#Populyatsiya deb nimaga aytiladi?

#Populyatsiya deb nimaga aytiladi?
+ Bir turga oid organizmlarni uzaro va boshka muxitga uzviy bogliq xolda xayot kechirishlari
-Xar-xil turlarga oid organizmlarning tashki muxitga boglik xolda xayot kechirishlari
-Xar-xil organizmlarni bir-birlariga boglik xolda xayot kechirishlari
-Usimliklar va xayvonot olamida uzaro boglikliklar

#Biogen moddalar deb nimaga aytiladi?

+Neft, gaz, torf, toshkumirga
-Tog jinslariga
-Tirik mavdudotlarga
-Tuprok, suv

#Biotsenoz nima?

+Barcha tirik organizmlarni uzaro xamkorlikda, xayot kechirish
- Fitotsenoz
-Zootsenoz
-Xar-xil usimliklarni uzaro xamkorlikda xayot kechirishi

#Populyatsiyaning xarakterli belgilari nimalardan iborat?

+Individlarning yoshi, jinsi va buylab tarkalishi
-Individlarning xilma-xilligi
-Individlarning tashki sharoitga moslashuvi
-Individlarning maxsuldorligi

#Ekologiya tushunchasini kim va qachon kiritgan?

+E.Gekkel, 1866 y.
-A.Gumboldt, 1848 y
-CH.Darvin, 1868 y.
-V.Vernadskiy, 1926 y.

#Tabiatdan foydalanish tushunchasini fanga kim kiritgan?

+Yu.Kurajkovskiy
-E.Gekkel
-V.B.Sochava
-V.Vernadskiy

#Inson qanday mohiyatga ega?

+Biosotsial
-Bioekologik
-Biologik
-Ijtimoiy

#Tugaydigan, tiklanmaydigan resurslarni ajrating

+ Yer ostiqazilmalari
-Tuproq, suv
-Havo, suv
-Suv, o’simlik va hayvonlar

#Tugamaydigan resurslarni ajrating

+Xavo, okean suvlari, energetik resurlar
-O’simlik, hayvon
-Er osti qazilmalari
-Suv, xavo, tuproq

#Abiotik omillar guruhini ajrating.

+Yorug’lik, namlik, harorat
-Hayvon, tuproq ta’siri
-Inson ta’siri
-Rel’ef, o’simlik ta’siri

#«Ekotizim» atamasi va tushunchasini fanga kim kiritgan?

+A.Tensli
-K.Mebius
-E.Gekkel
-J.Lamark

#Biotsenozdagi ikkala organizm uchun keskin bo’lgan munosabat

+Raqobat
-Neytralizm
-Mutualizm
-Parazitizm

#Ekotizimda moddalarning aylanma harakatida organizmlarning nechta guruhi ishtirok etadi?

+3
-2
-4
-5

#Yerning «hayot qobig’i»ni ajrating

+Biosfyera
-Litosfyera
-Atmosfyera
-Gidrosfyera

#Yer yuzidagi eng katta ekotizimni ajrating

+Biosfyera
-Noosfyera
-Ekosfyera
-litosfyera

#Yer yuzidagi eng katta tabiiy kompleksni ajrating

+Geografik qobiq
-Biosfyera
-Pedosfyera
-Gidrosfyera

#Noosfyera tushunchasini fanga kim kiritgan?

+E.Lyerua
-J.Lamark
-E.Gekkel
-V.Vyernadskiy

#Biosfyera haqidagi ta’limotning asoschisi

+V.Vyernadskiy
-V.Dokuchaev
-A.Gumboldt
-E.Zyuss

#Tugaydigan, tiklanadigan resurslarni ajrating

+O’simlik va hayvonlar, suv, tuproq
-Suv, havo, enyergiya
-Yer osti qazilmalari
-tuproq, suv, havo

#Asosiy issiqxona gazlarini ajrating

+CO2, N2O, CH4
-SO, CO, CO2
-SO2, O2, NO2
-CO2, SO, NO2

#Yer yuzida so’nggi 100 yil ichida havo harorati necha gradusga oshgan?

+0,8- 10 S
-2-30 S
-3-40S
-4-50S

#O’zbekistonda atmosfyerani ifloslovchi asosiy tarmoq

+ Qishloq xo’jaligi Transport
-Sanoat
-Transport
-Kommunal-maishiy

#O’zbekistonda atmosfyerani ifloslovchi asosiy gaz

+Uglyerod oksidi
-Azot oksidi
-Oltingugurt qo’shoksidi
-Metan

#O’rta Osiyodagi eng syersuv daryo

+Sirdaryo
-Zarafshon
-Amudaryo
-CHirchiq

#Orol dengizini tiklash mumkinmi?

+Mavjud suv resurslari bilan tiklab bo’lmaydi
-Kaspiy dengizidan suv keltirib, tiklash mumkin
-Yer osti suvlarini chiqarib, tiklasa bo’ladi
-Sibir daryolari suvi bilan to’ldirsa bo’ladi

#O’zbekistonda suvlarni ifloslovchi asosiy tarmoq

+ Mishloq xo’jaligi
-Enyergetika
-Kommunal-maishiy
-Sanoat

#O’zbekistonda sug’oriladigan yyerlar necha foizni tashkil qiladi?

+9,7%
-8,5%
-15,3%
-20%

#O’zbekistoning minyeral xom-ashyo salohiyatini baholang

+3,3 tril. AQSH dollari
-2,8 tril. AQSH dollari
-2,3 tril. AQSH dollari
-4 tril. AQSH dollari

#Dunyo o’simlik va hayvon turlari xilma -xilligi

+o’simliklar 500 ming, hayvonlar 1,5 mln
-o’simliklar 350 ming, hayvonlar 800 ming
-o’simliklar 400 ming, hayvonlar 1 mln
-o’simliklar 250 ming, hayvonlar 600 ming

#O’zbekistonning biologik xilma-xilligini ajrating

+33 000 dan ortiq hayvonlar va 4500 dan ortiq o’simlik
-25 000 dan ortiq hayvonlar va 4000 dan ortiq o’simlik
-20 000 dan ortiq hayvonlar va 3500 dan ortiq o’simlik
-15 000 dan ortiq hayvonlar va 3000 dan ortiq o’simlik

#Qo’riqxonalarda:

+Har qanday xo’jalik faoliyati ta’qiqlanadi
-Noyob turlar muhofaza qilinadi va iqlimlashtiriladi
-Noyob turlar muhofaza qilinadi va cheklangan foydalaniladi
-O’simlik va hayvonlar muhofaza qilinadi va dam olish mumkin

#O’zbekistondagi biosfyera qo’riqxonasini ajrating

+CHotqol
-Nurota
-Zomin
-Hisor

#O’zbekistondagi alohida muhofaza qilinadigan hududlarni ajrating

+9 qo’riqxona, 9 buyurtmaxona, 2 milliy bog’
-8 qo’riqxona, 10 buyurtmaxona, 1 milliy bog’
-9 qo’riqxona, 10 buyurtmaxona, 3 milliy bog’
-10 qo’riqxona, 12 buyurtmaxona, 4 milliy bog’

#O’zbekiston Konstitutsiyasining qaysi moddalarida atrof-muhit masalalari ko’rilgan?

+50, 54, 55, 100
-50, 53, 58, 102
-50,53,54,100
-50, 53, 55, 105

#O’zbekistonda “Tabiatni muhofaza qilish to’g’risida”gi qonun qachon qabul qilingan?

+1992 yil, 9 dekabr
-1990 yil, 1 sentyabr
-1993 yil, 10 yanvar
-1994 yil, 5 iyun

#O’zbekiston Respublikasi aholisining qulay tabiiy muhitda yashash va salomatligini muhofazalash huquqi Qonunning qaysi moddasida byerilgan?

+12-moddasida
-8-moddasida
-4-moddasida
-14-moddasida

#Mustaqilik yillari davomida tabiatni muhofaza qilish va ekologiya sohasida qancha qonuniy hujjatlar qabul qilindi?

+120 dan ortiq
-100 dan ortiq
-80 dan ortiq
-150 dan ortiq

#O’zbekistonda Tabiatni muhofaza qilish siyosatini kim amalga oshiradi?

+Vazirlar Mahkamasi
-V. Prezident
-Oliy majlis
-Senat

#Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishdagi davlat boshqaruvini kim amalga oshiradi?

+Vazirlar Mahkamasi, Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi, mahalliy hokimiyat
-Oliy majlis, Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi, mahalliy hokimiyat
-Prezident , Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi, mahalliy hokimiyat
-Senat, Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi, mahalliy hokimiyat

#O’zbekiston Respublikasida “Ekologik ta’lim to’g’risida” gi qonun qachon qabul qilingan?

+Qabul qilinmagan
-1998 yil 10 sentyabrda
-2002 yil 25 mayda
-1993 yil 15 iyunda

#O’zbekistonda ekologik ta’limni rivojlantirish istiqbollari Dasturi va Kontseptsiyasi qachon qabul qilingan?

+2005 yil 7 noyabr
-2003 yil 30 sentyabr
-2002 yil 15 may
-2006 yil 10 iyun

#XXI asr boshiga kelib ekologik vaziyati murakkab rivojlanayotgan davlatlarda atrof-muhitni yaxshilash tadbirlariga qancha miqdorda mablag’ sarflash zarur?

+Ichki Yalpi Mahsulotning 3,5%
-Ichki Yalpi Mahsulotning 2%
-Ichki Yalpi Mahsulotning1,5-2,5%
-Ichki Yalpi Mahsulotning 4-5%

#O’zbekistonda har yili qancha chiqindilar hosil bo’ladi?

+100 mln. t
-75 mln. t
-80 mln. t.
-60 mln. t

#XX asrning ikkinchi yarmiga kelib Yyer yuzida qisman va to’la buzilgan ekotizimlar hissasi necha foizni tashkil qildi?

+63% dan ortiqni
-55 % dan ortiqni
-50 foizdan ortiqni
-79 % dan ortiqini

#“Tabiatni muhofaza qilish” deganda nima tushuniladi?

+Ma’lum maqsadga qaratilgan maxsus tadbirlar yig’indisi
-Tirik organizmlardan oqilona foydalanish
-Noyob hududlarni asrash
-O’simlik va hayvonlarni saqlash

#Hozirda dunyo aholisi yiliga qanchaga ko’payadi?

+70-80 mln
-30?40 mln
-50-60 mln
-10-20 mln

#Atmosfyera qatlamlari to’g’ri tartibini ajrating

+Troposfyera, stratosfyera, mezosfyera, tyermosfyera,Ekzosfyera
-Stratosfyera, mezosfyera, troposfyera, ekzosfyera, tyermosfyera
-Troposfyera, stratosfyera, ekzosfyera, mezosfyera, tyermosfyera
-Mezosfyera, troposfyera, stratosfyera, tyermosfyera, ekzosfyera

#So’nggi yillarda O’zbekistonda atmosfyeraga chiqariladigan birikmalar miqdori:

+Kamayib bormoqda
-Ortib bormoqda
-O’zgarmayapti
-Barqaror

#O’zbekistonda eng ko’p suv ishlatadigan tarmoq

+Qishloq xo’jaligi
-Sanoat
-Transport
-Kommunal maishiy

#O’zbekistonda tuproqlarni eng havfli ifloslovchi birikmalar

+Pestitsidlar
-Kimyoviy birikmalar
-Neft va fenollar
-Radioaktiv birikmalar

#O’zbekiston qancha xalqaro ekologik konventsiyalarga qo’shilgan

+10
-5
-15
-20

#BMTning atrof-muhit va rivojlanish bo’yicha ikkinchi konfyerentsiyasi qachon va qayerda o’tkazilgan?

+1992 yil, Rio-de-Janeyro
-1983 yil, Parij
-1972 yil, Stokgolm
-2000 yil, Nyu-York

#Xalqaro ekologik munosabatlarning nechta asosiy turi ajratiladi?

+2 ta
-3 ta
-4 ta
-5 ta

#Xalqaro nodavlat ekologik tashkilotlarni ajrating

+ “Rim klubi” “Ekosan”, Grinpis
-YuNEP, YuNESKO,
-YuNIDO, YuNISEF
-YuNDRO, YuNEP, YuNITAR

#Orol dengizida qancha suv qolgan?

+100-115 km3
-150-200km3
-300-350km3
-450-500km3

#O’rta Osiyodagi daryolarning asosiy to’yinish manbalari

+Qor, muz
-Yomg’ir
-Muz, yomg’ir
-Yer osti suvlari

#“Tabiat-jamiyat» tizimining evolyutsion rivojlanishi tarixida nechta ijtimoiy-ekologik bosqich mavjud?

+5
-3
-4
-2

#“Tabiat-jamiyat» tizimining evolyutsion rivojlanishi tarixidagi ijtimoiy-ekologik bosqichlar to’g’ri kщrsatigan javobni belgilang

+Ibtidoiy agrar,industrial, texnogen, noogen
-Ibtidoiy feodal, texnogen, noogen
-Biogen, ibtidoiy feodal, texnogen, noogen
-Biogen, ibtidoiy feodal, texnogen

#Ekolog olim Odum (1986)ning Ekologiya faniga byergan ta’rifini ko’rsating.

+«Tabiat va jamiyatdagi o’zaro aloqador ko’p darajali sistemalarning tuzilishi va faoliyati to’g’risidagi fanlararo bilim soxasidir”
-“Ekologiya –tabiat va jamiyatning o’zaro aloqfasini o’rganadigan fan”
-“Ekologiya tabiatda bo’ladigan jaranlarni o’rganadigan fan”
-“Ekologiya atrof muhitga insonlarni ta’sirlari natijasini o’rganuvchi fandir”

#Ekologiyada mavjud muammolarni o’rganish va hal qilish masalasiga necha xil yondashish mavjud?

+2
-4
-5
-3

#Xozirgi zamon ekologiyasida mavjud muammolarni o’rganish va hal qilishda ...... mavjud

+Antropotsentrik ekotsentrik yondashish
-Antropotsentrik texnotsentrik
-Texnotsentrik, ekotsentrik
-Antropotsentrik, nootsetrik.

#Antropotsentrik yondashishda............

+Ekologik muammolarni hal qilishning texnologik choralari asosiy deb hisoblanadi va tabiatning imkoniyatlari, qonuniyatlari yetarlicha e’tiborga olinmaydi
-Tabiatdagi qonunlar hisobga olinmaydi, mavjud tabiiy ekosistemalarni asl holida saqlab qolish ustuvor vazifa hisoblanmaydi.
-Tabiatning imkoniyatla, qonuniyatlari yetarlicha e’tiborga olinadi
-Tabiatdagi qonunlarni hisobga olish, mavjud tabiiy ekosistemalarni asl holida saqlab qolish ustuvor vazifa hisoblanadi.

#Ekologiya fanining ta’rifini birinchi marta kim, qachon va qaysi asarida fanga kiritgan?

+ Nemis olimi E. Gekkel "Organizmlarning umumiy morfologiyasi" asarida(1866)
-Ingliz olimi Robyert Broun (1882) “Organizmlar morfologiyasi” asarida
-Ingliz olimi Robyert Broun (1888) “Organizmlar morfologiyasi” asari
-Ingliz olimi E. Gekkel "Organizmlarning umumiy morfologiyasi” asarida(1890

#Sistema bu - ......

+Bir-biriga tartibli ta’sir qiladigan va bir—biri bilan bog’langan komponentlar butunligidir
-O’simlik, hayvon va mikroorganizmlarning o’zaro bir butunligi
-Tuproq, xavo va suv muhitining bir butunligidir
-Tabiat va jamiyatning tirik organizmlar bilan birligidir.

#Populyatsiya-....

+Bir turga mansub individlarning ma’lum bir tyerritoriyadagi tarqalganligi
-Bir turga mansub o’simliklar jamoasi
-Bir turga mansub hayvonlar va o’simliklar jamoasi
-Bir turkumga mansub organizmlarning oila hosil qilishi

# “tur” deb nimaga aytiladi?

+Morfologik, anatomik va bioximiyaviy xususiyatlari irsiy o’xshash, yerkin chatisha oladigan va syerpusht nasl byeraoldigan individlar yig’indisiga
-Bir-biriga tartibli ta’sir qiladigan va bir—biri bilan bog’langan komponentlar butunligidir
-Bir turga mansub individlarning ma’lum bir tyerritoriyadagi tarqalishi
-Tabiat va jamiyatning tirik organizmlar bilan birligir.

#"Ekosistema" tushunchasini kim va qachon fanga kiritdi?

+A. Tensli, 1935
-Robyert Broun,1882
-E. Gekkel,1866
-E. Gekkel, 1890.

#"Biogeotsenoz" tushunchasi kim va qachon fanga kiritdi?

+V. N. Sukachev,1942
-A. Tensli, 1935
-Robyert Broun,1882
-E. Gekkel,1866

#Ekologik bilim-

+Kishilarning atrof tabiiy muhitini muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, buzilgan tabiat komplekslarini qayta tiklash haqida hosil qilgan ma’lumotlari, ya’ni ushbu voqe’likning inson tafakkurida aks etganlik darajasi
-Bu tabiat haqidagi bilim, ong, idrok, savodxonlik, intellektual salohiyat va uni amalda qo’llay bilish faoliyati, atrof-muhitga nisbatan faoliyatning yuksak ko’rsatkichi, ongli va mas’uliyatli yondashuvdir
-Insonlarning tabiatga va jamiyatga extiyotkorona va rejali ta’sir etishi
-Kishilarning o’simliklar, hayvonlar va mikroorganizmlar dunyosiga ta’siri

#“Uzun kun o’simliklari” deb nimaga aytiladi?

