Pozitiv huquq Huquqni tushunishning yuridik (antilеgistik) tipi doirasida ikki turli yondoshuv farqlanadi: - 1.pozitiv huquqqa qarama-qarshi qo'yiluvchi tabiiy huquqni tan olishga asoslangan tabiiy-huquqiy yondoshuv - yusnaturalizm (antipozitiv);
- 2. huquq bilan qonun (pozitiv huquq) ni farqlashga asoslanuvchi va huquq dеganda tabiiy huquqni emas, balki (huquqning mohiyati va farqlovchi prinsipi sifatida) formal tеnglik prnisipining mavjudligi va normativ ifodasini nazarda tutuvchi libеrtar-yuridik yondoshuv - yuridik libеrtarizm.
Insonning pozitiv huquqini asl mazmun-mohiyatini ochishdan oldin, yuridik pozitivizmning mohiyatiga to„xtalib o„tish maqsadga muvofiqdir. Yuridik pozitivizmga ko„ra, huquq pozitiv normalar ya‟ni, qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan tuzilgan, sud amaliyoti sifatida qaraladigan normalardan iborat huquqdir. - Insonning pozitiv huquqini asl mazmun-mohiyatini ochishdan oldin, yuridik pozitivizmning mohiyatiga to„xtalib o„tish maqsadga muvofiqdir. Yuridik pozitivizmga ko„ra, huquq pozitiv normalar ya‟ni, qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan tuzilgan, sud amaliyoti sifatida qaraladigan normalardan iborat huquqdir.
Yuridik pozitivizmning tarixiga qaraydigan bo„lsak, uning kelib chiqishi qadimga rimda boshlangan va u bevosita Rim huquqi bilan bog„liq. Aynan shu pozitiv huquq asosida Rim huquqining eng rivojlangan tizimlaridan biri yaratilgan. G„arbiy Yevropa davlatlari o„z huquq tizimida Rim huquqini meros qilib olganligi sababli, ushbu davlatlar huquq tizimida ham dastlab pozitivistik huquq ustunlik qilgan. - Yuridik pozitivizmning tarixiga qaraydigan bo„lsak, uning kelib chiqishi qadimga rimda boshlangan va u bevosita Rim huquqi bilan bog„liq. Aynan shu pozitiv huquq asosida Rim huquqining eng rivojlangan tizimlaridan biri yaratilgan. G„arbiy Yevropa davlatlari o„z huquq tizimida Rim huquqini meros qilib olganligi sababli, ushbu davlatlar huquq tizimida ham dastlab pozitivistik huquq ustunlik qilgan.
Yuridk pozitivizm maktabining asoschisi ingliz huquqshunosi Jon Ostin (1790-1859) hisoblanadi. U London universitetining birinchi huquqshunoslik kafedrasini boshqargan va shu universitetning birinchi huquq professori bo„lgan. U yuridik pozitivizmning klassik vakili bo„lib, uning ta‟limoti jahon huquqshunosligiga jiddiy ta‟sir ko„rsatdi. Ostinning huquqiy qarashlari “Huquq fanining predmetini belgilash” asarida, shuningdek, vafotidan keyin nashr etilgan “Huquq boʻyicha maʼruzalar yoki pozitiv huquq falsafasi” asarida oʻz ifodasini topgan. - Yuridk pozitivizm maktabining asoschisi ingliz huquqshunosi Jon Ostin (1790-1859) hisoblanadi. U London universitetining birinchi huquqshunoslik kafedrasini boshqargan va shu universitetning birinchi huquq professori bo„lgan. U yuridik pozitivizmning klassik vakili bo„lib, uning ta‟limoti jahon huquqshunosligiga jiddiy ta‟sir ko„rsatdi. Ostinning huquqiy qarashlari “Huquq fanining predmetini belgilash” asarida, shuningdek, vafotidan keyin nashr etilgan “Huquq boʻyicha maʼruzalar yoki pozitiv huquq falsafasi” asarida oʻz ifodasini topgan.
Huquqiy pozitivizmning yana bir yorqin vakili nemis huquqshunosi Karl Bergbom (1849-1927) dir. U o„zining "Huquq va huquq falsafasi" asarida positiv huquqni chuqur tarafdori sifatida namayon bo„lgan. Bergbomning fikricha, yagona real huquq - bu faqat qonunda ifodalangan, belgilab qo„yilgan huquqdir - Huquqiy pozitivizmning yana bir yorqin vakili nemis huquqshunosi Karl Bergbom (1849-1927) dir. U o„zining "Huquq va huquq falsafasi" asarida positiv huquqni chuqur tarafdori sifatida namayon bo„lgan. Bergbomning fikricha, yagona real huquq - bu faqat qonunda ifodalangan, belgilab qo„yilgan huquqdir
Garvard universiteti professori Stephen P.Marksning fikriga ko„ra esa positiv huquq - bu davlatning normativ-huquqiy hujjatlarida belgilab qo„yiladigan, vaqt o„tishi bilan o„zgarishi mumkin bo„lgan huquqdir - Garvard universiteti professori Stephen P.Marksning fikriga ko„ra esa positiv huquq - bu davlatning normativ-huquqiy hujjatlarida belgilab qo„yiladigan, vaqt o„tishi bilan o„zgarishi mumkin bo„lgan huquqdir
Umuman olganda pozitiv huquq deganda tabiiy huquqdan farqli o'laroq, insonga uning tug'ilishi munosabati bilan emas, balki davlat tomonidan ma'lum huquqiy normalarni e'lon qilish munosabati bilan beriladi. - Umuman olganda pozitiv huquq deganda tabiiy huquqdan farqli o'laroq, insonga uning tug'ilishi munosabati bilan emas, balki davlat tomonidan ma'lum huquqiy normalarni e'lon qilish munosabati bilan beriladi.
Pozitiv huquqlarni amalga oshirish xususiyatlariga to„xtaladigan bo„lsak, shaxslar faqat tegishli huquqiy normalar qabul qilinganda pozitiv(ijobiy) huquqlarga ega bo'ladilar. Bundan tashqari, ijobiy huquqlar har doim ham insonning tug'ilishi bilan paydo bo'lmaydi, xuddi tabiiy huquqlarda bo'lgani kabi. - Pozitiv huquqlarni amalga oshirish xususiyatlariga to„xtaladigan bo„lsak, shaxslar faqat tegishli huquqiy normalar qabul qilinganda pozitiv(ijobiy) huquqlarga ega bo'ladilar. Bundan tashqari, ijobiy huquqlar har doim ham insonning tug'ilishi bilan paydo bo'lmaydi, xuddi tabiiy huquqlarda bo'lgani kabi.
Misol uchun, O„zbekiston fuqarosi faqat 18 yoshdan boshlab saylovlarda ovoz berish huquqiga ega bo„ladi ya‟ni yosh chegarasi qonunda belgilab qo„yilgan. Shuningdek, pensiya olish huquqi, qoida tariqasida, undan faqat keksalikda foydalanishi mumkin, bu ham qonun bilan belgilab qo„yilgan. - Misol uchun, O„zbekiston fuqarosi faqat 18 yoshdan boshlab saylovlarda ovoz berish huquqiga ega bo„ladi ya‟ni yosh chegarasi qonunda belgilab qo„yilgan. Shuningdek, pensiya olish huquqi, qoida tariqasida, undan faqat keksalikda foydalanishi mumkin, bu ham qonun bilan belgilab qo„yilgan.
E'tiboringiz uchun rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |
