suv oqimi ostida yuviladi. Ba'zan protsedura samaradorligini oshirish uchun suvga erituvchilar qo'shiladi.

SHAXSIY ISHLASH

Qayta ishlashning o'ziga xosligi shundaki, faqatgina ajratilgan plastmassa tuzilishga mos bo'lgan massivlar bilan birga ishlaydigan maydonga aralashishga tayyor bo'ladi. Jarayonning o'zi turli yo'llar bilan amalga oshiriladi, ammo asosiysi ekstraditsiya qilingan hisoblanadi. Burgerlar va o'rnatish shkafi bilan maxsus o'rnatish shredded plastmassa oladi, eritadi va extruder orqali ishlab chiqarish liniyasiga oziqlantiradi. Chiqib ketishning oxirgi bosqichida, mashinaga qarab, operator plastik mahsulotning parametrlarini o'zgartirishi mumkin. Xom ashyoning siqilish darajasi ham tartibga solinadi, bu esa etarli gomogenlashni ta'minlash uchun chirog'ning optimal uzunligini tanlash imkonini beradi.
Plastmassalarni bunday qayta ishlash materialning operatsion xususiyatlarini saqlab turish jihatidan yumshoq hisoblanadi, ammo bu uning abadiy takrorlanishini anglatmaydi. Aslida ushbu texnologiya uchun xuddi shu plastik materialni ishlatish shartlariga qarab 3-4 martadan ortiq ishlov berish mumkin. Kelajakda massa ikkinchi darajali foydalanish liniyasiga chuqur kimyoviy ishlov berish bilan yuboriladi.

AJRATMASDAN PLASTIKNI QAYTA ISHLASH TEXNOLOGIYASI

Plastik chiqindilarni ajratish va tozalash fazasini bartaraf etish texnologiyasi keyingi qayta ishlash texnologiyasining o'ziga xos xususiyatlarini aniqladi. Buning uchun odatda materialni kalendrlash uchun qo'shimcha uskunalar bilan eritish mashinalari ishlatiladi. Natijada, tayyor panellar, plitalar va plastmassadan tayyorlangan plitalar chiqindilarga beriladi. Katta tuzilishga ega bo'lgan qo'pol material bo'lib, unda katta miqdordagi ifloslanish koeffitsienti mavjud. Uchinchi tomon zarrachalarining tarkibi tufayli plastik va ekologik tozalik sifati pasayadi. Boshqa tomondan, plastiklarni ajratmasdan qayta ishlash kam xarajat va ba'zi joylarda texnik xususiyatlar uchun maqbul materialni taqdim etadi.

QAYTA ISHLASH

Qayta ishlash jarayonini optimallashtirish uchun ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirishning yana bir usuli ishlab chiqildi. Ko'p komponentli quyish texnologiyasi birlashgan mahsulotlarni ishlab chiqarish variantidir. Uning mohiyati uch komponentli mahsulotni bir necha marta quyish yo'li bilan yaratilganligidadir. Uning asoslari bir xil xom moddalarga asoslangan arzon plastik bo'lib, keyinchalik massaning o'rtacha sifatiga mos keladi. O'z navbatida, tashqi qatlamlar butunlay tozalanib, ekologik toza ishlov berish uchun ekologik toza tarkibi bo'lgan.
Ko'p komponentli to'qimalar asosida plastik materiallarni ishlab chiqarish chiqindilarni bir necha kanallardan o'tishni ta'minlovchi texnika bilan amalga oshiriladi. Aytgancha, ichki qatlamlar uchun plastiklarda har doim ham foydalanilmaydi. Ular ko'pincha bariy sulfat, talk, keramika va boshqalarni o'z ichiga oladi.

PLASTIK CHIQINDILARINI O'ZGARTIRISH

Jarayon avval mahsulotning xarakteristikasi kabi bir xil operatsion va tizimli xususiyatlarga ega bo'lishga yo'naltirilgan bo'lishi shart emas. Ushbu bosqich maxsus qo'shimchalar kiritib, strukturani o'zgartirish uchun keng imkoniyatlar ochadi. Misol uchun, plastmassadan ikkilamchi qayta ishlash, etilen kopolimerini qo'shganda, mexanik kuchlanish va elastiklikka chidamliligini oshiradi. Agar polivinilxlorid tarkibiga bunday qo'shilish kiritilgan bo'lsa, unda ta'sirga nisbatan qarshilikni oshirishga tayanishi mumkin.

QAYTA ISHLASH UCHUN USKUNALAR

To'liq aylanish rejimida ishlashni rejalashtiradigan maxsus mashinalar, juda ko'p emas. Misol uchun, Rossiyada Reverzerni o'rnatish Yaponiyaning Mitsubishi kompaniyasidan ma'lum. Bu xuddi shu ekstruder mashinasining namunasi bo'lib, burger va degassizatsiya apparati bilan jihozlangan. Plastmassalarni qayta ishlash bo'yicha ma'lum mahalliy korxonalar va inglizcha uskunalar, bularning afzalliklari EPG-ni o'rnatishni namoyish etadi. Bu shamol bilan ekstruziya orqali chiqindilarni qayta ishlashning innovatsion usullarini taklif qiluvchi kompaniya.