+Gullash fazasiga o’tishi uchun bir sutkada, 12 soatdan ko’p yorug’lik kyerak
-Bu o’simliklarning gullash fazasiga o’tishidan farq qilmaydi.
-Gullash fazasiga o’tishi uchun sutkada 6 soat yoki undan kamroq yorug’lik vaqti kyerak
-Gullash fazasiga o’tishi uchun sutkada 12 soat yoki undan kamroq yorug’lik vaqti kyerak

#“Neytral o’simliklari” deb nimaga aytiladi?

+Bu o’simliklarning gullash fazasiga o’tishidan vaqt farq qilmaydi
-Gullash fazasiga o’tishi uchun sutkada 6 soat yoki undan kamroq yorug’lik vaqti kyerak
-Gullash fazasiga o’tishi uchun sutkada 12 soat yoki undan kamroq yorug’lik vaqti kyerak
-Gullash fazasiga o’tishi uchun bir sutkada, 12 soatdan ko’p yorug’lik kyerak

#Hayvonlar tempyeratura omiliga moslashish darajasiga qarab.... ajaratiladi.

+Neytral
-Poykilotyerm, gemoyotyerm
-Sovuqqonli
-Issiqqonli

#O’simliklar har xil namlik sharoiti va muhitga moslashishi bo’yicha qaysi guruxlarga bo’linadi?

+Yorug’sevar, soyaga chidamli, soyasevar
-Gigrofitlar, Mezofitlar, Ksyerofitlar
-Ksyerofit, mezofit, soyasevar
-Yorug’sevar, yoruqqa chidamli, soyasevar,

#Ekologik madaniyat-

+Bu tabiat haqidagi bilim, ong, idrok, savodxonlik, intellektual salohiyat va uni amalda qo’llay bilish faoliyati, atrof-muhitga nisbatan faoliyatning yuksak ko’rsatkichi, ongli va mas’uliyatli yondashuvdir
-Kishilarning atrof tabiiy muhitini muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, buzilgan tabiat komplekslarini qayta tiklash haqida hosil qilgan ma’lumotlari, ya’ni ushbu voqe’likning inson tafakkurida aks etganlik darajasi
-Insonlarning tabiatga va jamiyatga extiyotkorona va rejali ta’sir etishi
-Kishilarning o’simliklar, hayvonlar va mikroorganizmlar dunyosiga ta’siri

#Atrof - muhitga oid bilimdonlik bu-....

+Atrof-muhit, jonli va jonsiz tabiat, inson va tabiat rivojlanishi haqidagi bilim, savodxonlik, intellektual salohiyat va ularni amalda qo’llay olish faoliyati
-Insonlarning tabiatga va jamiyatga extiyotkorona va rejali ta’sir etishi
-Bu tabiat haqidagi bilim, ong, idrok, savodxonlik, intellektual salohiyat va uni amalda qo’llay bilish faoliyati, atrof-muhitga nisbatan faoliyatning yuksak ko’rsatkichi
-Kishilarning o’simliklar, hayvonlar va mikroorganizmlar dunyosiga ta’siri

#Atrof-muhit haqida tyeran fikrlay olish bu-...

+Atrof-muhitga inson faktori ta’sirining ijobiy va salbiy tomonlarini ajrata olishda adolatli bo’lish
-Inson va tabiat rivojlanishi haqidagi bilim, savodxonlik, intellektual salohiyat va ularni amalda qo’llay olish faoliyati
-Insonlarning tabiatga va jamiyatga extiyotkorona va rejali ta’sir etishi
-Tabiat haqidagi bilim, ong, idrok, savodxonlik, intellektual salohiyat va uni amalda qo’llay bilishi

#Tabiatdagi ob’ekt va hodisalarni qiyoslay olish bu- ...

+Tabiatni solishtirish orqali ongli tushunchalar hosil qilish, fikrlash, tabiatdagi faoliyatni, unga munosabatni oldindan to’g’ri rejalashtirish
-Inson va tabiat rivojlanishi haqidagi bilim, savodxonlik, intellektual salohiyat va ularni amalda qo’llay olish faoliyati
-Atrof-muhitga inson faktori ta’sirining ijobiy va salbiy tomonlarini ajrata olishda adolatli bo’lish
-Insonlarning tabiatga va jamiyatga extiyotkorona va rejali ta’sir etishi

#Ekologik qadriyatlarga oid bilimlarga ega bo’lish bu - ...

+O’zining ekologik bilimlarini muntazam ravishda tabiatni asrab-avaylashga yo’naltirilgan milliy qadriyatlarimiz, diniy e’tiqodlarimiz ruhidagi ma’lumotlar va adabiyotlardan boxabar bo’lish.
-Atrof-muhitga inson faktori ta’sirining ijobiy va salbiy tomonlarini ajrata olishda adolatli bo’lish
-Insonlarning tabiatga va jamiyatga extiyotkorona va rejali ta’sir etishi
-Inson va tabiat rivojlanishi haqidagi bilim, savodxonlik, intellektual salohiyat va ularni amalda qo’llay olish faoliyati

#Ekologik muammo deganda....

+Insonning tabiatga ko’rsatayotgan ta’siri bilan bog’liq holda tabiatning insonga aksta’sirlari tushuniladi.
-Insonning tabiatga ko’rsatayotgan ta’siri tushuniladi
-Tabiatning insonga ko’rsatayotgan ta’siri tushuniladi.
-Butun insoniyatni tabiatga salbiy ta’siri

#Dunyo bo’yicha kuzatiladigan tabiiy, tabiiy antropogen yoki sof antropogen xodisalar........ deb qaraladi.

+Umumbashariy (global) muammolar
-Mahalliy muammolar
-Xududiy muammolar
-Regional

#Umumbashariy (global) muammolar .... sanaladi.

+Issiqxona samarasi, ozon qobig’i yemirilishi, chuchuk suv muammosi
-Orol va orol bo’yi mummolari, agrosanoat majmuidagi ekologik mammolar, suvlarning sanoat chiqindilari bilan ifloslanishi
-Olmaliq, Angren, Farg’ona, Qarshi, Samarqand, Navoiy, Jizzax, Toshkent, CHirchiq, Bekabod va shu kabi sanoati rivojlangan, transport qatnovi katta bo’lgan shaharlar havosini ifloslanishi
-SHaxar va qishloqlarda tuproq, suv va atmosfyera xavosini iflosanishi, axoli sonini oshishi

#Mintaqaviy (regional) muammolar

+ Orol va orol bo’yi mummolari, agrosanoat majmuidagi ekologik mammolar, suvlarning sanoat chiqindilari bilan ifloslanishi
-Olmaliq, Angren, Farg’ona, Qarshi, Samarqand, Navoiy, Jizzax, Toshkent, CHirchiq, Bekabod va shu kabi sanoati rivojlangan, transport qatnovi katta bo’lgan shaharlar havosini ifloslanishi
-Issiqxona samarasi, ozon qobig’i yemirilishi, chuchuk suv muammosi
-SHaxar va qishloqlarda tuproq, suv va atmosfyera xavosini iflosanishi, axoli sonini oshishi

#Mahalliy (lokal) muammolar

+ Orol va orol bo’yi mummolari, agrosanoat majmuidagi ekologik mammolar, suvlarning sanoat chiqindilari bilan ifloslanishi
-Olmaliq, Angren, Farg’ona, Qarshi, Samarqand, Navoiy, Jizzax, Toshkent, CHirchiq, Bekabod va shu kabi sanoati rivojlangan, transport qatnovi katta bo’lgan shaharlar havosini ifloslanishi
-SHaxar va qishloqlarda tuproq, suv va atmosfyera xavosini iflosanishi, axoli sonini oshishi
-Issiqxona samarasi, ozon qobig’i yemirilishi, chuchuk suv muammosi

#Yashash muhiti deb ....aytiladi

+Biriga ta’sir qiluvchi tirik mavjudotlar bilan qoplangan qismiga
-O’simlik va hayvonot olamini vakillarining ko’payib yashash joyi
-Tirik organizmlarning xavo, suv va tuproqlarda yashash joyi
-Tirik mavjudotlarning o’zi uchun qulay joylarni tanlashiga

#......ekologik omillar deyiladi.

+Muhit elementlarining turlar moslashish reaktsiyasini chaqiruvchi faktorlari
-Organizmlarning aks ta’siri
-Tirik organizmlarning muhitga bo’lgan reaktsiyasi
-Tirik organizmlarning yashovchanligi

#Evolyutsion taraqqiyot davomida organizmlar asosiy hayot muhitlari nimalar?

