Prokariotlarning sistematikasi

Aerob grammanfiy kokklar va tayoqchalar. Bu guruh vakillari 7 ta oilaga 
mansub bo'lib, shundan 3 tasi tuproqning hosildorligini oshirishda amaliy 
ahamiyatga ega. Psevdomonadalar tabiatda juda keng tarqalgan, ba'zi vakillari 
nitratlarni erkin azotgacha qaytara oladilar. 
Azotobacteriaceae oilasi vakillari tayoqchasimon, kokksimon hujayralarga ega 
bo'lib, harakatchan, spora hosil qilmaydi, erkin azotni o'zlashtira oladi. 

---

Rhizobiaceae oilasi vakillari tayoqcha ko'rinishida, spora hosil qilmaydi, 
boshoqdoshlar ildizida tuganaklar hosil qiladi, o'simHklar bilan simbioz holda 
yashab, erkin azotni o'zlashtiradi. 
Agrobacterium avlodi har xil o'simlik ildizlarida shish hosil qiladi va vakillari 
fitopatogen bakteriyalarga kiradi. 
Methylcoccaceae oilasi ikki avlodni Methyiococcus va Methylo-monas ni o'z 
ichiga oladi. Bu avlod vakillari kokk va tayoqcha shaklida boiib, ular uchun 
energiya manbayi bo'lib metan va metanol xizmat qiladi. 
Acetobacteriacaea oilasi Acetobacter va Gluconobacter avlod-laridan tashkil 
topgan bo'lib, bu avlod vakillari ctil spirtini sirka kislotagacha oksidlaydi. 

---

Fakultativ 
anaerob, 
grammanfiy 
tayoqchalar 
bu 
guruh 
vakillari 
Enierobacteriaceaeva Vibrionaceae oilalariga mansub bo'lib, odam va hayvonlarda 
yuqumli kasalliklarni qo'zg'atadi. Bular Esherihia, Potobacterium, Salmonella, 
Shigella, Ervinia va boshqa avlodlarni o'z ichiga oladi. Ba'zi vakillari odam va 
hayvonlarda kasallik qo'z-g'atsa, ba'zilari tuproqda, suvda yoki epifit holida 
uchraydi. 
Vibrionaceae oilasi Vibrio, Aeromonas, Plesimonas kabi bir necha avlodlarni 
o'z ichiga oladi. Ular chuchuk va dengiz suvlarida, baliq va odam organizmida 
uchraydi, ular orasida kasallik qo'zg'a-tuvchilari ham bor. 

---

Anaerob, grammanfiy, bukilgan va spiral tayoqchalar guruhi vakillari to'g'ri, 
bukilgan va spiral tayoqchalardan iborat bo'lib, Bacterojdaceae oilasiga mansub, 
odam va hayvonlarning oshqozon-ichak yo'ilarida uchrab, ba'zan oshqozon-ichak 
yo'ilarida kasallik qo'zg'atishi rnumkin. Sut emizuvchilarning oshqozon-ichak 
yo'ilarida Selenomonas avlodiga mansub bakteriyalar uchraydi. Ular-ning 
shakllari yarim oysimon, harakatchan, uglevodlarni sirka, propion kislota, sut 
kislota, C0
2
gacha bijg'itadilar. 
Grammanfiy, xemolitotrof bakteriyalar ikki oila va 15 ta avloddan iborat. 
Nitrobacteriaceae oilasi vakillari tayoqchasimon, ellipssimon, sharsimon, 
spiralsimon ko'rinishlarda bo'lib, spora hosil qilmaydi. Harakatchan va harakatsiz 
vakillarga ega. Xemolitotrof vakillari obligat holda uchraydi. Ular energiyani 
ammiak yoki nitratlarning oksidlanishidan oladi. 

---

 Tuproqda, suv havzalarida, dengiz va okean suvlarida ko'proq tarqalgan. 
Nitrosospira, Nitrosococcus, Nitroso lobus, Nitrospira, Nitrococcus kabi vakillari 
ammiakni nitritgacha oksidlaydi. 
Siderocapsaceae oilasi vakillari kapsula bilan qoplangan bo'lib, tavoqcha, 
sharsimon, ellipssimon hujayralardan iborat. Bu oila vakillari temir oksidini 
to'plash xususiyatiga ega. Ular oksidlarni kapsula ustida, kapsuladan tashqarida 
yoki kapsulaning o'zida to'playdilar. Bu oila vakillari xemoroorganotroflar 
hisoblanib, kis-lorodli muhitni yoqtiradi va temir moddalari bor suvlarda ko'proq 
tarqalgan. 
Myxobacteriales va Cytophagales tartibga kiruvchi bakteriyalar sirpanuvchi 
bakteriyalar deb nomlanadi. Myxobacteriales tarkibiga meva tana hosil qiluvchi 
bir hujayrali miksobakteriyalar kiradi.