Pul va banklar fanidan yozgan oraliq nazorat ishi Savol

MM52k-2 guruh talabasi Raximov K.B ning pul va banklar fanidan yozgan oraliq nazorat ishi

Savol:

“Pul emissiyasi” va “muomalaga pul chiqarish”ning mohiyatini tushuntiring, ularni qanday banklar bajaradi?

Javob:

Pul emissiyasi(lot. “emisio”, ing. “emision” ­– chiqarish) – davlat tomonidan muomalaga jami turdagi pul belgilarni chiqarish. Pul emissiyasi pul belgilarini bosib chiqarish bilan birga muomaladagi naqt bo’lmagan pul massasining ko’payishini ham bildiradi. Pul emissiyasinining asosiy shakllari kredit pullar – banknotlar va deposit–cheklar emissiyasi.

Ba’zi mamlakatlarda hukumat o’z xarajatlarini, byudjet taqchilligini qoplash maqsadida qo’shimcha pul emissiyasini amalga oshiradi, natijada inflyatsiya kuchayadi. Ko’pgina malakatlarda pul emissiyasini hukumat nomidan Markaziy bank amalga oshiradi.

Muomalaga pul chiqarish kredit operatsiyalari natijasida banklar tomonidan yuridik va jismoniy shaxslarga naqd va naqdsiz pul o’tkazmalarini o’tkazishning barqaror, doimiy jarayoni. Bu har doim ham pul massasining ko’payishi bilan birga bo’lmaydi, chunki teskari jarayon mavjud – pulni qaytarib olish (sudni qaytarish, naqd pulni bankka yetkazib berish). Bundan tashqari, muomaladagi pulning ko’payishi naqd pulni KBga qo’yganda sodir bo’lmaydi – faqat pul massasi tarkibida o’zgarishlar yuz beradi.

Milliy pul tizimining holatini baholash uchun indikatori bo’lgan pul massasining haqiqiy o’zgarishini bilish muhimdir.

Muomalaga pul chiqarish har doim sodir bo’ladi. Naqd pulsiz tijorat banklari o’z mijozlariga qarz berganda pul muomalaga chiqariladi, naqd operatsiyalarni amalga oshirish jarayonida banklar ularni o’z operatsiyalaridan mijozlarga berganda kassa apparatlari shu bilan birga, muomalada bo’lgan pul miqdori ko’payishi mumkin emas.