+Suv, xavo, tuproq, organizm
-Tuproq, xavo, suv
-Suv, tuproq, organizm
-Xavo, tuproq, organizm

#Organizmlarning muhitga moslashuvi nima deyiladi?

+Adaptatsiya
-Degredatsiya
-Simbioz
-Aramorfoz

#Ekologik omillarning asosiy guruxlari

+Biotik, abiotik, antropogen
-Iqlim, edafik, orografik
-Zoogen, fitogen, mikrobogen
-Yorug’lik, harorat, namlik

#Abiotik omillarga qaysilar kiradi?

+Iqlim, edafik, orografik
-Zoogen, fitogen, mikrobogen
-Yorug’lik, harorat, namlik
-Biotik, abiotik, antropogen

#Iqlim omillariga qaysilar kiradi?

+yorug’lik, harorat, namlik
-Iqlim, edafik, orografik
-Zoogen, fitogen, mikrobogen
-Biotik, abiotik, antropogen

#Biotik omillarga qaysilar kiradi?

+Zoogen, fitogen, mikrobogen
-Biotik, abiotik, antropogen
-Iqlim, edafik, orografik
-Yorug’lik, harorat, namlik

#Insonlarning hayot va yashash faoliyati ta’siri qanday omil deyiladi?

+Antropogen
-Abiotik
-Biotik
-Biogen

#Muhitning biror omiliga keng doirada moslashgan tur nomiga qanday «evri» old qo’shimcha qo’shiladi?

+ «evri» old qo’shimcha
-“steno” old qo’shimchasi
-“mezo” old qo’shimchasi
-“ksyero” old qo’shimchasi

#Muhitning biror omiliga tor doirada moslashgan turlarga qanday qo’shimcha qo’shiladi?

+ “steno” old qo’shimchasi
-“ksyero” old qo’shimchasi
-“mezo” old qo’shimchasi
-«evri» old qo’shimcha

#CHeklovchi omil deb nima aytiladi.

+Shart — sharoitlar qulay bo’lsayu, ulardan biri yetarli miqdorda bo’lmasa
-Umuman shart sharoitlar bo’lmasa
-SHart sharoitlar me’yordan ortiqcha bo’lsa
-SHart sharoitlar yetarlicha bo’lsa

#Morfologik moslashish

+Suv muhitida gidrobiontlarning suv qarshiligini kesib yurishiga mos tana tuzulishi, shuningdek, plankton organizmlarning suvda moslashgan holda yashashi
-Hayvonlarda fyermentlarning ma’lum turlarining uchrashi, cho’l hayvonlarining suvga bo’lgan ehtiyojini qondirish uchun yog’larning biokimyoviy oksidlanishidan foydalanishi
-Yirtqichlarning o’ljani izidan yurishi, kuzatish, hamda o’ljani javob reaktsiyalarida ko’rinadi.
-O’simliklarni suv bug’latishi, tikanlar va mum qavatini bo’lishi, qushlarni juft bo’lib yashashi

#Fiziologik moslanish

+Hayvonlarda ozuqa tarkibiga ko’ra, ovqat hazm qilish sistemasida fyermentlarning ma’lum turlarining uchrashi yoki cho’lda yashovchi hayvonlarning suvga bo’lgan ehtiyojini qondirish uchun yog’larning biokimyoviy oksidlanishidan foydalanishi
-Suv muhitida gidrobiontlarning suv qarshiligini kesib yurishiga mos tana tuzulishi, shuningdek, plankton organizmlarning suvda moslashgan holda yashashi
-Yirtqichlarning o’ljani izidan yurishi, kuzatish, hamda o’ljani javob reaktsiyalarida ko’rinadi.
-O’simliklarni suv bug’latishi, tikanlar va mum qavatini bo’lishi, qushlarni juft bo’lib yashashi

#Hulqiy moslanishlar

+Yirtqichlarning o’ljani izidan yurishi, kuzatish, hamda o’ljani javob reaktsiyalari
-Suv muhitida gidrobiontlarning suv qarshiligini kesib yurishiga mos tana tuzulishi, shuningdek, plankton organizmlarning suvda moslashgan holda yashashi
-O’simliklarni suv bug’latishi, tikanlar va mum qavatini bo’lishi, qushlarni juft bo’lib yashashi
-Cho’lda yashovchi hayvonlarning suvga bo’lgan ehtiyojini qondirish uchun yog’larning biokimyoviy oksidlanishidan foydalanishi

#Fotopyeriodizm bu -...

+O’simliklarning kunning uzun-qisqaligiga moslashishi
-O’simliklarning suvsizlikka mosalashuvi
-O’simliklarni madaniylashtirilishi
-O’simliklarni tuproq muhitiga moslashuvi

#Hayvonlarda yorug’lik manbaiga intilish reaktsiyasi... deb ataladi.

+Fototaksis
-Fotopyeriodizm
-Fotogamiya
-Transpyeratsiya

#O’simliklarni barg og’izchalari orqali suv bug’latishi nima deyiladi?

+Transpiratsiya
-Fototaksis
-Fotopyeriodizm
-Fotosintez

#Yorug’lik muhitiga nisbatan munosabatiga qarab o’simliklar fanaqa guruhlarga bo’linadi?

+ Yorug’sevar, soyaga chidamli, soyasevar
-Ksyerofit, mezofit, gigrofit
-Ksyerofit, mezofit, soyasevar
-Yorug’sevar, yoruqqa chidamli, soyasevar

# “Qiska kun o’simliklari” deb nimaga aytiladi?

+Gullash fazasiga o’tishi uchun sutkada 12 soat yoki undan kamroq yorug’lik vaqti kyerak
-Gullash fazasiga o’tishi uchun bir sutkada, 12 soatdan ko’p yorug’lik kyerak
-Bu o’simliklarning gullash fazasiga o’tishidan farq qilmaydi.
-Gullash fazasiga o’tishi uchun sutkada 6 soat yoki undan kamroq yorug’lik vaqti kyerak

#Xavoning tarkibida eng ko’p uchraydigan gaz?

+Azot
-Geliy
-Vodorod
-Ozon va karbonat angidridi

#Biosfyeraning eng yuqori chegarasi?

+Ozon ekrani
-Qushlar uchadigan balandlik
-Jamolungma cho’qqisi
-Tog’larning 5000-6000 m balandliklari

#Yer kurrasidagi o’simliklar yiliga qancha kislorod ishlab chiqaradi?

+3 mln t.
-550 mlrd t
-460 mlrd t
-10 ming t

#Biosfyerada yoruglikning roli?

+Fotosintez
-Xemosintez
-Kontsentratsion
-Gaz,suyuq va qattiq xolatlari

#O’zbekistonda 1-quriqxona nechanchi yilda tashkil qilingan?

+1926 yil
-1927 yil
-1963 yil
-1942 yil

#Suv tabiatda necha xil agregat xolatda uchraydi.

+3 xil
-2 xil
-4 xil
-5 xil

#Suv o’simliklarining moslanish xususiyatini toping.

+Barglari tikonga aylangan
-Ildizi kuchsiz rivojlangan
-Ilzdizi kuchli rivojlangan
-Mexanik to’qimasi kuchli rivojlangan

#Hayvonlarning birgalikda hayot kechirish shakllari

+Oila, poda, gala, koloniya
-Mushuk, sichqon, it
-Mikoriza, koloniya, yolg’iz
-Parazit-xo’jayin, guruxli

#Tolyerantlik qonuni kim yaratgan?

+Libix
-SHelford
-Rule
-Tensli

#Minimum qonunini kim yaratgan?

+Rule
-Libix
-SHelford
-Tensli

#O’simliklarda uchramaydigan moslashish turini toping.

+Etologik
-Fiziologik
-Mofologik
-Ekologik

#Tanasida ko’p suv saqlovchi o’simliklar qaysi guruhga mansub?

+Sukkulentlar
-Sklyerofitlar
-Kriofitlar
-Mezofitlar

#Suvlarni tozalash usuli ko’rsatilgan qatorni ko’rsating

+Mexanik, kimyoviy va biologik
-Minyeral moddalardan foydalanib
-Organik moddalardan foydalanib
-Oxak yordamida tozalash

#Yorug’sevar o’simliklarni ajrating.

+Kungaboqar, g’o’za, kartoshka
-Xina, qulupnay, na’matak
-Binafsha, g’o’za, lola
-Qulupnay, boychechak

#Kislotani yomg’irlarni keltirib chiqaruvchi asosiy gazlarni belgilang.

+CO gazi
-S va N oksidlari
-CO2 gazi
-Freonlar

#«Smog» so’zining ma’nosi nima?

+Tutun
-Radiatsiya
-Yomg’ir
-Emirilishi

#Qizil kitobga kiritilgan usimliklar necha toifaga bo’lingan?

+4 toifa
-3 toifa
-2 toifa
-6 toifa

#Biologik xilma-xillikni saqlash xalqaro konventsiyasi qachon, qayerda qabul qilindi?

