Psixologik maktablarda rivojlanish nazariyasi Reja

 
 
•Ratsionallashtirish – aslida mumkin bo’lmagan fikr, tuyg`u, xulq-atvorlarini 
oqlashga 
ishonchli 
sabablarni 
topuvchi 
himoya 
mexanizmi. 
Ratsionallashtirish 
– psixologik himoyaning eng keng tarqalgan mexanizmi, 
chunki bizning xulq-atvorimiz 
ko’plab omillar orqali aniqlanadi va biz uni 
o’zimiz 
uchun 
ma`qul 
bo’lgan 
yo’l 
bilan 
tushuntirganimizda 
ratsionallashtirgan 
bo’lamiz. Ratsionallashtirishni ongsiz mexanizmini to’qib 
chiqarilgan yolg`on, firib yoki mug`ombirlik bilan aralashtirib 
bo’lmaydi.  
 
 
 
 

---

Kompensatsiya yoki sublimatsiya bu real yoki hayotiy kamchiliklarni 
ongsiz tarzda bartaraf etish xarakati. Kompensatorlar xarakat 
universialdir, chunki statusini egallash deyarli barcha insonlarning 
istagidir. Kompensatsiya ijtimoiy yaroqli (ko’zi ojizning musiqachiga 
aylanishi) va yaroqsiz (bo’yi past insonni) agressivlik va xokimlikka 
intilishi bilan kompensatsiyalash nogironlikni qo’pollik va 
nizolashuvchanlik bilan kompensatsiyalash bo’lishi mumkin. 
SHuningdek, to’g`ri kompensatsiya (yutuqsiz yutuqqa erishib 
bo’lmaydigan sohada omadga intilish) va bavosita kompensatsiyaga 
(o’zini o’zi boshqa muhitda tasdiqlashga intilish) ajratiladi.

---

• Bolalikdagi jinsiylik tushunchasiga yondashuvlar Freyd tomonidan 
20 asr boshida “Jinsiylik nazariyasi bo’yicha 3 ocherk” nomli 
asarida yoritilgan. U quyidagi fikrdan kelib chiqqan, inson ba`zi 
miqdordagi jinsiy energiya bilan tug`iladi (libido) u ma`lum ketma-
ketlikda tananing turli a`zolariga ko’chadi. 
• Freyd psixojinsiy bosqichlarni ochilishi ketma-ketligini 
organizmning etilishiga ko’ra, belgilangan (rivojlanishning biologik 
omillari) va bu bosqichlar universial va barcha insonlarga ularning 
madaniylik darajasiga qaramay xosdir. Z.Freydning yosh 
rivojlanishi davrlarini shaxsning psixojinsiy nazariyasi debataldi, 
chunki uning nazariyasini markazida jinsiy instinktlar turadi, bu 
keng ma`noda qoniqish deyiladi.

---

Zigmund Freyd fikriga ko’ra, bolalik davrida 
hissiyotlarga ko’rsatilganta`sir, keyinchalik shaxsning 
o’z-o’zini anglashida namoyon bo’ladi. SHundan boshlab 
1920-yilda psixologiya “ruhiy hayot” haqidagi fan 
sifatida vujudga keldi. Freyd nazariyasi gumanistik 
nazariyaga qarshi qaratilgan hisoblanadi. 
B.F.Skinner ham Freyd kabi bixeviorist bo’lib, 
bixevioristik nazariyaning etakchisidir. Skinner boshqa 
zamondoshlariga nisbatan o’z-o’zini kuzatishga qarshi 
bo’lgan. SHuningdek, u xulq-atvor shakllarini 
o’rganishga hissa qo’shgan
 

---