Psixika-yuksak darajada tashkil topgan materiyaning aloxida hususiyati bo`lib, obyektiv olamni subyektiv tarzda aks ettirish

PSIXIKA-yuksak darajada tashkil topgan materiyaning aloxida hususiyati bo`lib , obyektiv olamni subyektiv tarzda aks ettirish.
PSIXIK HODISA-ichki subyektiv tajriba , faktlarning (voqelikning) namoyon bo`lishi tushuniladi. Inson ongidan tashqari , unga bog`liq bo`lmagan holda hokum suruvchi obyektiv borliq , ya’ni atrofimizdagi narsa hodisalarning muhit , sharoit va boshqalarning psixikada aks etishi psixologik voqelik deb ataladi.
PSIXOLOGIYA-voqelikning miyada obraz tarzida yuzaga keltiruvchi psixik omillar , jarayonlar , holatlar , qonuniyat , hossalar , vaziyatlar , hislatlar , fazilatlar , mexanizmlar to`g`risidagi fandir.
DETERMINIZIM-lotincha belgilayman prinsipi tabiat va jamiyat hodisalar , shu jumladan , psixik hodisalarning obyektiv sabablar bilan belgilanishi haqida ta’limotdir.
PSIXOLOGIYA EKSTENSIV METODLARI-(kuzatish , suhbat , anketa , faoliyat mahsullarini tahlil qilish , biografik (tarjimai hol) sotsiometriya. Test metodi. Eksperimintal metodi (tabiiy va labaratoriya metodlar).
SESKANUVCHANLIK-tirik organizmlarning biologik axamiyatiga ega bo`lgan ta’sirlarga javob qaytarish qobiliyati.
INSTINKLAR-hayvonlarning o`z ehtiyojlarini qondirish uchun qiladigan murakkab tug`ma harakatlaridir.
Odamning psixik hayoti organizm harakatlarida o`z ifodasini topadi , bu harakatlar yig`indisi esa HULQ-ATVOR deb ataladi.
Yunoncha ko`rsatmoq FENOTIB-bu muayyan taraqqiyot bosqichida individga hos bo`lgan hislatlar majmuidir.
Yunocha nasl zot avlod GENOTIB-muayyan organizmga tegishli genlar majmuidir.
Odam psixikasi va hayvon psixikasi 4 ta farq
Odam bilingan zaruriyatga mos ravishda ongli suratda ish ko`rish qobiliyatiga ega
Qurol yasash va uni asrash qobiliyatiga ega
Inson o`zidan keying avlodlarga ijtimoiy tajriba qoldiradi.
Xis tuyg`ular urtasidagi farqidir.
Odamning tevarak-atrofidagi voqeliklarga , bilib olgan narsalariga va faoliyat munosabatidan paydo bo`ladigan tuyg`ularga HISSIYOT d-di.
AFFEKT-bu kuchli yoki odam uchun alohida qushg`atishlar ta’sirida yuzaga keladigan tez paydo bo`ladigan va qisqa muddatda utib ketadigan hissiyot
Shaxsning hatti-harakatlariga va ayrim ruhiy jarayonlariga muayyan vaqt davomida tus berib turuvchi emotsional holat KAYFIYAT deb ataladi.
EXTIROS tez paydo bo`ladigan kuchli va barqaror hissiyotdir.
IRODA-insonning o`z hulq-atvorini ongli ravishda boshqara olishi , har qanday qiyinchiliklarga qaramay o`z oldiga qo`ygan maqsadga erisha olish qobiliyatidir.
Organizmga bevosita ta’sir etib turgan predmet va hodisalarning alohida hususiyatlarini aks ettirishga SEZGI deyiladi
SH RINGTON sezgini 3 ta turga bo`lgan
1)tananing tashqi qismida ekstraseptiv 2)tananing ichki a’zolarida interoseptiv 3)muskullarda proprosiptiv
Sezgi turlari: Ko`rish. Eshitish. Hid. Ta’m. Teri. Muskul (kenestetik). Statik (proprosiptiv). Organik.
ADOPTATSIYA moslanmoq m: teriga tegib turgan yuk tez orada yengil tuyiladi.
SENSILIBIZATSIYA mashq qilish natijasida sezgirlikning kuchayishi.
SENEZTEZIYA qo`zg`atuvchining birin ketin analizatorlarga ta’siri b.n analizatorlarga hos sezgining paydo bo`lishi natijasida sezish. Ko`rish va eshitish rasmga qarab musiqa eshitish.
IDROK voqelikdagi narsa va hodisalarning sezgi organlarimizga ta’sir qilishi tufayli ongimizdayaxlit ravishda aks etishidir.
GALUTSINATSIYA-alaxlash , bosinqirash , valdirash yo`q narsani ko`rish eshitish.
ILLOZIYA-xato adashish yanglishi degani.
ATRAKSIYA-o`ziga tortish , mahliyo etish , jalb qilish.
DIQQAT deb , kishi ongining bir vaqtning o`zida hech narsaga chalg`imasdan voqelikdagi muayyan predmet yoki hodisalarga yo`naltirishiga aytiladi.
DIQQATNING TURLARI 3 GA BULINADI (Psixik faollikka ko`ra. Faoliyat maqsadiga ko`ra. Materialning davomiyligiga ko`ra)
INDIVIDNING o`z hayotiy tajribasini esda olib qolishi , esda saqlashi va keyinchalik esga tushirishi xotira deyiladi.
Kelajakka shaxsni undovchi uning hohishi-tilaklarini aks ettiruvchi obrazlar majmuasi ORZU d-di.
TAFAKKUR atrof muhitdagi voqelikni nutq yordami b.n bevosita , umumlashgan holda aks ettiruvchi psixik jarayon , ijtimoiy-sababiy bog`lanishlarni anglashga , yangilik ochishga va bashorat qilishga yo`naltirilgan aqliy fa’oliyatdir.
TAFAKKUR TURLARI:
1)Kurgazmali harakatli tafakkur
2)Kurgazmali obrazli tafakkur
3)Intinitiv va apalatik tafakkur
4)
ANALIZ shunday bir tafakkur operatsiyasidirki uning yordami bilan biz narsa va hodisalarni fikran yoki amaliy hususiyatlarini tahlil qilamiz.
SENTIZ shunday bir tafakkur operatsiyasidirki biz narsa va hodisalarning analizda bulingan ajratilgan ayrim qisimlarni bulaklarini sentiz yordami bilan fikran yoki amaliy ravishda birlashtirib butun holiga keltiramiz.
FAOLIYAT deb odamning ichki (psixik) va tashqi (jismoniy) faolligidan iborat bo`lgan hamda anglashilgan maqsad b-n boshqariladigan harakatiga aytiladi.
Harakatning avtomatlashuvi MALAKA d-di.
USTANOVKA deganda , bilish faoliyati b-n bevosita bog`liq bo`lgan ehtiyojni ma’lum uslubda qondirishga ruhiy jihatdan tayyor turishlik tushiniladi.
Ma’lum ehtiyojlarni qondirish b-n bog`liq bo`lgan faoliyatga moyillik MOTIV d-di. Anglanilmagan motivlar yig`indisi motivatsiya d-di.
MULOQOT-bu individning boshqa kishilar b-n o`zaro munosabatda bo`lishining maxsus shakli bo`lib unda fikr almashiniladi axborot beriladi va faoliyat amalga oshadi.
Muloqot Verbal va noverbal turlari farqlanadi. Noverbal muloqot turining (imo-ishora , Mimika , Pannton).
Muloqot (aks sado). Signifikasiya (shartli belgilar) , Daktologik muloqot (barmoq nutqi).
SHAXS-bu ongli ravishda ijtimoiy munosabatlarga kirishuvchi va til yordami b-n boshqa kishilar b-n muloqotga kirishuvchi individga aytiladi.
TEMPERAMENT-bu shaxsning psixik jarayonlari sodir bo`lish dinamikasida , umumiy harakatchanlik emotsional qo`zg`aluvchanligida ro`yobga chiqadigan individual hissiyotdir.
TEMPERAMENT TURLARI
Singvinik-yolg`onlarga jaxli chiqadi
Xalirik-juda faol va riaktiv
Flegmatik-sust histuyg`usi uzgaruvchan
Milanxolik-tortinchoq g`ayratsiz

