Pul islohotlari Bajardi: Mamatova Nasiba

Shu tufayli O‘zbekistondagi inflyatsiya sobiq SSSR davrida yuzaga kelgan inflyatsiyaning qoldig‘idir va uni davolash uzoq vaqt talab qiladi. Sobiq SSSRda, jumladan, O‘zbekistonda 90 yillardagi inflyatsiyaning asosiy sabablari: – iqtisodiy muvozanatning yo‘qligi, ishlab chiqarish sur’atlarining tushib ketishi; – mahsulotlar sifatining, mehnat unumdorligining pastligi; – ishlab chiqarishda xarajatlar salmog‘ining oshib ketishi, behuda sarflar, iqtisodiy tamoyillarga rioya qilmaslik va boshqalar hisoblanadi. Bundan tashqari, rivojlangan bozor sharoitiga o‘tmasdan turib, baholarning erkinlashuvi, tovar massasi ustidan ba’zi bo‘limlarning yakka hukmronlik o‘rnatishi, baholarni xohlagacha boshqarish, kredit, moliya siyosatlarini noto‘g‘ri olib borish, iqtisodiyotning «dollarlashuvi», «milliy valyuta hududi»ning emirilishi, valyuta tushumlari va milliy boylikning chetga oqib ketishi va boshqalar inflyatsiya jarayonining yana rivojlanishiga olib kelgan.

Shu tufayli O‘zbekistondagi inflyatsiya sobiq SSSR davrida yuzaga kelgan inflyatsiyaning qoldig‘idir va uni davolash uzoq vaqt talab qiladi. Sobiq SSSRda, jumladan, O‘zbekistonda 90 yillardagi inflyatsiyaning asosiy sabablari: – iqtisodiy muvozanatning yo‘qligi, ishlab chiqarish sur’atlarining tushib ketishi; – mahsulotlar sifatining, mehnat unumdorligining pastligi; – ishlab chiqarishda xarajatlar salmog‘ining oshib ketishi, behuda sarflar, iqtisodiy tamoyillarga rioya qilmaslik va boshqalar hisoblanadi. Bundan tashqari, rivojlangan bozor sharoitiga o‘tmasdan turib, baholarning erkinlashuvi, tovar massasi ustidan ba’zi bo‘limlarning yakka hukmronlik o‘rnatishi, baholarni xohlagacha boshqarish, kredit, moliya siyosatlarini noto‘g‘ri olib borish, iqtisodiyotning «dollarlashuvi», «milliy valyuta hududi»ning emirilishi, valyuta tushumlari va milliy boylikning chetga oqib ketishi va boshqalar inflyatsiya jarayonining yana rivojlanishiga olib kelgan.

Pul islohoti turlari va ularni amalga oshirish usullari

Pul islohotini o‘tkazish quyidagi yo‘llar bilan amalga oshirilishi mumkin: – muomaladagi pul massasini kamaytirish maqsadida, deflyatsiya kursi bo‘yicha eski pullarni yangi pullarga almashtirish: – aholi va korxonalarning banklardagi jamg‘armalarini vaqtincha (to‘liq yoki qisman) harakatsiz ushlab turish (qotirib qo‘yish): – ikkala usulni birgalikda qo‘llash yo‘li orqali pul islohotini o‘tkazish: bu usul xalqaro amaliyotda «shok yo‘li» bilan davolash nomi bilan mashhurdir. Bu usul 1948 yilda G‘arbiy Germaniyada harbiy davlat boshqaruvidan bozor iqtisodiyotga o‘tishda qo‘llanilgan. «Shok yo‘li» bilan davolashda ish haqini to‘lashni to‘xtatib qo‘yish, ishlab chiqarishni qisqartirish, pul islohotini o‘tkazish, ish o‘rinlarini qisqartirish kabi qattiq choralar qo‘llanilishi mumkin.