ENG YAXSHI USULINI QANDAY TANLASH MUMKIN?

Dastlab, chiqarilgan mahsulotlarni baholashdan oldin duch keladigan vazifalar baholanishi kerak. Bu dastlab ajratish zaruriyati va modifikatorlarni qo'llash mumkinligini aniqlaydi. Eng oddiy va eng arzon usul - sifatli to'siqlar, taxta materiallari, izolyasiyalash paneli va hokazolarni olish imkonini beruvchi plastik mahsulotlarni ajralmagan ishlov berishdir. Qayta ishlangan plastmassalarni qayta ishlash texnologiyasi odatda keyingi polietilen mahsulotlarni chiqarishga yo'naltiriladi.
Sintetik chiqindilarni qayta ishlash sanoati bugungi kunda juda dolzarb va sanoatning turli sohalarida talabga ega. Arzon narxlardagi va amaliy xom ashyolarni arzon narxlarda xarid qilish bu bozor ishtirokchilarini boshqaradigan asosiy sababdir. Shu bilan birga, Rossiyada bu soha Evropada bo'lgani kabi rivojlangan emas. Eng rivojlangan ishlab chiqaruvchilardan tashqari, 2009 yildan buyon faoliyat ko'rsatib kelayotgan "Plarus" plastikni qayta ishlash zavodi bundan mustasno. Bu korxonaning texnologik xususiyatlari orasida PET idishlarini qayta ishlashning zamonaviy usuli qo'llaniladi. Shu bilan birga, boshqa korxonalar har yili turli shakllarda qayta ishlanadigan plastmassa ishlab chiqarish hajmini ko'paytirmoqda.

Xulosa
Ushbu mavzudan kо‘zlangan asosiy maqsad-arzon, sifatli, mustahkam, ishga chidamli, raqobatbardosh va xavfsiz plastmassa buyumlarni mahalliy xom ashyolar asosida yaratish va ulardan qо‘llanish davrida xavfsizlik masalalarini tahlil qilishdan va ularni ishlab chiqarish jarayonida va ulardan foydalanish davrida yuz berishi mumkin bо‘lgan ba’zibir muammolar yechimini topishga ilmiy asoslangan amaliy maslahatlar va yо‘l-yо‘riqlar berishdan iborat. Agar barqarorlashtirgich sifatida polimer tarkibidan siljib chiqishi aniqlanmagan moddalardan qо‘llanilgan bо‘lsa, unda barqarorlashtirgichning miqdori buyum tarkibida 2 % dan oshmasligi kerak. Bunday pardali materiallardan spirtli ichimliklar, suvli mahsulotlar va boshqa yog‘lik darajasi turlicha bо‘lgan mahsulotlar bilan kontaktda xohlagan haroratlarda va vaqtlarda foydalanish mumkin. Nazorat esa organoleptik kо‘rsatkichlar bо‘yicha yoki model muhitlarda siljib chiqishiga qarab amalga oshiriladi.

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Xujjiyev, M. Y. (2018). Izucheniye metodov konversii metana v sintezgaz. Nauchniy aspekt, 7(4), 852-854.
2. Usanboyev, SH. X. U., & Xujjiyev, M. Y. (2017). Osnovniye svoystva katalizatorov gidroochistki. Voprosi nauki i obrazovaniya, (5 (6)).
3. Kobilov, A. B. U., & Xujjiyev, M. Y. (2017). Mexanizm poglosheniya H2S, CO2 i drugix sernistix komponentov vodnimi rastvorami aminov. Voprosi nauki i obrazovaniya, (11 (12)).
4. Mirzayev, S. S., Kodirova, N. D., Nurullayev, M. M., & Xujjiyev, M. Y. (2013). Izucheniye energozatrat pri plazmoximicheskoy dissotsiatsii serovodoroda. Molodoy ucheniy, (2), 49-52.
5. Davronov, F. F. U., & Xujjiyev, M. Y. (2018). Izucheniye protsessa ochistki gazov fizicheskoy absorbsiyey. Voprosi nauki i obrazovaniya, (3 (15)).
6. Burxonov, I. U., & Xujjiyev, M. Y. (2017). Sravnitelniy analiz effektivnosti raboti apparatov vozdushnogo i vodyanogo oxlajdeniya neftepererabativayushix zavodov.Voprosi nauki i obrazovaniya, (2 (3)).
8. Rizayev, D. B., & Xujjiyev, M. Y. (2017). Ochistka gazovix vibrosov. Voprosi nauki i obrazovaniya, (5 (6)). 8. Xujjiyev, M. Y. (2016). Ochistka i osushka gazov rastvorami glikoley. Nauka i obrazovaniye segodnya, (3), 33-34. 9. Xujjiyev, M. Y. (2016). Izucheniye protsessa riforminga i podgotovki nefteprodukta. Nauka i obrazovaniye segodnya, (3 (4)).
10. Xujjiyev, M. Y., & Xaydarov, G. A. U. (2016). Izucheniye xarakteristiki fizicheskix poglotiteley dlya ochistki gazov.Nauka i obrazovaniye segodnya, (3 (4)).