Professor Dan Ariel bir marta tasir kuchini ko`rsatadigan tadqiqotlar o`tkazadi. Talabalarning fan sifatida ishlatib, ularni guruxga ajratdi guruxga ham "The Economist " jurnaliga obuna bo`lish taklif qilindi

O’zbekiston Respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi


Muxammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti AKTSIM fakulteti 110-20guruh talabasi Omongeldiev Zoxidning SOT fanidan bajargan


Amaliy topshiriq


Tekshirdi: Parpiyeva Malika
Bajardi: Omongeldiev Zoxid
Sotib olish tamoyillari (Bozor xiylalari, ayyor marketing) xaqida malumotlar (20ta)
1.Narx o`lja:
Professor Dan Ariel bir marta tasir kuchini ko`rsatadigan tadqiqotlar o`tkazadi. Talabalarning fan sifatida ishlatib, ularni 2 guruxga ajratdi. 2 guruxga ham “The Economist ” jurnaliga obuna bo`lish taklif qilindi. “A”guruhiga 59 dollarlik veb – obuna va 125 dollarlik internet va oflayin obuna taklif qilindi. O`quvchilarning 68 % arzonroq variantni tanladi yani 59 dollarlik
2- guruxga professor 50 dollarlik veb – obunani, 125 dollarga bosam obunani va o`sha 125 dollarga birlashtirilgan veb va bosma obunani taklif qildi bus afar 84% pullari uchun kata imkoniyatlarga ega boldik deb o`ylab 3- variantni tanlanadi.
2. Yerdagi kichik qlitalardan foydalanish : erga yaqin joylashgan gorizantal chiziqlar xaridorlarning yo`lak bo`ylab yurish tezligini pasaytirib, ularni ko`proq narsalarni korib chiqishga va sotib olishga undaydi
3. Narx “99” dan: 99 bilan tugatish xaridorlarga katat tasir ko`rsatadi. Bu narx yumaloq shaklga qaraganda pastroq deb xisoblanadi.
4. Qo`pol sotuvchilar: Britaniya Kolumniyasi unversiteti Sauder biznes maktabi tadqiqotchilari buning aksini aytishadi. Ularning fikricha, hashamatli do`konlarda xodimlar qanchalik qo`pol bo`lsa, foyda shuncha ko`p bo`ladi. Chunki bunday do`konlarda xaridorlar xashamatli jamiyatga mos kelishini hohlaydi. Bunday xaridorlarning fikricha, sotuvchi o`zini beparvo tutadi, chunki ular hali maqomga ega emaslar va elitaning bir qismi bo`lish uchun ularni tez sotib oladi.
5. Kam ovqatlanish “shoshiling tavar soni cheklangan” deb e`lon qiladi. Ko`pincha bu faqat sotuvchilarning tasavurlari bilan chegaralanadi chunki bunday xaridorlarni jalb qilishning samarali xiylasi.
6. Bolalarning ko`zlari bilan aloqa qilish : kichik xaridorlar o`rtasida marketing xiylasi.

7. Supermarket savatchasi(korzina): Doim supermarketga borganingizda qo`lingizga savatcha tutqazib qo`yishadi bunda siz 1 ta mahsulot olib chiqib keta olmaysiz sababi savatchaning kattaligi va savatchaning bo`sh joyini to`ldirishga harakat qlasiz.

8. Non va un mahsulotlari supermarket ozida sotiladi: bunga sabab ularning xidi odamni o`ziga jalb qladi va dimog`ini qtiqlaydi shun sotib olishga majbur bo`ladi

9. Peshtaxtalar: Arzon mahsulotlar mijoz ko`ziga korinadigan qlib taxlanadi, brend mahsulotlarham shular qatorida.

10. Bollalar: Bunda kichkintoy mijozlarning hohishi yani o`yinchoq, shrinlik va h.k mahsulotlar bollalar ko`zi va qo`li yetadigan joyga qo`yiladi.

11. Zarur tova uzoqda: Bunda bizga kundalik extiyojimizga kerak bo`ldigan sut va non maxsulotlari supermarketning chekka yoki oxirgi hududlariga qo`yiladi bunga sabab siz sotib olmoqchi bo`lgan mahsulotingiz yoniga borguningizga qadar savatni o`zingiz rajalashtirmagan mahsulot blan yarimini to`ldirib qo`ygan bo`lasiz.

12. Yoqimli musiqa: Bunday past temple musiqalar mijozlarni sekinroq harakatlanitirishga va ko`p mahsulot sotim olishga undaydi. Klasik musiqa esa mijozlar ko`pincha qimmatroq mahsulot aotib olishga bo`lgan moyilligi o`sishi isbotlangan.

13. Tartibsiz po`lkalar: Tartibsiz joylashtirilgan kiyimlar mijozlarni oziga tortadi va ularning miyasiga “bu tartibsiz joylashgan, demak bu mahsulotga ko`p qiziqish bildirilgan ” degan fikir keladi va kiyimlarni ko`rishadi.

14. Egri oyna: Mijolar uchun kiyinish xonasidagi oynalar yelkadan past qismi gavdani uzunroq va ozg`inroq qlib ko`rsatadi va bu sizni chiroyli ko`rsatadi va kiyimning sotilish hajmini oshiradi. Va kiyinish xonasi yorqin LED lompalari blan yoritilgan bo`ladi.

15. Chegirmlar: Bunda mahsulotning Narxi biror kun davomida oshrib boriladi va biroza vaqdan so`ng yani 40 – 50 kundan so`ng 20% ,30% va h.k chegirmalar qlinadi. Bunda tovarning eski narxidan ham qimat bo`ladi.

16. Oxirgi kichik savdo: Bunda kassa yonidagi mayda – chuyda mahsulotalr saqich, shokalad, jurnal va h.k. Bunda siz bu mayda chuydani sotib olishingizga 90% kafolat bor
17. Diskon kartalar: Diskon kartalar orqali siz ancha pul saqlab qolishingiz to`g`ri ammo bu kartalarning asosiy maqsadi sizni supermarketga bo`g`lab qo`yishdir

18. MEM: xozirda hamma insonlar oddiy reklamadan zerikishgan va bundan foydalangan ko`plab mrketinglar “MEM” li reklamarni o`ylab topishgan va bu mijozlarni osongina jalb qilishdir.

19. Soat va oynalar: Bunda Supermarketlarda soat va oynalar yo`qligi bu esa siz qancha vaqt u yerda bo`lishingiz nomalum degani chunki siz vaqt necha bo`ganini blmaysi.

20. Tovarni ushlab ko`rish: Bu asosan Texnomartlarda bo`ladi siz mahsulotni ushlab ko`rganingizda mahsulotni aqllan o`zimniki deb tasavur qlasiz va unga erishishga harakat qasiz.