Pul muomalasi, kredit va banklar

2

• 
  Pul birligining aylanish tezligi.
  

3

• 
  Kreditning rivojlanganlik darajasi, puldan to`lov vositasi sifatida foydalanish.
  

Muomala uchun zarur bơlgan pul miqdori quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi:

• 
  - muayan davrda muomala uchun zarur bo`lgan pul miqdori;
  

Пм

• 
  - sotilishi lozim bo`lgan tovarlar summasi
  

Тб

• 
  - kreditga sotilgan tovarlar summasi;
  

Хк

• 
  - to`lash muddati kelgan tovarlar va xizmatlar hamda boshqa to`lovlar summasi;
  

Хт

• 
  -pulning aylanish tezligi..
  

Ат
Масалан сотилган товарлар суммаси 100 млн. сўмни, кредитга сотилган товарлар – 20 млн. сўмни, илгари кредитга сотилиб, айни пайтда тўлаш муддати келган товарлар ва бошқа тўловлар – 40 млн. сўмни ташкил қилиб, пулнинг айланиш тезлиги 6 марта бўлса, у ҳолда муомала учун зарур бўлган пул миқдори 20 млн. сўмга тенг бўлади. Яъни:

Pul bozori turlari

PUL TAKLIFI MULTIPLIKATORI

• 
  – bu bankdagi pul depozitlari qo`shimcha ravishda o`sgan hajmining majburiy zaxiralar qo`shimcha hajmiga nisbati bo`lib, pul mablag`larining bir birlikka ko`payishi iqtisodiyotdagi pul taklifining qanchaga o`sishini ko`rsatadi:
  

• 
  – pul taklifi multiplikatori koeffisienti;
  

m

• 
  – bankdagi pul depozitlarining qo`shimcha ravishda o`sgan hajmi;
  

Ms

• 
  – majburiy zaxiralar qo`shimcha hajmi;
  

R

• 
  – majburiy zaxiraning foizdagi me‘yeri.
  

r
Narxlar indeksi joriy davrdagi iste'mol narxlarini bazis davrdagi iste'mol narxlariga nisbati orqali aniqlanadi:

• 
  – narxlar indexi;
  

НИ

• 
  – joriy davrdagi iste'mol tovarlari narxi
  

ТНж

• 
  – bazis davrdagi iste'mol tovarlari narxi.
  

ТНб

• 
  – inflyasiya sur'atiати
  

ИС

• 
  – joriy davrdagi iste'mol tovarlari narxi;
  

ТНж

• 
  – bazis davrdagi iste'mol tovarlari narxi.
  

ТНб
Masalan, iste'mol tovarlarining narx indeksi 2008 yilda 1,168 ga, 2007 yilda 1,126 ga teng bơlsa, infl si sur'ati quyidagicha bơladi:

Inflyatsiya sur'ati =