Psixologiya kafedrasi «umumiy psixologiya» fanidan

1.2. Xayolning vazifalari va uning rivojlanishi

Insonning ongi harakatsiz holatda bo'lishi mumkin emas, shuning uchun odamlar juda ko'p orzu qiladilar. Inson miyasi unga yangi ma'lumot kirmasa ham, hech qanday muammoni hal qilmasa ham ishlashda davom etadi. Aynan shu paytda xayol ishlay boshlaydi. Aniqlanishicha, inson o'z xohishiga ko'ra fikrlar oqimini to'xtata olmaydi, Xayolini to'xtata olmaydi.
Inson hayoti jarayonida xayol bir qancha o'ziga xos funktsiyalarni bajaradi (2-rasm), birinchisi, voqelikni tasvirlarda aks ettirish va ulardan muammolarni hal qilishda foydalana olishdir. Xayolning bu funksiyasi tafakkur bilan bog'liq bo'lib, unga uzviy kiradi.
Xayolning ikkinchi vazifasi hissiy holatlarni tartibga solishdir . Inson o'z Xayolining yordami bilan hech bo'lmaganda qisman ko'plab ehtiyojlarni qondirishga, ular tomonidan yaratilgan keskinlikni bartaraf etishga qodir. Bu hayotiy funktsiya psixoanaliz kabi psixologiya yo'nalishida alohida ta'kidlangan va rivojlangan.
Xayolning uchinchi vazifasi uning kognitiv jarayonlar va insoniy holatlarni o'zboshimchalik bilan tartibga solishda ishtirok etishi bilan bog'liq . Mohirlik bilan yaratilgan tasvirlar yordamida inson kerakli voqealarga e'tibor berishi mumkin, tasvirlar orqali u idrok, xotiralar, bayonotlarni boshqarish imkoniyatiga ega bo'ladi.
Xayolning to'rtinchi vazifasi - harakatning ichki rejasini shakllantirish , ya'ni tasvirlarni manipulyatsiya qilish orqali ularni ongda
Xayolning beshinchi funktsiyasi - rejalashtirish va dasturlash faoliyati , bunday dasturlarni tuzish, ularning to'g'riligini baholash, amalga oshirish jarayoni.
Xayol yordamida odam tananing ko'plab psixofiziologik holatini boshqarishi, uni yaqinlashib kelayotgan faoliyatga moslashtirishi mumkin. Ma'lum ma'lumotlarga ko'ra, fantaziya yordamida inson organik jarayonlarga ta'sir qilishi mumkin: nafas olish ritmini, yurak urish tezligini, qon bosimini, tana haroratini va boshqalarni o'zgartirish . o'z-o'zini tartibga solish.