Përsëritje për ekonominë bazuar në programin e maturës shtetërore

Taksat --- Janë pagesa pa kusht kthimi që publiku i bën qeverisë.


Qëllimet e taksimit:

1. mbledhja e të ardhurave për të paguar të mirat dhe shërbimet publike.

2. për stabilizimin ekonomik;
3. për të ngushtuar pabarazinë në shpërndarje;
4. peër të mbrojtur ekonominë vendase nga konkurrenca e huaj (taksa për mallrat e importit)
5. për të kufizuar konsumin e mallrave të dëmshmë për shëndetin publik (akciza mbi duhanin, alkoolin)


Parimet e taksimit
1. parimi i përfitimeve të marra
2. parimi i aftësisë për të paguar


Llojet e taksave
1. Taksa e sheshtë (përpjestimore) - % e njëjtë taksimi
2. Taksa progressive - % më të latra taksimi pë rata që kanë të ardhura më të larta
3. Taksa regressive - % më të ulta taksimi pë rata që kanë të ardhura më të larta

TAKSA të drejtpërdrejta- rëndojnë mbi atë që i paguan dhe vendosen mbi të ardhurat dhe pasurinë.

TAKSA të tërthorta - vendosen mbi shpenzimet dhe i paguajnë pjesërisht ose plotësisht blerësit.
Kur shpenzimet që bën qeveria janë më të mëdha se të ardhurat, buxheti është me deficit.
Borxhi public përfaqëson defiçitet buxhetore të grumbulluara nga njëri vit në tjetrin.

Argumentat pro borxhit	Argumenta kundër borxhit
1. Borxhi public i shprehur si raport ndaj PBB nuk përbën problem nëse ndodhet në nivele sa 60% ePBB	1. Defiçitet pengojnë investimet private
2. Nëse ekonomia është në rënie, një deficit buxhetor mund të rritë shpenzimet tërësore duke çuar në rritje të prodhimit dhe punësimit.	2. Defiçitet mund të çojnë në norma të larta interesi
	3. Defiçitet rritin inflacionin
	4. Pagesat vjetore të interesave për borxhin public vijnë duke u rritur.

Disiplina buxhetore
1. Kontrolli i shpenzimeve të vetëdijshme që përcakton çdo vit qeveria duke vendosur një nivel maksimal.
2. Për shpenzimet e detyrueshme (pensione, kujdesi mjeksor) rritja të mbulohet nga rritja e taksave.
3. Miratimi i një ligji që detyron buxhet të balancuar që qeveria të kontrollojë shpenzimet.