Psixologik trening asoslari fanidan yakuniy

1.Faollik tamoyili.Bu tamoyil ko'proq eksperimental psixologiya asosida quyidagi g'oyaga bo'ysunadi: Inson eshitganlarining 10% ni, ko'rganlarining 50% ni, aytib berganlarining 70% ni va nihoyat o'zi qilganlarining 90% ni o'zlashtiradi. Trening guruhi azolaridan ijtimoiy faollik talab etiladi, chunki guruh ag'zolari vaziyatlarda o'zgalardagi mavjud bilim va malakalardan foydalanib guruh ag'zolarining harakatlari hamda vaziyatning talabiga ko'ra aniq xulq- atvor shakllarini namoyon qilishlariga to'g'ri keladi.

103. Ijodiylik tamoyili qanday tamoyil

2.Ijodiylik tamoyili.Bu tamoyilning asosiy mohiyati shundan iboratki, trening davomida ishtirokchilar guruhi psixologiyada aniq bo'lgan, kashf etib ulgurilgan g'oyalar, qonuniyatlarni topadilar, kashf qiladilar, eng asosiysi esa o'zlarining shaxsiy resurslarini, imkoniyat va sifatlarini anglab yetadilar. Trening guruhi ag'zolarida doimiy izlanuvchanlik, muayyan joyda vaziyat hamda rollarni tahlil qilgan holda uning mohiyatini tushinish u yoki bu rolga kirishi lozim bo'ladi, chunki trening tafakkur va qarashlarning egiluvchan hamda vaziyatlarga mos bolishini taqozo etadi.

104. Xulq-atvor ob'ektivlashishi (anglab yetilishi) tamoyili

3. 
   Xulq-atvor ob'ektivlashishi (anglab yetilishi) tamoyili. Mashqlar davomida ishtirokchilar xulq-atvori impul'sivlikdan ob'ektivlik darajasiga o'tadi va trening davomida o'zgarishlar kiritish imkonini beradi. Xulq-atvor
   

obg'ektivligining universal vositasi sifatida aks aloqa hisoblanadi. Guruhdagi aks aloqani yuzaga kelishini ta'minlash trenerning ma'suliyatidir. Ijtimoiy psixologik trening mashg'ulotlarida namoyon bo'ladigan xulq-atvor shaklarining ob'ektivlashuvi, yag'ni guruh ag'zolarining munosabati ro'lining talablaridan kelib chiqqan holda har bir ishtirokchi ayni shu rolga mos harakatni real xulqda mustahkamlashi va boshqalar ta'sirida uni ongli ravishda qabul qilishi zarur.

105. Sheriklik (Sub'ekt-sub'ektlik) muloqoti tamoyili

4.Sheriklik (Sub'ekt-sub'ektlik) muloqoti tamoyili.Sheriklik, yoki sub'ekt- sub'ektlik muloqoti boshqalar manfaati, ular hissiyotlari, his-tuyg'ulari, qayg'ulari, boshqa insonning shaxsiy qadr qimmati deb tan olinadi. Har bir mashg'ulot va muloqot sheriklarining maksimal tarzda bir birlarini hurmat qilishlariga asoslanmog'i kerakki, natijada shaxs bunday mashg'ulotlardan keyin begona fikrlarni ham qadrlashga, ular bilan hisoblashishga va tinglashga mos tarzda o'z fikr mulohazalarini bayon etishga o'rganadi. Ushbuning qo'llanilishi guruhda ishonch, ochiqlik iqlimini yaratadi.

120. His-tuyg'ularini eksplikatsiya (tushuntirish, biror-bir holatni, xodisaning mazmun mohiyatini tushuntirish) tamoyili haqida ayting

Tadqiqot tamoyili. Guruh qo'yilgan muammolar echimini mustaqil ravishda topadi.
Teskari aloqa tamoyili videoni tomosha qilish va guruhning boshqa a'zolariga fikr bildirish orqali ta'minlanadi.
Diagnostika tamoyili. Murabbiy guruh va alohida ishtirokchilarning shartlarini doimiy ravishda tashxis qilib turishi kerak.
Maqsadni belgilash tamoyili. Murabbiy guruh faoliyatining turli omillariga qarab guruh ishining maqsadlarini oldindan belgilab olishi va ish jarayonida ularni o'zgartirishi kerak.
Faollik tamoyili guruh a'zolarining doimiy faolligini nazarda tutadi.
Ishonch va maxfiylik tamoyili guruh a'zolarining ochiqligi va samimiyligini nazarda tutadi, bu esa guruhda sodir bo'layotgan hodisalar haqidagi ma'lumotlarni oshkor qilmaslik sharti bilan ta'minlanadi.
"Bu erda va hozir" tamoyili trening davomida ishtirokchilar bilan sodir bo'lgan voqealarga qaratilgan. Ushbu tamoyil tufayli psixologik himoya shakli bo'lishi mumkin bo'lgan abstrakt mavzulardagi suhbatlar bostiriladi.
Shaxslashtirish (personifikasiya) tamoyili bayonnomalarni konkretlashtirish va ularni aniq ishtirokchilarga nisbat berishni, shaxssiz bayonnomalarni taqiqlashni talab qiladi.
His-tuyg'ularini eksplikasiya (tushuntirish, biror-bir holatni, xodisaning mazmun mohiyatini tushuntirish) tamoyili hisobot taqdim qachon hamkorlar o'z tajriba va his-tuyg'ularini tavsifi tavsiya.

