Psixodiagnostika va amaliy psixologiya haqida tushuncha

6.2. Psixodiagnostik metodlari klassifikasiyasining mezonlari va asoslari

Yuqorida tasvirlangan psixodiagnostik metodikalar guruhiga asoslanib, ularning yanada kengroq yoritilgan klassifikasiyasini umumiy kriteria (mezon)larini ajratish mumkin. Bu esa quyidagi mezonlarga bo’linadi:

test vazifalari qo’llaniladigan metodika tiplari;

metodikada qo’llaniladigan test materiallari adresati;

sinaluvchi kishilar tomonidan test materiallarining tasavvur qilinish shakli;

psixodiagnostik xulosalar uchun qo’llaniladigan ma’lumotlar xarakteri;

metodikalardagi test normalarning mavjudligi;

metodikalarning ichki tuzilmasi.

Test vazifalarining qo’llanilish tiplariga qarab psixodiagnostik metodikalar:

so’rovnomali (sinaluvchilarga qaratilgan savollar);

ta’kidlovchi (sinaluvchiga berilgan hukm va xulosalardan o’z fikriga mosini tanlash bilan bog’liq bo’lgan);

mahsuldorli (sinaluvchining ijodiy mahsuldorligini biror-bir ko’rinishi: verbal, obrazli, materialli);

harakatli (sinaluvchining bir qancha harakatlarni bajarishi bilan bog’liq topshiriqlar);

fiziologik (psixodiagnostika kishining ixtiyorsiz fiziologik va fizik reaksiyalarga ta’siri asosida amalga oshadi) kabi tiplarning farqlanishi.;

Test materiallarining adresati asosida psixodiagnostik metodlar:

anglangan (kishi ongini tekshirib boradigan);

anglanmagan (kishining anglanmagan ta’sir reaksiyalari)ga bo’linadi.

Birinchi tipdagi metodikalarga so’rovnomalarni, ikkinchi tipdagisini esa, proyektiv metodlarni kiritish mumkin.