Porshenli ichki yonuv dvigatellarining parametrlari

ɳ_t= 1-1/Ɛ^k-1 (13)
Keltirilgan (13) formulaga e’tibor qilsak termik f.i.k.( ɳ_t )faqat siqish darajasi( Ɛ) va siqish hamda kengayish jarayonlarining adiabata ko’rsatkichlariga bog’liq ekan. Ɛ va K ortishi bilan ɳ_t ham ortadi (16-rasm). Termik f.i.k. (ɳ_t)ning ortib borishi sikl issiqlikdan unumli foydalanganlikni bildiradi.

18-rasm. Issiqlik V=const bo’lganda beriladigan siklda ɳ_t ning Ɛ ga bog’liqlik grafigi
18-rasmda K=1,4; K=1,3; K=1,35 bo’lgan adiabata ko’rsatkichlarida ɳ_t qiymatining Ɛ ga nisbatan o’zgarish holati berilgan. Bunda 1-dvigatel silindriga ishchi jism sifatida havo kiritilgan (k=1,41) 2- adiabata ko’rsatkichi K=1,3 bo’lgan gaz kiritilgan (yongan gaz mahsulotlari). 3 – K=1,35 havo va yongan gaz aralashmasi. Siklning o’rtacha bosimi P_ц quyidagi tehglama yordanida aniqlanadi:
P_ц= P_a (Ɛ^k/ Ɛ-1)( λ-1/k-1)ɳ_t (14)
Sikl davomida bajarilgan ishning o’rtacha bosimi P_ц boshlang’ich bosim P_a va bosimning ortish darajasi λ ga bog’liq ekan. Nadduvsiz ishlayotgan dvigatellar uchun P_a ning boshlang’ich qiymati atmosfera havo bosimiga teng bo’ladi. Shuning uchun barcha dvigatellar uchun P_a=0,1MPa deb qabul qilinadi.
Xulosa qilib aytganda siqish darajasining ortishi bilan termik f.i.k. ɳ_t sezilarli darajada ortadi, demak termik f.i.k.ni orttirish uchun siqish darajasini imkoniyat darajasida ko’tarish kerak ekan. Lekin V=const sikl uchun siqish darajasini cheksiz ko’tarib borish mumkin emas, chunki bunday sharoitda yonilg’ining ishchi zaryaddagi taqsimlanishi beqaror bo’lib, belgilangan vaqtdan ilgari yonib ketish holatlari (detonatsiya) yuzaga keladi, shundan kelib chiqib benzinning oktan sonini ham orttirib boorish kerak bo’ladi. Mana shu sabablarga ko’ra karbyuratorli dvigatellarda siqish darajasi Ɛ = 6…10 oraligida bo’lishi belgilangan. Xozirgi paytga kelib ayniqsa, Respublikamizda benzinli avtomoballarning asosiy qismida yonilg’i sifatida gazdan foydalanishga o’tib ketilmoqda, bu esa dvigatelning siqish darajasini oshirish imkoniyatini beradi, chunki gazning oktan soni (detonatsiyaga bardoshliligiI 100dan ortiq). Shuning uchun bunday dvigatellarda Ɛ=9…10 oraligida bo’ladi. Siklning o’rtacha bosimi P_ц boshlang’ich bosim P_a va bosimning ortish darajasi λ ga to’g’ri proporsional bog’langan (19-rasm). Bundan shu narsa ma’lum bo’ladiki, siklning o’rtacha bosimini oshirish uchun cz jarayonida beriladigan issiqlik miqdorini (Q₁) va b oshlang’ich bosim P_ani orttirish kerak.