Pul agregatining tarkibi

To’lov topshiriqnomasi bilan amalga oshiriladigan hisob-kitoblar

Tovarlar va xizmatlar uchun hisob-kitoblarda to‘lov topshiriqnomalaridan quyidagi hollarda foydalanish mumkin: buyurtmada to‘lovchi tomonidan tovar yoki xizmatlar olinganligini tasdiqlovchi hujjatning raqami va sanasi ko‘rsatilgan bo‘lsa, olingan tovarlar va ko‘rsatilgan xizmatlar uchun; tovarlar va xizmatlar uchun oldindan to'lov tartibida to'lovlar uchun; xaridorlarning ishlab chiqaruvchilar bilan doimiy munosabatlarida foydalaniladigan rejalashtirilgan to'lovlarni amalga oshirish uchun; tovar operatsiyalari bo'yicha kreditorlik qarzlarini to'lash uchun. Tovar bo'lmagan barcha operatsiyalar faqat to'lov topshiriqnomalari orqali amalga oshiriladi. Bundan tashqari, to'lov topshiriqnomalari byudjetga va davlatga to'lovlar uchun ishlatiladi va ijtimoiy sug'urta, davlat va ijtimoiy sug'urta organlariga mablag'larni o'tkazish, bank kreditlari va kreditlar bo'yicha foizlarni to'lash, penyalar, jarimalar to'lash va boshqalar.
To‘lov topshiriqnomalari bo‘yicha hisob-kitoblarning afzalligi shundaki, ular nisbatan sodda va tez hujjat aylanishini, xaridorlar tovarni qabul qilish va to‘lovni amalga oshirish vaqtlarining maksimal darajada yaqinlashishini, to‘lovchining to‘langan tovarlar sifatini yoki to‘lovni oldindan tekshirish imkoniyatini ta’minlaydi. xizmatlar. Umumiy naqd pulsiz aylanmada ushbu to'lov shakli 80% dan ortiqni tashkil qiladi. To'lov da'volari bo'yicha hisob-kitoblar - oluvchining to'lovchiga ma'lum miqdorni to'lash talabi. To'lovni amalga oshirish uchun oluvchi to'lovchining bankiga to'lov talabnomasini yuboradi
O‘zbekiston Respublikasining “To‘lovlar va to‘lov tizimlari to‘g‘risida”gi Qonunining 33-moddasiga asosan to‘lov hujjati qog‘ozda tuzilgan yoki elektron shaklda shakllantirilgan hujjat bo‘lib, to‘lov uning asosida yoki yordamida amalga oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasi hududida to‘lovlarni amalga oshirishda quyidagi to‘lov hujjatlaridan foydalaniladi:
to‘lov topshiriqnomasi;
to‘lov talabnomasi;
inkasso topshiriqnomasi;
memorial order;
akkreditivga ariza;
kirim va chiqim kassa to‘lov hujjatlari.
To‘lov hujjatlarining shakllari, majburiy rekvizitlari va ularning mazmuniga doir boshqa talablar, elektron to‘lov vositalaridan foydalanishning o‘ziga xos xususiyatlari Markaziy bank tomonidan belgilanadi. Shunga asosan, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risida”gi Nizom yangi tahrirda ishlab chiqilgan holda Adliya vazirligida 2020 yilning 13 aprelida 3229-son bilan davlat ro‘yxatiga olindi.
Unga ko‘ra, memorial order - banklar tomonidan foydalaniladigan naqd pulsiz to‘lov hujjati bo‘lib, undan quyidagi hollarda foydalaniladi: mijozlar bilan bog‘liq bank operatsiyalari bo‘yicha hisob-kitoblarda; bank xizmatlarini ko‘rsatish bo‘yicha hisob-kitoblarda; banklarning ichki operatsiyalarida; to‘lov hujjatlari bo‘yicha qisman to‘lov amalga oshirilganda; ko‘zda tutilmagan holatlar bo‘yicha buxgalteriya o‘tkazmalari amalga oshirilganda; mijozning qarzdorlik mablag‘larini qoplashda, agar ushbu talab bank bilan mijoz o‘rtasida tuzilgan shartnomada belgilab qo‘yilgan bo‘lsa; buxgalteriya hisobidagi xato yozuvlarni tuzatishda; jismoniy shaxslarning (yakka tartibdagi tadbirkorlar va yuridik shaxs tashkil etmagan holdagi dehqon xo‘jaliklaridan tashqari) yozma murojaati bo‘yicha mablag‘larni naqd pulsiz shaklda o‘tkazishni amalga oshirishda, bunda to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, mazkur murojaat memorial order bilan birga bankning buxgalteriya kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi; mijozlar bilan tuziladigan shartnomalarda nazarda tutilgan boshqa hollarda.