XARAKTER-bu kishining voqelikdagi bo`lgan munosabatlari sistemasida hatti-harakatlari va yurish-turishlarida namoyon bo`ladigan eng muhim va barqaror psixik xususiyatlar yig`indisi.

TASOVVUR-ayni bir narsa yoki hodisani utmishda kup marta idrok qilishlar natijasida hosil bulgan umumiy obrazlardir.
TUSHUNCHA-narsa va hodisalarning umumiy muhim va farq qiladigan belgilarini aks ettiruvchi fikrdir.
HUKM-tushunchalarning mazmuni hukmlarda ochiladi hukmlar hamisha so`z shaklida ifodalanadi.
XULOSA chiqarish shunday tafakkur shaklidirki bu shakl vositasi bilan biz ikki yoki undan ortiq hukmlardan yangi hukm hosil qilamiz.
XULOSA CHIQARISH 3 TURGA BO`LINADI induktiv , diduktiv va analogiya
HOTIRA-bu individning o`z hayotiy tajribasini esda olib qolish esda saqlash va keyinchalik uni yana esga tushirishga aytiladi
HOTIRA TURLARI:
psixik faoliyatga kura (harakat obraz immotsional so`z mantiq)
materialning davomiyligiga kura (qisqa muddatli uzoq muddatli aperativ)
faoliyat maqsadiga kura ixtiyoriy ixtiyorsiz.
HARAKAT psixologiyada faoliyatning alohida bir hususiy vazifasini bajarishga muljallangan nisbatan tugallangan qism tarkibi harakat deyiladi.
SAYI-HARAKAT ning-harakatdan farqli tomonlari uning aniqligi maqsadga yunalganligi epchilligi uyg`unligi singari belgilarda uz ifodasini topadi.
EHTIYOJ jonli mavjudod hayot kechirishning yaqqol shart sharoitlariga uning shularga tobe ekanligini ifoda etuvchi va mazkur shart sharoitlarga nisbatan faolligini namoyon qiluvchi holat tariqasida ifodalanadi.
QIZIQISH insonlarning dunyo qarashi e’tiqodlari ideallari ya’ni uning oily maqsadlari ezgu niyyatlari orzu umidlari bilan bevosita muhim rol uynaydi hamda ularning muvaffaqiyatli kechishini ta’minlash uchun xizmat qiladi.
ETIQOD shaxsni uz qarashlariga prinsiplariga dunyo qarashiga muvofiq tarzda qarorga kelishga undaydigan muhim motevlar tizimidir.
INDIVIDUALLIK deganda insonning shaxsiy psixologik hususiytalarining betakror birikmasi tushuniladi.
QOBILIYAT shaxsning faoliyatini muvaffaqiyatli amalga oshirish sharti hisoblangan bilim kunikma va malakalrni egallash dinamikasida yuzaga chiqadigan farqlarda namoyon buladigan individual psixologik hususiyat
TALANT shaxsga qandaydir murakkab mehnat faoliyatining muvaffaqiyatli mustaqil va original tarzda bajarish imkonini beradigan qobiliyatlar majmuasiga talant deyiladi.