Polimerlar- ular molekulyar birikmalar bo'lib, ular yuqori molyar massaga EGA (mingdan milliongacha) va takrorlanadigan monomerlar deb nomlangan ko'p sonli birliklardan iborat

1. 
   Polimerlar- Ular molekulyar birikmalar bo'lib, ular yuqori molyar massaga ega (mingdan milliongacha) va takrorlanadigan monomerlar deb nomlangan ko'p sonli birliklardan iborat.Ular katta molekulalar bo'lish xususiyatiga ega bo'lganligi sababli, bu turlar makromolekulalar deb ataladi, bu ularga kichikroqlarda kuzatilganidan juda farq qiluvchi, faqat ushbu turdagi moddalarga tegishli bo'lgan noyob fazilatlarni beradi. Birinchi marta "polimerlar" atamasi 1833 yilda ishlatilgan, shved kimyogari Yons Yakob Berzelius tufayli bir xil empirik formulaga ega bo'lgan, ammo turli xil molyar massalarga ega bo'lgan organik tabiat moddalariga murojaat qilgan.Ushbu olim "izomer" yoki "kataliz" kabi boshqa atamalarni ishlab chiqarishga ham mas'ul bo'lgan; shuni ta'kidlash kerakki, o'sha paytda ushbu iboralar tushunchasi hozirgi ma'nodan butunlay boshqacha edi. Tabiiy polimer turlarining o'zgarishi natijasida sintetik polimerlarni olish bo'yicha ba'zi tajribalardan so'ng, ushbu birikmalarni o'rganish dolzarb ahamiyat kasb etdi.Ushbu tadqiqotlarning maqsadi ushbu polimerlarning allaqachon ma'lum bo'lgan xususiyatlarini optimallashtirishga va ilm-fanning turli sohalarida aniq maqsadlarni bajara oladigan yangi moddalarni olishga erishish edi.Yigirmanchi asrKauchukning organik tabiat erituvchisida eriydi, so'ngra hosil bo'lgan eritma g'ayrioddiy xususiyatlarni namoyish etganini kuzatib, olimlar xavotirga tushishdi va ularni qanday tushuntirishni bilishmaydi.Ushbu kuzatishlar orqali ular bu kabi moddalar kichik molekulalarga qaraganda juda boshqacha xatti-harakatlarni namoyish etishlari haqida xulosa qilishdi, chunki ular kauchuk va uning xususiyatlarini o'rganish paytida kuzatishga muvaffaq bo'lishdi.Ularning ta'kidlashicha, o'rganilayotgan eritma yuqori qotishqoqlikni, muzlash haroratining pasayishini va ozmotik bosimni keltirib chiqardi; shundan xulosa qilish mumkinki, molyar massasining juda yuqori bo'lgan bir necha eritmasi bor edi, ammo olimlar bu imkoniyatga ishonishdan bosh tortdilar.Jelatin yoki paxta kabi ba'zi moddalarda ham namoyon bo'lgan bu hodisalar, o'sha davr olimlarini ushbu turdagi moddalar kichik molekulyar birliklarning agregatlaridan tashkil topgan, masalan, C5H8 yoki C10H16, molekulalararo kuchlar bilan bog'langan.Garchi bu noto'g'ri fikr bir necha yillar davomida saqlanib qolgan bo'lsa-da, hozirgi kungacha saqlanib kelayotgan ta'rif nemis kimyogari va kimyo bo'yicha Nobel mukofoti sovrindori Herman Staudinger tomonidan berilgan ta'rif edi.XXI asrUshbu tuzilmalarni kovalent bog'lanishlar bilan bog'langan makromolekulyar moddalar sifatida hozirgi ta'rifi 1920 yilda Staudinger tomonidan ishlab chiqilgan bo'lib, u keyingi o'n yil ichida ushbu nazariyaga dalil topmaguncha tajribalar ishlab chiqish va o'tkazishni talab qildi.”Polimerlar kimyosi" deb nomlanuvchi rivojlanish boshlandi va shu vaqtdan boshlab u butun dunyo tadqiqotchilarining qiziqishini o'ziga jalb qilib kelmoqda va o'z tarix sahifalari orasida juda muhim olimlarni sanab o'tdi, ular orasida Giulio Natta, Karl Ziegler, Charlz Gudir va boshqalar, ilgari nomlari berilganlardan tashqari.Hozirgi vaqtda polimer makromolekulalari turli xil ilmiy yo'nalishlarda o'rganilmoqda, masalan, polimerlar ilmi yoki biofizika, bu erda monomerlarni turli usullar va maqsadlarga ega bo'lgan kovalent bog'lanishlar orqali bog'lash natijasida hosil bo'lgan moddalar o'rganiladi.Shubhasiz, poliizopren kabi tabiiy polimerlardan polistirol singari sintetik kelib chiqishga qadar, ular juda tez-tez ishlatiladi, silikon kabi boshqa turlarning ahamiyatini kamaytirmasdan, kremniyga asoslangan monomerlardan iborat.Shuningdek, tabiiy va sintetik kelib chiqadigan ushbu birikmalarning katta qismi ikki yoki undan ortiq turli xil monomer sinflaridan iborat bo'lib, ushbu polimer turlariga kopolimerlar nomi berilgan.POLIMERLARNI TAYYORLASH-Polimer har qanday suyuqlikda ham chin eritma hosil qilmaydi. Ba’ zibir suyuqliklarda polimer o ‘z-o ‘zicha eriydi, ba’zi birlari bilan umumanaralashmaydi, ya’ni berilgan polimer uchun bir suyuqlik yaxshi erituvchiboisa, boshqasi yomon bo‘ lishi mumkin.Yaxshi erituvchi deb shunday quyi molekulyar suyuqlikka aytiladiki, bunday suyuqlikda polimer terrnodinamik barqaror sistema hosil qiladi (AG<0) va bu sistemaning barqarorligi har qanday konsentratsiya vaharoratda saqlanib qoladi. Polimer eritmasini hosil qilish uchun yuqorida bayon qilingan mezonlar asosida shu polimer bilan moyil bo‘ Jgan erituvchinitanlash kerak. Polimer namunasini kichik bo‘ laklarga b o‘ lib, oMshanganmiqdordagi suyuqlik quyiladi. Polimemi bo‘kishi uchun bir necha soatga,ba’zan sutkaga erituvchida qoldiriladi. B o‘kib bo‘ lgandan so‘ng intensivaralashtiriturganholdabiroz qizdiriladi. Aralashtirish eritmaning butunhajmi bo‘yicha bir xil tashqi ko‘rinishga va qovushqoqlikka ega bo‘ lganaralashma hosil bo‘ lguncha davom ettiriladi.Aralashtirish jarayonini tezligi rostlanuvchi aralashtirgich yordamidabajarish ancha qulay. Eritma tarkibida erimay qolgan polimer boMakchalari va quyqasi b o‘lmagan bir jinsli gomogen aralashma boMishi kerak.Eritmani qattiq moddalar va quyqadan tozalash uchun filtrlanadi.Suyiltirilgan eritrnalarni Shott filtri, konsentrlangan eritmalami kichikg‘ ovakli sito (g‘ alvir) yordamida filtrlash tavsiya etiladi. Filtrlash jarayonini tezlashtirish uchun vakuum nasosdan foydalanish mumkin. Polimer eritmasi gomogenizator vositasida gomogenlantiriladi, so‘ ngra gazsizlantiriladi.