To‘lov topshiriqnomasi - mijozning unga xizmat ko‘rsatuvchi bankka o‘z hisobvarag‘idan topshiriqnomada belgilangan summani mablag‘larni oluvchining hisobvarag‘iga o‘tkazish to‘g‘risidagi topshirig‘i nazarda tutilgan to‘lov hujjatidir.
To‘lov talabnomasi - mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘idan unda ko‘rsatilgan summani to‘lash to‘g‘risidagi mablag‘larni oluvchining talabi nazarda tutilgan to‘lov hujjati hisoblanadi.
Inkasso topshiriqnomasi - unda ko‘rsatilgan mablag‘larni to‘lovchining banki hisobvarag‘idan so‘zsiz ravishda hisobdan chiqarish bo‘yicha mablag‘larni oluvchining topshirig‘i nazarda tutilgan to‘lov hujjati.
Akkreditivga ariza - mablag‘larni to‘lovchi tomonidan shartnomada ko‘rsatilgan summani oluvchining akkreditiv bo‘yicha hisob-kitoblar uchun ochilgan bank hisobvarag‘iga o‘tkazishida qo‘llaniladigan to‘lov hujjati.
Ta’minlangan hujjatlashtirilgan akkreditivlar orkali hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibi:
(1) – oldi-sotdi shartnomasini imzolash;
(2) – sotib oluvchi akkreditiv ochish to‘g‘risida o‘z bankiga ariza beradi;
(3) – sotib oluvchining banki sotib oluvchining joriy schyotidan to‘lov summasini olib, uni alohida schyotda (22602-schyotda) deponentlaydi;
(4) – sotib oluvchining banki mol yetkazib beruvchining bankini akkreditiv ochilganligi to‘g‘risida yozma ravishda xabardor qiladi;
(5) – mol yetkazib beruvchining banki mol yetkazib beruvchiga hujjatlashtirilgan akkreditiv ochilganligi to‘g‘risidagi xabarni yetkazadi;
(6) – mol yetkazib beruvchi tovarlarni jo‘natadi;
(7) – mol yetkazib beruvchi tovarlar bilan bog‘liq bo‘lgan hujjatlarni o‘zining bankiga uzatadi;
(8) – mol yetkazib beruvchining banki tovarlar bilan bog‘liq bo‘lgan hujjatlarni tekshiradi va qabul qilib oladi (agar hujjatlarda xatoliklar mavjud bo‘lsa, u holda hujjatlar to‘g‘rilash uchun mol yetkazib beruvchiga qaytariladi);
(9) – mol yetkazib beruvchining banki tovarlar bilan bog‘liq bo‘lgan hujjatlarni sotib oluvchining bankiga jo‘natadi;
(10) – sotib oluvchining banki deponent schyotidagi mablag‘lar hisobidan to‘lovni amalga oshiradi;
(11) – sotib oluvchining banki tovarlar bilan bog‘liq bo‘lgan hujjatlarni sotib oluvchiga beradi;
(12) – mol yetkazib beruvchining bankiga to‘lovni amalga oshirilganligi to‘g‘risidagi xabar yetkaziladi;
(13) – mol yetkazib beruvchining banki to‘lov summasini mol yetkazib beruvchining joriy schyotiga o‘tkazadi;
(14) – mol yetkazib beruvchining joriy schyotidan ko‘chirma.
Naqd pulsiz hisob-kitoblarning iqtisodiy asosini moddiy ishlab chiqarish tashkil etadi. Natijada, to'lov aylanmasining asosiy qismi (taxminan to'rtdan uch qismi) tovar operatsiyalari bo'yicha hisob-kitoblarga to'g'ri keladi, ya'ni. jo'natilgan tovarlar, bajarilgan ishlar, ko'rsatilgan xizmatlar uchun to'lovlar uchun.
To'lov aylanmasining qolgan qismi (to'rtdan bir qismi) tovar bo'lmagan operatsiyalar bo'yicha hisob-kitoblar, ya'ni korxona va tashkilotlarning byudjet, davlat va ijtimoiy sug'urta organlari, kredit tashkilotlari, davlat organlari, sudlar, xo'jalik sudlari va boshqalar bilan hisob-kitoblari hisoblanadi. yoqilgan.
Korxonalar va ularga xizmat ko'rsatuvchi banklarning hududiy joylashuvi asosida boshqa shaharlardan kelgan aholi punktlari va bir shaharcha ajratiladi. Bir aholi punktida joylashgan bir yoki turli bank muassasalari tomonidan xizmat ko'rsatuvchi korxona va tashkilotlar o'rtasidagi hisob-kitoblar bir shahar yoki mahalliy aholi punktlari deb ataladi. Turli aholi punktlarida joylashgan bank muassasalari tomonidan xizmat ko‘rsatuvchi korxona va tashkilotlar o‘rtasidagi hisob-kitoblar shahardan tashqari aholi punktlari deb ataladi.
To'lov shakli - bu to'lov usuli va tegishli hujjat aylanishini o'z ichiga olgan o'zaro bog'liq elementlar to'plami.
