Proyeksion chizmachilikda detallarning ko`rinishlarini yasash. Detallarning berilgan ikkita ko`rinishi asosida yetishmagan ko`rinishini topish

---

Proyeksion chizmachilikda detallarning ko`rinishlarini yasash. Detallarning 
berilgan ikkita ko`rinishi asosida yetishmagan ko`rinishini topish. 
KO‘RINISHLAR O‘zDSt 2 .3 05-97 ga muvofiq asosiy ko'rinishlar oltita 
bo'lib, 4 9 - shakldagidek tasvirlanadi: 1. Olddan, 2. Ustdan, 3. Chapdan, 4. O 
lngdan, 5. Ostdan, 6. Ortdan (orqadan) ko‘rinish deyiladi. Shulardan uchtasi asosiy 
ko‘rinish hisoblanib, detaining frontal proyeksiyasi bosh yoki olddan ko‘rinish, 
gorizontal proyeksiyasi ustdan ko‘rinish, profil proyeksiyasi yondan yoki chapdan 
ko‘rinish deyiladi. 50-shaklda detalga nisbatan uning ko‘rinishlarini ko'rsatuvchi 
yo‘nalishlar berilgan. Jumladan 1-yo‘nalish bosh yoki olddan, 2-y o ‘nalish ustdan, 
3 -yo‘nalish chapdan ko'rinishlami ko'rsatmoqda. Modelning asliga qarab uning 
asosiy ko'rinishlarini chizishda birinchi bo‘lib bosh (olddan) ko‘rinish tanlanadi. Bu 
ko'rinish orqali model to‘g‘risida eng ko‘p m a’lumot olish bilan bir qatorda uning 
tuzilish xarakterini ham ochib berish kerak. Bosh ko‘rinishga nisbatan qolgan 
ko'rinishlar joylashtiriladi (50-shakl). Detaining biror qismining shakli va o'lcham 
lari asosiy ko‘rinishlarda o ‘zgarib tasvirlansa, u joy qo‘shimcha tekislikda haqiqiy 
ko‘rinishida chiziladi. 

---

Shuning uchun ham bu ko‘rinish qo'shimcha ko ‘rinisli deb yuritiladi (5 1 -
shakldagi A ko‘rinish). Qo'shimcha ko‘rinish burib tasvirlansa, A bilan birga uning 
burilganligini ko'rsatuvchi belgi qo‘yiladi (51-shakl). Detaining biror qismini 
alohida ko'rsatish mahalliy ko ‘rinish deyiladi va u ko‘rinish ingichka to'lqinsimon 
chiziq bilan ajratiladi yoki u joyning konturigina tasvirlanadi (53-shakldagi A va 5 
k o ‘rinishlar). Qo'shimcha ko‘rinish proyeksion boglanish orqali tasvirlansa, 
mahalliy ko‘rinish hisoblanadi va u belgilanmaydi (52- shakl). Q o‘shimcha 
ko‘rinishga nisbatan mahalliy ko‘rinishni tatbiq qilish hisobiga asosiy ko‘rinishlar 
sonini kamaytirish mumkin. Shunda detalning asosiy ko'rinishlarida o ‘zgarib 

---

tasvirlanadigan qismlarini chizmaslik imkoni yaratiladi. 
SINOV SAYOLLARI 
1. Ko‘rinishlar deb nimaga aytiladi? Bosh ko‘rinish deb-chi? Nechta asosiy 
ko'rinish mavjud? Ko‘rinishlar soni nimaga bog‘liq? 
2. Qanday ko‘rinishlar qo'shimcha ko‘rinish deyiladi? Mahalliy ko‘rinish deb-
chi? 
3. Qanday ko'rinish asosiy ko‘rinish hisoblanadi? 
A. Ustdan; B. Chapdan; D. Olddan; E. Ostdan. 
4. A yo'nalishga mos tasvirni aniqlang. 
A. 1; , 
B. 2; 
D. 3; 
E.4; 
F.5. 
5. Detaining chapdan ko'rinishiga mos tasvirini aniqlang. 
A. 1; 
B. 2; 
D. 3; 
E.4; 
F. 5. 
6. Detaining yaqqol tasviriga mos ko'rinishlarini aniqlang 
A. 1; 

---

B . 2; 
D. 3; 
E. 4; 
F. 5. 
7. Detaining yaqqol tasviriga mos ustdan ko'rinishini toping. 
A. 1; 
B . 2; 
D. 3; 
E. 4; 
F. 5.