+1992, Rio-de-Janeyro
-1992, Byern
-1990, Shvetsiya
-1948, Frantsiya

#Ekologik talim va madaniyat oliy talim muassasalarida qaysi fan tarkibida o’rganiladi?

+Tabiiy fanlar va maxsus kurslar tarkibida
-Dunyoviy fanlar tarkibida
-Tabiiy fanlar tarkibida
-Gumanitar fanlar tarkibida

#Atmosfyeradagi CO2 ning ko’p tashlanishi ekologik xavf keltiradimi?

+Global isishga olib keladi
-Mutlaqo aloqasi yo’q
-O’simliklarni yomon o’sishiga yordam byeradi
-Atmosfyeraning ifloslanishiga va global isishga olib keladi

#O’simliklar yorug’likka bo’lgan munosabatiga ko’ra necha guruhga bo’linadi?

+3
-4
-2
-5

#Azotga boy tuproklarda o’suvchi o’simliklar nima deyladi

+Nitrofil
-Aligotrof
-Bazefil
-Eutro

#Atmosfyera azotini o’zlashtiruvchi tugunak baktyeriyalar faoliyatini kuchaytirish maqsadida hozirgi vaqtda ... deyiladigan baktyerial o’g’itni ishlatish yaxshi natija byermoqda.

+Nitragin
-Azotagen
-Ammoniylashgan
-Azotga boyitilgan

#Atmosfyera gazlari, namlik, harorati, yorug’lik, yog’ingarchilik va shu kabilarning o’zaro ta’siri hamda birligidan nimalar yuzaga keladi?

+Klimatoplar
-Ekotoplar
-Biotoplar
-Edafatoplar

#Atmosfyera tarkibidagi kaysi gaz ultrabinafsha nurlarini ushlab koladi?

+Ozon
-Korbanat angidrid
-Azot
-Kislorod

#Autekologiya nimani urganadi?

+Tur vakillarining yashash sharoiti, bir-birlari xamda ularni urab turgan atrof-muhit bilan munosabatlarini
-Tur vakillari hosil kiladigan tabiiy populyatsiyalarning hosil bulish shartlarini
-Turli organizmlar hosil kiladigan birlik ekologiyasini
-Umumiy ekologik konunlarni

#Biologik davriy aylanish deb, ...

+Tirik organizmlar va atrof-muhit o’rtasida kislorod, uglyerod, azot, fosfor, oltingugurt va vodorod doimo aylanib turishidir
-Tirik organizmlarning elementlarni o’zlashtirishidir
-Tirik organizmlarning paydo bo’lishidir
-Tirik organizmlarning tug’ilishi va o’limidir

#Biosfyera nima?

+Tirik mavjudotlar tarkalgan makon
-O’simliklar tarkalgan joylar
-Hayvonlar tarkalgan joylar
-Mikrorganizmlar tarkalgan makon

#Biosfyera tushunchasini fanga birinchi bo’lib qachon, kim kiritdi?

+1875 yili avstriyalik geolog E.Zyuss
-1899 yili rus professori V.V.Dokuchaev
-1926 yili rus geolog olimi V.I.Vyernadskiy
-1965 yili rus geolog olimi V.I.Vyernadskiy

#Biosfyerada hayvonot, O’simliklar dunyosi, tuproq va iqlim sharoiti bir xil bo’lgan joylar nimalar deb ataladi?

+Biotop
-Ekotop
-Edafatop
-Klimatop

#Bioxilma-xillik to’g’risidagi kontseptsiya nechanchi yilda ratifikatsiya qilingan?

+2005 yilda
-1995 yilda
-2000 yilda
-2008 yilda

#Butun jahon biologik xilma-xillik kuni...

+22 may
-6 oktyabr
-2 fevral
-22 mart

#V.I.Vyernadskiyning xizmatini farklang.

+Tirik moddalarni geoximik funktsiyasini aniklagan
-Biokos moddalarni isbot kilgan
-O’simliklarni funktsiyasini isbotlagan
-Biogen moddalarni axamiyatini aniklagan

#D.N.Kashkarov hayvonlarni Hayotiy formalari buyicha klassifikatsiyasi kuyidagicha

+ Suzib yuruvchi, yyerni kavlovchi, yyer usti, daraxtlarga urmalovchi, xavo formalari
-Gigrofillar, ksyerofillar, gidrofitlar
-Sust ovkatlanuvchi, parazitlik yul bilan ovkatlanuvchi, aktiv ovkatlanuvchi
-Nekton, plankton, bentos

#Depopulyatsiya atamasining ma’nosi nima?

+Axoli sonini kamayib borishi
-Axoli sonini kupayib borishi
-Axoli sonini bir mehyerda saklanishi
-Axoli sonini barkarorligi

#Diapauza nima?

+ Organizmlarni tinim davri
-Organizmlarning oziklanish davri
-Organizmlarning ko’payish davri
-Organizmlarning rivojlanish davri

#Yerda Hayot kachon paydo bulgan?

+3-4 mlrd. yil avval
-10-11 mln. yil avval
-1-2 mlrd. yil avval
-10-11 mlrd. yil avval

#Yorug’lik ekologik omiliga nisbatan tor darajada tarkalgan turlar nima deyiladi?

+Stenofot
-Evrityerm
-Evrigalin
-Evifot

#Inson ekologiyasida hayotning buto’xtovligi qanday oqimga bog’liq ekanligini ko’rsating

+tug’ilish va o’lish
-O’sish va rivojlanish
-Ko’payish va o’lish
-Tug’ilish va rivojlanish

#K.Raunkiyer o’simliklar Hayotiy formalarining klassifikatsiyasini kaysi belgilarga asoslab tuzdi?

+ Kurtaklarning joylanishi va muhit tahsiridan saklanishiga
-Kashki kiyofalariga
-Kupayish yullariga
-Muhitning namlik darajasiga

#Qanday harorat o’simlik rivojlanishining pastki harorat chegarasi deb ataladi?

+O’simlikning me’yorida rivojlanishi uchun boshlang’ich issiq harorat
-Pastki harorat chegarasidan yuqori bo’lgan harorat,
-O’rtacha harorat bilan ekin rivojlanishidagi pastki harorat chegarasining farqi,
-Pastki harorat chegarasi

#Katta geologik aylanish deb, ...

+Nurash mahsuloti tarkibidagi kimyoviy modda va birikmalar atmosfyera yog’in suvlari ta’sirida yyerib, oqib daryo va okean suvlariga borib qo’shilishidir.
-Namlikning tabiatda aylanishidir
-Havoning tabiatda aylanishidir
-Elementlarning tabiatda aylanishidir

#Kumlik joylarda o’suvchi o’simliklar nima deyladi?

+Psammofit
-Ksyerofit
-Mezofit
-Gigrofit

#Ma’lum joydagi o’simliklar koplamidagi xayotiy formalarning solishtirma darajasi (%) deganda nima tushuniladi?

+ Biologik spektr
-Biologik maromlar
-O’simliklarning soni
-Biologik migratsiya

#Minimum qonuni nima?

+ O’simlikning o’sishi uchun zarur bo’lgan biror bir elementning mikdori etishmasligidan cheklanishi(Yu.Libix
-Tolyerantlik egri chizig’ining o’zgarishi(S.S.SHvars).
-O’simlikning o’sishi uchun zarur bo’lgan biror elementning mikdori etishmasligidan cheklanmasligi(Yu.Libix)
-O’simlikning o’sishi uchun zarur bo’lgan biror bir elementning mikdorining ortiqcha bo’lishi (Yu.Libix)..

#Namlik ekologik omiliga nisbatan keng darajada tarkalgan turlar nima deyiladi?

+Evrigidrid
-Stenogidrid
-Stenogalin
-Stenotyerm

#Neytralizm nima?

+Bir-birlariga karshilik kilmaydigan munosabatlar
-Parazitlik
-Uzaro foydali munosabatlar
-Simbioz

#Nima uchun turlarni muxofaza kilganda populyatsiyani muxofaza kilish kyerak?

+Populyatsiya uz-uzdan kupayish xususiyatiga ega bulgani uchun
-Populyatsiya zichligini boshkarish uchun
-Populyatsiya tez rivojlangani uchun
-Populyatsiyadagi organizmlar uz-uzini boshkargani uchun

#Noofyerani qanday tushunasiz?

+Aql-zakovatli inson faoliyat ko’rsatadigan qobiq
-Odamning tashqi muhitga taosiri.
-Yangi bosqichdagi biosfyera
-Biosfyeraning rivojlanish bosqichi

#Odam qancha yaqin uzunlikdagi ko’zga ko’rinadigan nurlarni ajratadi?

+380 nm
-380-750 nm.
-500-750 nm.
-500-700 nm

#Ozuqa zanjiri deganda nimani tushunasiz?