Hujjat aylanishi - hisob-kitob hujjatlari va pul mablag'larini ro'yxatga olish, ulardan foydalanish va harakatini amalga oshirish tizimi bo'lib, u quyidagilarni o'z ichiga oladi: yuk jo'natuvchi tomonidan schyot-faktura berish va uni hisob-kitoblarning boshqa ishtirokchilariga topshirish; hisob-kitob hujjatining mazmuni va uning rekvizitlari; hisob-kitob hujjatini tuzish muddatlari va uni bankka, shuningdek hisob-kitoblarning boshqa ishtirokchilariga taqdim etish tartibi; bank muassasalari o'rtasida hisob-kitob hujjatining harakati; hisob-kitob hujjatini to'lash, pul mablag'larini o'tkazish va olish tartibi va shartlari; hisob-kitoblar ishtirokchilarining o'zaro nazorati va iqtisodiy ta'sir choralarini amalga oshirish uchun hisob-kitob hujjatidan foydalanish tartibi. To'lov topshirig'i - bu hisob egasining bankka o'z hisobvarag'idan (hisob-kitob, joriy, byudjet, ssuda) ma'lum miqdordagi pul mablag'larini boshqa korxonaning - shu yoki boshqa korxonadagi pul mablag'larini oluvchining hisob raqamiga o'tkazish to'g'risidagi yozma buyrug'i. -bankning shahar yoki norezident muassasasi. Hisob-kitoblarda to‘lov topshiriqnomalaridan foydalanish imkoniyatlari xilma-xildir. Ularning yordami bilan iqtisodiyotda ham tovar, ham tovar bo'lmagan operatsiyalar bo'yicha hisob-kitoblar amalga oshiriladi. Bunday holda, barcha notovar to'lovlar faqat to'lov topshiriqnomalari orqali amalga oshiriladi.
To‘lov topshirig‘i to‘lovchining hisobvarag‘ida yetarli mablag‘ mavjud bo‘lgandagina bank tomonidan ijro uchun qabul qilinadi. Agar xo‘jalik organi uni olish huquqiga ega bo‘lsa, bank krediti to‘lovni amalga oshirish uchun ham ishlatilishi mumkin. Tovarlarni doimiy va bir xilda yetkazib berish va xizmatlar ko'rsatish bilan xaridorlar rejalashtirilgan to'lovlar tartibida to'lov topshiriqnomalari orqali etkazib beruvchilar bilan hisob-kitob qilishlari mumkin. Bunday holda, to'lovlar har bir alohida jo'natma yoki xizmat uchun emas, balki vaqti-vaqti bilan xaridorning hisobvarag'idan pul mablag'larini etkazib beruvchining hisobvarag'iga ma'lum bir vaqtda va ma'lum miqdorda tovarlar va xizmatlarni chiqarish rejasi asosida o'tkazish yo'li bilan amalga oshiriladi. kelayotgan oy, chorak. Shu tarzda, o'rtasida hisob-kitoblarni amalga oshirish mumkin savdo tashkilotlari va ularning etkazib beruvchilari (go'shtni qayta ishlash zavodlari, novvoyxonalar, sut zavodlari), torf korxonalari va elektr stantsiyalari, ko'mir, gaz, elektr energiyasi, metall ishlab chiqarish korxonalari o'rtasida.
To'lov topshiriqnomalari bo'yicha hisob-kitoblar tovar va tovar bo'lmagan operatsiyalar bo'yicha hisob-kitoblarning keng tarqalgan shakli hisoblanadi. Qoida tariqasida, ular tovarlar va xizmatlar uchun oldindan to'lovlarni amalga oshiradilar. Bunday holda, dastlabki to'lov miqdori bo'yicha to'lov topshiriqnomasi tuziladi va shartnoma shartlari bajarilgandan so'ng, operatsiya summasining qolgan qismi to'lanadi. Avans to'lovining ruxsat etilgan miqdori shartnoma summasining 50 foizidan oshmasligi kerak, bu holda tomonlarning tengligi saqlanib qoladi. Agar etkazib beruvchi oldindan summaning 100 foizini to'lashni talab qilsa, xaridorning huquqlari buziladi, bu uning muomalasidan mablag'larni olib qo'yadi va aslida etkazib beruvchiga kredit beradi. Ushbu to'lov shakli faqat xaridorga sezilarli chegirmalar taqdim etilgan taqdirdagina maqsadga muvofiqdir. To'lov topshiriqnomalari bo'yicha to'lovlar sxemasi rasmda ko'rsatilgan. To'lov topshirig'i - bu hisob egasining bankka o'z hisobvarag'idan (hisob-kitob, joriy, byudjet, ssuda) ma'lum miqdordagi pul mablag'larini boshqa korxonaning - shu yoki boshqa korxonadagi pul mablag'larini oluvchining hisob raqamiga o'tkazish to'g'risidagi yozma buyrug'i.

3.