125. Trenerlik va liderlik tushunchalari

Trenerlik va liderlik tushunchalarini taqqoslagan olim B. D. Parigin ularning mavqeining quyidagi umumiy va farqlovchi xususiyatlarini ta'kidlaydi²

1. 
   Lider norasmiy ravishda tayinlanadi va asosan guruh ichidagi munosabatlarni tartibga soladi, rahbar rasmiy ravishda tayinlanadi yoki saylanadi va guruhning rasmiy munosabatlarini tartibga solishga chaqiriladi.
   
2. 
   Trenerlik fenomeni kamroq barqarordir, liderlik nomzodi guruh hayotiga va undagi kayfiyatga ko'proq bog'liq bo'lib, rahbarlikka qaraganda barqarordir.
   
3. 
   Trener bir nechta ijtimoiy rollarni bajaradi, shu jumladan tashqarida guruhning vakili hisoblanadi. Liderning faoliyati guruh ichidagi munosabatlar va o'zaro ta'sirlar bilan cheklangandir.
   
4. 
   Guruh treneri, liderlardan farqli o'laroq, liderda bo'lmagan aniqroq sanktsiyalar tizimiga ega.
   
5. 
   Trenerga huquqlar beriladi va u guruh faoliyati, uning natijalari, shu jumladan qonun oldida javob beradi.
   
6. 
   Lider shunga o'xshash huquq va vakolatlarga ega emas va guruh ishi uchun, undagi barcha narsalar uchun javobgar bo'lmaydi.
   

Ijtimoiy psixologiyada liderlik turlarini tavsiflash va tasniflashga turli xil yondashuvlar mavjud. Ulardan biri doirasida trenerningning umumiy psixologik xususiyatining asosiy tarkibiy qismlari qyidagilardan iborat bo'ladi: hissiyotlilik, samaradorlik va xabardorlik..

133. Trening ishtirokchilarining majburiyatlari

133. Trening ishtirokchilarining majburiyatlari
139. Maxfiylik tamoyili haqida ayting
- Maxfiylik tamoyili. Bu shuni anglatadiki, o'quv guruhida sodir bo'layotgan voqealar haqida uning biron bir ishtirokchisiga tegishli ma'lumotlar guruhdan tashqarida bo'lgan har kim bilan muhokama qilinmasligi va muhokama qilinmasligi kerak. Ushbu tamoyilga rioya qilish guruhga ishonchni shakllantirish va ishtirokchilarning o'zini oshkor qilishi uchun qulay muhit yaratish uchun zarurdir.
- Zarar etkazmaslik tamoyili.Ushbu tamoyilga rioya qilish trening ishtirokchilariga mumkin bo'lgan zararni oldini oladi. Mashg'ulotda va guruhni boshqarish jarayonida sodir bo'ladigan barcha hodisalar uchun trener birinchi o'rinda bo'lishi kerak yuqori darajadagi shaxslararo sezgirlik va professionallikni talab qiladigan ‘zarar qilma' tamoyilining o'zgarishi.

141. Sotsial psixologik treningning asosiy bosqichlari

1. Yo'nalish berish va bog'liqlik bosqichi. Ishtirokchilarning diqqati vaziyatga yo'naltirilgan, bir-biriga va rahbarga qaratilgan bo'ladi. Aksariyat ishtirokchilar trening jarayonida bir -birlariga nisbatan shubha bilan qarashi va o'zining himoyalanganlik darajasini namoyon qilishi mumkin. Ushbu vaziyatda ishtirokchilarning o'zini erkin tutishi ko'proq trenerning kasbiy qobiliyatiga bog'liq bo'lib, trenerdan katta ma'suliyatni talab etadi. Ishtirokchilar trenerdan ko'rsatmalarni kutishlari kerak bo'ladi, chunki, trener ishtirokchilar o'rtasida rishta bog'lovchi yagona tashkilotchidir. Trener diqqat bilan guruhning holati, ishtirokchilarning qiziqishi va intilishini kuzatadi va tahlil qiladi. Shuningdek, treningni davomiyligi ishtirokchilarning toifasi va trenerning tashkil qilish uslubiga bog'liq bo'lib, bu treningni keyingi bosqichini muvaffaqiyatli chiqishini ta'minlaydi.

1.