+Har bir organizm o’zidan keyin turgan organizm uchun ozuqa bo’lib xizmat qilishi tushuniladi
-Individlarning mahsuldorligi, sharoitga moslashuvi, jins, yosh buyicha morfologik kurinishi
-Har-xil turlarga oid organizmlarning tashki muhitga boglik xolda Hayot kechirishlari
-Individlarning xilma-xilligi, xududlar buyicha tarkalishi

#Populyatsiya deb nimaga aytiladi?

+Muayyan bir joyda yashaydigan va bir turga mansub bulgan individlar yigindisi
-Tur areali
-O’simliklar va hayvonot olamida uzaro boglikliklar
-Individlarning xilma-xilligi, xududlar buyicha tarkalishi

#Populyatsiyaning haraktyerli belgilari nimalardan iborat?

+Tur vakillarining soni, zichligi, tugilishi, ulishi, yosh buyicha taksimlanishi, tarkalishi, usishi
-Individlarning xilma-xilligi, xududlar buyicha tarkalishi
-O’simliklar va hayvonot olamida uzaro boglikliklar
-Individlarning tashki sharoitga moslashuvi, fiziologik jarayon, xulkiy xolatlar, genetik xususiyatlar

#Populyatsiya faniga asos solgan olim kim?

+T.Elton
-E.Tensli
-Myobius
-E.Gekkel

#Popuyatsiya sonini usishi nimalarga boglik?

+Tugilish, ulish,immigratsiya
-Yashash joyiga
-Immigratsiyaga
-Ovkat resurslariga

#Populyatsiya gomeostazi nima?

+Ayni sharoitda optimal sonda individlarning saklab turilishi
-Urlarni mazkur maydonlarda birgalikda Hayot kechirishi ayni sharoitda optimal sonda Individlarning saklab turilishi
-Individlarni bir mehyorda rivojlanishi
-O’simliklarni rivojlanishi

#Pyerifiton atamasi kim tomonidan, qachon fanga kiritilgan?

+ Ben, 1924 y
-D.N.Qashqarov 1993 y
-A.Gumbolt 1806-1807 yilda
-E. Xaskol 1926yil

#Populyatsiya gomeostazi nima?

+ayni sharoitda optimal sonda individlarning saklab turilishi
-turlarni mazkur maydonlarda birgalikda Hayot kechirishi ayni sharoitda optimal sonda individlarning saklab turilishi
-individlarni bir mehyorda rivojlanishi
-o’simliklarni rivojlanishi

#Daryolarning uzok vakt ifloslanib turishi ifloslanish deb hisoblanadimi:

+Ha
-Yo’q
-Bu yilning qaysi vaqtiga to’g’ri kelishiga bog’liq bo’ladi.
-Yo’q,agar bunda suvning tozaligi saqlanib qolsa .

#Quyidagi ishlab chiqarish korxonalardan qaysi biri eng xavfli ifloslantiruvchi hisoblanadi:

+Neft- ximiya va qog’oz sanoati
-G’isht va tsement ishlab chiqaruvchi
-Kyeramika va chinni sanoati.
-Duradgorlik va chilangarlik

#Qo’riqlanadigan,xo’jalik faoliyatini yurgizish taqiqlangan, lekin litsenziya bo’yicha baliq ovlash va boshqa ovlarni tashkil qilish mumkin bo’lgan hudud nima deyiladi:

+Ov xo’jaligi
-Milliy bog’
-Qo’riqxona
-Tabiiy yodgorliklar.

#DSP va fanyerdan yangi tayyorlangan jihozlarni darhol yashash joylariga qo’yish mumkin emas, chunki ular xavfli miqdorda qanday zaharli moddalar chiqaradi:

+Formaldegidlar va boshka sun’iy organik birikmalar
-Asbest, karbonat angidrid.
-Oltingugurt, fosfor, xlor
-Metan, azot, is gazi.

#Archa o’rmonlari to’liq kesilgandan keyin qayta tiklash uchun necha yil kyerak bo’ladi:

+100-110 yil
-10-15 yil
-1-11 yil
-300-400 yil

#Birinchi ekologik inqiroz nima bilan bog’liq:

+Odam yashaydigan joylarda iqlimning o’zgarishi bilan.
-Yer yuzi bo’ylab odamlarning tez tarqalib ketishi bilan.
-Odamlar sonining o’sib ketishi va ko’pchilik hayvonlar turlarining qirilib ketishi bilan.
-Katta yyer maydonlarining qurg’oqchilikka aylanishi bilan.

#Yo’qotilgan tuproq unumdorligini qayta tiklashga nima deyiladi:

+Rekultivatsiya
-Reintroduktsiya
-Melioratsiya
-Rekaratsiya

#Rivojlangan mamlakatlarda nima sababga ko’ra “demografik portlash”kuzatilmaydi:

+Ularda o’lim va tug’ilish past darajada.
-Ularda o’lim darajasi ham yuqori lekin tug’ilish darajasi ham yuqori.
-Ularda o’lim darajasi yuqori va tug’ilish darajasi past.
-Ularda o’lim darajasi past va tug’ilish darajasi yuqori.

#Insoniyat tarixida birinchi ekologik va iqtisodiy inqiroz qachon sodir bulgan:

+Paleolitda
-Bur davrida
-Neolitda
-Mezolitda.

#Insoniyatning ekoijtimoiy aloqalari necha yildan buyon davom etib kelayapti:

+50000 yil
-1000 yil
-50 yil
-500000 yil

#Qo’yidagi janivorlardan qaysi birlari yashayotgan suv havzalarida radiatsiya va boshqa ifloslanishlardan qo’rqmasdan baliq tutish mumkin:

+Qisqichbaqalar.
-Turli pashsha va chivinlarning lichinkalari.
-Ninachilar lichinkalari.
-Baqalar va pashshalar lichinkalari.

# “Parnik gazi”hisoblanmish metan atmosfyeraga asosan qayerdan kelib qo’shiladi:

+Botqoqliklardan.
-O’rmon massivlardan.
-Tog’ hududlaridan.
-Adir xududlaridan

#Mo’tadil iqlim o’rmonlarida bo’lishi mumkin:

+O’simliklar 5-6 yarusda
-O’simliklar 1-2 yarusda
-O’simliklar 10-12 yarusda
-O’simliklar 15-16 yarusda

#Turning biotsenozda egallab turgan holatiga nima deyiladi:

+Ekologik nisha
-Biota
-Biotop
-Ekoton

#Sun’iy sintez natijasida olinadigan moddalar (tabiiy holda uchramaydi,odam sog’lig’i va boshqa tirik organizmlar uchun xavfli)nima deyiladi:

+Ksenobiotiklar
-Mutagenlar
-Kriogenlar
-Sidyeratlar

#Zamburug’li kasalliklarga qarshi qo’llaniladigan ximiyaviy moddalar nima deyiladi:

+Fungitsidlar
-Fitontsidlar
-Telyergonlar
-Gyerbitsidlar

#250mln. yil avval sodir bo’lgan ekologik halokat natijasida :

+Juda ko’p tirik organizmlar turlarining ommaviy qirilib ketishi sodir bo’ldi.
-Birinchi muzliklar paydo bo’lib kuchli sovish sodir bo’lishi natijasida yyer ustidagi o’simliklar yo’qolib ketdi.
-Hamma dinozavrlarning qirilib ketishi sodir buldi.
-Barcha qit’alarda hamma hayot shakllarining qirilib ketishi sodir bo’ldi.

#Yer yuzasiga va uning atrofiga uchta enyergiya okimi yunaltirilgan bular nimalar:

+Kuyosh nuri, Yyerning ka’ridan kilayotgan issiklik okimi,dengiz tulkinlar enyergiyasi
-Kuyosh nuri, suv enyergiyasi,shamol enyergiyasi
-Kuyosh nuri, shamol enyergiyasi
-Fazoviy nurlar, rentgen nurlari, suv enyergiyasi

#Manitorning iborasi BMTning atrof muxit tugrisidagi 1972 yilgi Stokgolm konfyerentsiyasidan keyin paydo buldi. Kuyidagilardan kaysi biri uning vazifasiga kirmaydi:

+Usimliklar introduktsiyasi va xayvonlarni iklimlashtirishning yangi usul va yullarini axtarish
-Tabiiy muxit xolatini baxolash va boshorat kilish
-Atrof muxitga antropogen ta’sir manbalari va omillarini aniklash
-Tabiiy muxit xolatini boxolashni kuzatish

#Tirik mavjudottlarning ushbu vakillari boshkalariga nisbatan ancha kupligini bila turib, Yyerni planeta deb atash mumkinligi :

+Xasharotlar
-Gullar
-Urgimchaklar va kiskichbakasimonlar
-Kapalaklar

#Insoning aralashuvi tabiiy landshaftlarga taxdid soladi, chunki u nimaga olib keladi:

