Psixologik, diniy va madaniy tahdidlar

---

5-MAVZU:SHAXSGA YO`NALTIRILGAN AXBOROT: 
PSIXOLOGIK, DINIY VA MADANIY TAHDIDLAR. 
Reja: 
1. 
Axborotning shaxs va jamiyatga yo`naltirilganligi. 
2. 
Etnik milliy va mintaqaviy muammolarga 
yo`naltirilgan 
psixalogik diniy madaniy tahdidlar. 
3. 
Hozirgi dunyoda terrorizm, ekstremizm va diniy tahdidlar: 
moslashuv va mafkuraviy kurash. 
 
Axborot madaniyati keng ma’noda etnik va milliy madaniyatlarning o’zaro 
ta’sirini, ularning insoniyatning umumiy tajribasiga bog’lanishini ta’minlovchi 
tamoyillar va mexanizmlar yig’indisidir; so’zning tor ma’nosida bular axborot 
bilan ishlash va uni iste’molchiga nazariy va amaliy muammolarni hal qilish uchun 
taqdim etishning optimal usullari; ishlab chiqarish, axborotni saqlash va 
uzatishning texnik vositalarini takomillashtirish mexanizmlari; ta’lim tizimini 
rivojlantirish, samarali foydalanish uchun shaxsni o’rgatish 
ommaviy axborot 
vositalari 
va ma’lumotlar. 
Jamiyatni axborotlashtirish davrida axborot madaniyati – axborotdan 
foydalanish, dunyoning yangi (axborot) manzarasini qurish va unda o’z o’rnini 
aniqlashga asoslangan yangi turmush tarzini o’zlashtirishga tayyorlikdir. 
SHaxsning umumiy madaniyatining bir qismi sifatida axborot madaniyati axloq va 
estetika, ergonomika va axborot xavfsizligi masalalarini (ham axborotni himoya 
qilish ma’nosida, ham inson ruhiyatini himoya qilish ma’nosida) o’rganishi kerak. 
Axborot madaniyatining belgisi nafaqat eng xilma-xil va xilma-xil sifatli 
ma’lumotlarni olish, balki mavjud ma’lumotlarning katta to’plamidan eng muhim 
va zarurini tanlash qobiliyatidir. 
Birinchidan, u umumiy ishning tobora muhim qismiga aylanib bormoqda 
tashkiliy madaniyat. Tobora ko’proq kompaniyalar iste’molchilarning talablarini 
qondirishga qaratilgan o’zgarishlar zarurligini anglab yetmoqda va buning uchun 
ular turli xil biznes, bozor, siyosiy, texnologik va ijtimoiy ma’lumotlar bilan 
ishlashlari kerak. 
Ikkinchidan, axborot texnologiyalari kompaniyalarda kompyuter tarmoqlarini 
yaratishga imkon beradi, ular yordamida menejerlar o’rtasida aloqa mavjud, ammo 
bunday tarmoqni yaratish o’z- o’zidan axborotdan oqilona va samarali 
foydalanishni kafolatlamaydi. 
Uchinchidan, axborot madaniyati turli funsional xizmatlar, bo’limlar va ishchi 
guruhlar uchun har xil bo’lib, bu axborotni to’plash, tashkil etish, qayta ishlash, 
tarqatish va ulardan foydalanish jarayonlariga turlicha yondashuvlarni bildiradi. 
SHu sababli, yagona boshqaruv strategiyasini ishlab chiqishda korporativ axborot 
madaniyati muhim ahamiyatga ega. 
Hozirgi kunda kompaniyalarda axborot madaniyatining to’rt turini 

---

uchratish mumkin . "Axborot madaniyati" tushunchasi ko’plab tarkibiy 
qismlarni o’z ichiga oladi: 
• 
qidirish madaniyati
 yangi ma’lumotlar
; 
• 
o’qish va axborotni idrok etish madaniyati; 
• 
ham 
axborot 
(kompyuter) 
texnologiyalari, 
ham 
intellektual 
normallashtirilgan texnikalar (matnlarning aspekt tahlili, kontent tahlili, 
tasniflash va klaster tahlili va boshqalar) yordamida katta hajmdagi axborotni 
qayta ishlash qobiliyati; 
• 
har qanday faoliyat turida shaxslararo professional muloqotning ahamiyatini 
tushunish; 
• 
aloqa kompetensiyasi darajasini oshirishga intilish; 
• 
boshqa odamlarning nuqtai nazari va fikrlariga bag’rikenglikni tarbiyalash; 
• 
nafaqat olishga, balki bilim berishga ham tayyorlik; 

---

• 
buning uchun telekommunikatsiya aloqa kanallaridan foydalangan holda 
qo’shma faoliyat uchun sheriklar topish qobiliyati; 
• 
o’z faoliyati natijalarini, shu jumladan maqsadli auditoriyaning 
tayyorgarlik darajasini hisobga olgan holda aniq va aniq taqdim etish 
qobiliyati; 
• 
intellektual mulk ob’ektlaridan foydalanishni tartibga soluvchi qoidalarni 
bilish. 
1990-yillarda. 
AQSH 
va 
G’arbiy 
yevropa 
mamlakatlarida 
axborot 
savodxonligining bir qancha tushunchalari paydo bo’lgan bo’lib, bu tushunchalar 
insonning axborotga bo’lgan ehtiyojini aniqlash, uni samarali izlash, baholash va 
undan foydalanish qobiliyati deb tushuniladi. 2002 yilda IFLA Bosh