+Yer osti suvlari satxining pasayishi, daryolarning kurishi, rekreatsion ta’sirning oshishi
-Sanoat chikindilari bilan ifloslanishi
-Suvning pestitsidlar bilan ifloslanishi
-Tabiiy ekotizimlar maydonining kiskarishi rekreatsion zonalarning oshishi

#Atmosfyera litosfyera, gidrosfyera bir-biri bilan nima orkali boglangan va uzaro munosabatda buladi:

+Biosfyera
-Xavo okimi
-Suv okimlari
-Tuprok

#Ekologiyaning xamma muammolarini kanday jumla bilan bayon kilish mumkin:

+Xamma tirik mavjudot bir-biri bilan va atrof muxit bilan alokada
-Okean va kuruklik bir-biri bilan alokada
-Xamma notirik tabiat bir-biri bilan uzaro munosbatda
-Geografik kobikning komponentlari bir-biridan ajratilgan

#Geologik davr uchun muxitning keskin uzgarishi vaktida tirik mavjudotlarning yashab kolishga va tarakkiy kilishiga moslashuvi nima xisobiga sodir bulgan :

+Turli-tumanlik, uzgaruvchanlik, irsiyat tabiiy tanlanish
-Turli-tumanlik, uzgaruvchanlik,modda almashinuvi
-Modda almashinish, enyergiya va axborot okimi
-Turli-tumanlik, tabiiy tanlanish, tarkalish, kupayish,

#Biosfyeraning biologik turli - tumanligi muxim chunki u:

+Moddalar aylanishi doirasini yopadi, biosfyerani turgunlashtiradi
-Moddalar aylanishi doirasining ochilishiga olib keladi
-Moddalar aylanishini tezlashtiradi,biosfyera doirasini kengaytiradi
-Enyergiya okimini tezlashtiradi, okean va kuruklikni birlashtiradi

#B.M.Tning ma’lumotiga kura sanoat kishlok xujaligi komunal xujalik va boshka xujalik soxalari chikindilarining mikdori .2000 yilda kanchani tashkil kiladi:

+178 mlrd.t.
-104 mlrd.t.
-100 mln.t.
-192 mlrd.t

#Insonning tabiatga ta’sirining necha xil shakli bor:

+9 xil
-15 xil
-12 xil
-7 xil

#Kishlok axolisning katta kismi shaxarlarda joylashib kolishiga nima deyiladi:

+Urbonizatsiya
-Demobilizatsiya
-Mobilizatsiya
-Aglomyeratsiya

#Biror tyerritoriya tabiiy sharoit va resurslaridan dam olib xordik chikarishda, davolanishda va turizmda foydalanishga nima deyiladi:

+Rekreatsion foydalanish
-Yerrozion foydalanish
-Aglomyeratsion foydalanish
-Tabiiy foydalanish

#Tuproqning shamol, suv va antropogen ta’sirlar natijasida unumdor qismining yemirilib ketishiga nima deyiladi:

+Yeroziya
-Rekreatsiya
-Melioratsiya
-Agromelioratsiya

#Tabiiy resurslar qanday turlarga bo’linadi:

+Tugaydigan, tugamaydigan
-Tiklanmaydigan, tiklanadigan
-Foydalaniladigan, foydalanilmaydigan
-Qazib olinadigan, qazib olinmaydigan.

#Tabiatni muhofaza qilishning qanday aspektlari bor:

+Iqtisodiy, sog’lomlashtirish, tarbiyaviy, estetik, ilmiy.
-Iqtisodiy, jismoniy, sog’lomlashtirish, tarbiyaviy, estetik.
-Iqtisodiy, sog’lomlashtirish, tarbiyaviy, ma’naviy, ilmiy.
-Iqtisodiy, estetik, ilmiy, sog’lomlashtirish, ma’daniy.

#Bizning Respublikamizda atmosfyera havosidagi har bir zaharli moddaga gigienik jihatdan ikki xil me’yor belgilangan. Bular:

+1. katta bir yula kuyiladigan mikdor.2.urtacha, sutkalik ruxsat etiladigan kichik busag’a mikdor.
-Urtacha, sutkalik ruxsat etiladigan kichik busag’a mikdor. 2.eng kichik mikdor.
-1. katta bir yula kuyiladigan mikdor.2.urtacha, sutkalik ruxsat etiladigan katta busag’a mikdor.
-1. katta bir yula kuyiladigan mikdor. 2. eng katta mikdor

#Bir yula, katta REM ni topish uchun insonning nafas yullari orkali necha minut davomida ish zonasi havosiga muljallangan REM ta’sir ettiriladi:

+5-20 minut
-2-5 minut
-15-20 minut
-9-12 minut

#BMT ning tabiatni muxofaza qilish va tabiiy resurslardan ehtiyotkorlik bilan foydalanish masalasi bilan shug’ullanuvchi tashkiloti nima deb ataladi:

+YuNESKO
-YuNESIF
-NATO
-EKOSAN

#Atmosfyera havosining tarkibi qanday:

+N – 78,09 %,O2 – 20,95 %, QO2 - 0,03 %, Ar- 0,93%
-O2 – 10,9 %, N – 72,10 %, QO2 - 0,03 %, Ar- 1,02%
-N – 78,02 %,O2 – 20,09 %, Ar- 12,1%,QO2 - 0,03 %
-O2 – 21,95 %, N – 79,01 %, QO2 - 0,03 %, Ar- 0,02%

#To’qayzorda ikkilamchi suktsessiya jarayonining borishini aniqlang:

+Yulg’un – turakgil - soxta qamish – kuga – yantoq - ajriq
-Yulg’un – qamish ko’g’a- yulg’un
-Tol – turang’il – qamish – ko’g’a - ilonchirmovuq
-Kendir – ilonchirmovuq - tol - yantoq – qamish – qo’g’a

#Agroekotizimning o’ziga xos xususiyatlari:

+Odam tomonidan boshqarilishi turlarning ozligi
-Quyosh enyergiyasini o’zlashtirish, sun’iy tizim
-Qo’shimcha enyergiyalar kiritilishi, turlar ikkitadan oshmaydi
-Madaniy va degona o’tlar, odam ishtiroki

#Ekotizimlarning barkarorligi ta’minlash yo’llari:

+Moddalar aylanishini boshqarish, muvozonatda ushlab turish
-Odam aralashmasligi, moddalar aylanishini boshqarish
-Muvozonatda ushlab turish, qo’shimcha enyergiya kiritish
-Gomeostaz, klimaks bosqichida saklash, modda va enyergiyani to’liq aylanishi

#Bir tur uchun foydali, 2- chi tur uchun zararli oqibatga olib keluvchi aloqani ko’rsating:

+Yirtqichlik
-Kommensalizm
-Mutualizm
-Raqobat

#Ekologiya fani nechta bo’limga bo’lib o’rganiladi?

+4ta
-3ta
-5ta
-6ta

#Ayrim turlarning ular yashab turgan muhit bilan munosabatini o’rganadigan ekologiyaning bo’limi qanday ataladi?

+Aut ekologiya
-Sin ekologiya
-Eyd ekologiya
-Dem ekologiya

#Hozirgi zamon ekologiyasining mazmunini biologik spekt tuzilishida tavsiflagan olim?

+Yu.Odum
-K. Mebius
-A.Gumboldt
-G. Odum

#Dala metodi yordamida nima o’rganiladi?

+Muhit omillarining organizmga kompleks ta’sirini
-Muhit ifloslanishi oqibatlarini
-Ekosistemalarning kelgusida yashovchanligini
-Alohida omillarning organizmga ta’sirini

#Ekologik omil nima?

+Muhitning tirik organzmga ta’sir etuvchi elementi
-Jamoa yoki ekosistema
-Yerdagi barcha tirik organizmlar guruhi
-Muayyan muhitda yashayotgan turlar majmui.

#Ekologik omillar ta’siriga chidamli organizmlar guruhini ajrating.

+Evribiontlar
-Produtsentlar
-Avtotroflar
-Stenobiontlar

#Inson faoliyati bilan bog’liq omil?

+Antropogen
-CHeklovchi
-Biotik
-Abiotik

#Abiotik omillarni ko’rsating?

+Harorat, namlik, yorug’lik
-Insonning xo’jalik faoliyati
-Xayvonlar ta’siri
-O’simliklar ta’siri

#Organizmlarning tashqi muhit sharoitiga moslashishi qanday ataladi?

+Adaptatsiya
-Geliostaz
-Tolyeraniya
-Migratsiya

# “Ekosistema” tyerminini fanga kim kiritgan?

+Tensli
-Mebius
-J.Lamark
-E.Gekkel

#Biotsenozdagi ikkala organizm uchun ham foydali bo’lgan munosabatni toping.

+Mutualizm
-Raqobat
-Neytalizm
-Parazitizm

#Ekosistemada moddalarning aylanma harakatida organizmlarning nechta guruhi ishtirok etadi?

+3 xil
-2 xil
-4 xil
-5 xil

#Yerning “xayot qobig’i”ni aniqlang.

+Biosfyera
-Gidrosfyera
-Atmosfyera
-Limosfyera

#Yer yuzidagi barcha tirik organizmlar guruhi:

+Biota
-Bioton
-Biogeotsenoz
-Ekotop

#Tugaydigan, tiklanmaydigan resurslarni belgilang.

+Yer osti qazilmalari
-Suv, havo, tuproq
-O’simlik va hayvonlar
-Tuproq, suv, o’simliklar

#Biosfyeraning yangi sifat holati:

+Noosfyera
-Ionosfyera
-Troposfyera
-Tyermosfyera

#Yer yuzida so’ngi 100 yil ichida havo harorati necha gradusga oshgan?

+0, 8-1 0S
-3-4 0S
-2-3 0S
-4-5 0S

#Okean va dengizlar suvi gidrosfyeraning necha foizini tashkil qiladi?

+97,2 %
-65,5 %
-93,8 %
-80,7 %

#Yerning qattiq qobig’ini ko’rsating:

+Litosfyera
-Gidrosfyera
-Atmosfyera
-Biosfyera

#Dunyo o’simlik va hayvon turlari xilma – xilligi:

+O’simliklar 500 ming, havonlar 1,5 mln
-O’simliklar 250 ming. Hayvonlar 600 ming
-O’simliklar 350 ming, hayvonlar 800 ming
-O’simliklar 400 ming, hayvonlar 1 mln

#O’zbekistonda nechta qo’riqxona mavjud?

+9ta
-2ta
-12ta
-8 ta

#O’zbekiston Konstituttsiyasining qaysi moddalarida atrof – muxit masalalari ko’rilgan?

+50, 54, 55, 100
-50, 53, 58, 102
-49, 51, 53, 100
-50, 53, 55, 105

#O’zbekistonda “Tabiatni muhofaza qilish to’g’risida” gi qonun qachon qabul qilingan?

+1992 yil 9 dekabr
-1990 yil 2 avgust
-1991 yil 12 noyabr
-1989 yil 12 dekabr

#Populyatsiya ekologiyasining asoschisi kim?

+CH.Elton
-K.Rule
-K.Myerbius
-38

#Kosmik resursni belgilang

+Dengiz suvining ko’tarilishi
-SHamol enyergiyasi
-Yer osti qazilmalari
-Relef

#Tana haroratining boshqarilishi nima deyiladi?

+Tyermoregulyatsiya
-Gomeostaz
-Anabioz
-Immugratsiya

#Migratsiya noqulay sharoitda . . . .

+Qulay joyga ko’chib o’tish
-Hayot jarayonlarining jadallashuvi
-Hayot jarayonlarining sekinlashuvi
-Oziq tanqisligidan saqlanish

#Namlik yetishmaydigan sharoitlarda o’sadigan o’simliklar qanday nomlanadi?

+Ksyerofitlar
-Gigrofitlar
-Mezofitlar
-Atsedofillar

#Yorug’likning davriy aylanishi nima deb ataladi?

+Fotopyeriodizm
-Bioritm
-Tyermopyeriodizm
-Adaptatsiya

# Endemik tur nima?

+Maxalliy tur
-Iqlimlashtirilgan tur
-Foydali tur
-Noyob tur

#Biosfyeraning qaysi tarkibiy qismi «biota» deyiladi?

+Tirik moda
-O’lik moda
-Oraliq moda
-Biogen moda

# «Biogeotsenoz» tushunchasi fanga birinchi bo’lib kim kiritgan.

+Sukachev
-Pristli
-Tensli
-Gekkel

#Sun’iy ekosistemani ajrating.

+Akvarium
-O’rmon
-Ko’l
-To’qay

# Insonning ekologik omil sifatida boshqa omillardan farqi nimadan iborat?

+Tabiatga ongli ta’sir etadi.
-O’z atrofiga sun’iy muhit yarata oladi.
-Kuchli enyergiya manbalalarini yaratadi.
-Radiaktiv manbalar yaratish

# Avtotrof organizmlarni ko’rsating.

+O’simlik
-Zamburug’
-Hayvonlar
-Gidra

#Qanday populyatsiyalar barqaror bo’lmaydi.

+Jins tarkibi har xil bo’lgan
-individlari ko’p bo’lgan
-Katta arealni egallagan
-Qisqa umr ko’radigan

#Oziq zanjirida parchalovchilar qanday ataladi?

+Destruktor
-Produtsent
-Avtotrof
-Konsument
-

#Ekologik piramida asoschisi:

+Elton
-Produtsent
-Avtotrof
-Konsument

#K.Raunkiyer klassifikatsiyasi buyicha daraxt va butalar kaysi guruhga kiradi?

+Fanyerofitlar
-Kriptofit
-Gemikriptofit
-Gelofit

#O’zbekistonda ekologik sohasidagi ishlarning dastlabki asoschisi kim?

+Kashkarov
-Muzaffarov
-Zohidov
-Baranov

# Ozon tuynugi xaraktyerdagi muammo?

+Global
-Mahalliy
-Lokal
-Regional

#Mintakaviy muammoni belgilang.

+ CHuchuk suv tankisligi
-Qurg’oqchilik va qahatchilik
-Ozon tuynugi
-Ozuka yetishmovchiligi

#Xayvonlarning ovkatlanishiga karab guruxlarga ajratgan Olim?

+Naumov
-Zokirov
-Teofrast
-Korovin

#O’simliklarning qarilik davri qanday nomlanadi?

+Senil
-Virginil
-Genyerativ
-Latent

#O’troq yashovchi hayvonlarning birgalikda yashashi nima deyiladi?

+Koloniya
-Biom
-Poda
-Gala

# Tuproq omili qanday omillar guruhiga kiradi?

+Edafik
-Geosfyerik
-Antropik
-Biosfyera

#Antropogen ekosistemani ko’rsating.

+SHahar
-O’rmon
-Tundra
-Tayga

#Tirik moda biosfyerada nechta funktsiyani bajaradi.

+5 xil
-2 xil
-3 xil
-4 xil

#Biosfyera tushunchasini fanga olib kirgan olim?

+Zyuss
-Vyernadskiy
-Elton
-Odum

#Yer yuzida o’simliklarning qancha turi bor?

+500 ming
-1500
-300 ming
-400 ming

#Aut ekologiya nimani o’rganadi?

+Ayrim turlarni ekologiyasi Suvni
-Populyatsiyalar ekologiyasini atmosfyerani
-Yerning sho’r qoplamini
-CHala buta, daraxt, butalarni

#Yerning gaz qobig’i qanday ataladi?

+Atmosfyera
-Gidrosfyera
-Litosfyera
-Nonosfyera

#Ekologik muammolar xillari ?

+3 xil
- 9 xil
- 8 xil
-10xil

#Xaroratga munosabatiga ko’ra o’simliklar necha guruxga bo’linadi:

+3 xil
-2 xil
-4 xil
-5 xil

#Soyaga chidamli o’simlikni belgilang.

+Qulupnay
-Kartoshka
-Kungaboqar
-Sabzi

#Tuyaning yog’ zaxiralari moslanishning qaysi turiga mansub?

+Fiziologik
-Xulqiy
-Morfologik
-Sovuqga

#O’zbekstonning eng muhim ekologik muammosi?

+Orol va Orol bo’yi muammosi
-Ovqat yetishmaslik
-Ozon qatlamining siyraklashishi
-Havoda namlikning miqdorini ortirish

#Tuproq nima?

+Yerning g’ovak, yuza qavati
-Yerning suv kismi
-Yerning sho’r qoplami
- Minyeral aralashma

#Xalq, aholi ma’nosini anglatuvchi tushuncha?

+Populyatsiya
- Koloniya
- Biotsenoz
- Fenotip

# Ozuqa zanjirida o’simliklar qaysi xalqani egallaydi?

+ Produtsentlar
- Konsumentlar
- Redutsentlar
- Getyerotroflar

#Tirik organizmlar tarqalgan hayot muxitlari qaysi?

+Suv, tuproq, havo, tirik organizm
- Yyer yuzasi, quyosh sistemasi
-Havo, tuproq, koinot
- Yyer, quyosh, oy, tuproq

#Bir jamoaning ikkinchi jamoa bilan almashinishi nima deb ataladi?

+Suktsessii
-Adaptatsiya
-Bioritm
-Noogenez

#O’simliklarning hayot shakllari?

+Daraxt ,buta, chala buta, butacha, o’t
-Bir ikki va ko’p yillik o’tlar
-CHala buta, daraxt, buta
-Buta bir va ikki yillik o’tlar

#Antarktida muzliklari qanday resurs xisoblanadi?

+Umumjaxon
-Tugaydigan
-Iqlimiy
-Kosmik