Pulning metallilik nazariyasi. Pulning nominallik nazariyasi

To‘lov topshiriqnomalari orqali naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibi

1-to‘lovlarning oldi-sotdi shartnomasini tuzish. 2-tovarlarni jo‘natish. 3- tovarlar bilan bog‘liq hujjatlarni sotib oluvchiga jo‘natish. 4-sotib oluvchi o‘z bankiga to‘lov topshiriqnomasini yozadi. 5-sotib oluvchining banki to‘lov topshirig‘iga asosan to‘lovni amalga oshiradi. To‘lov summasini sotib oluvchi joriy hisob raqamidan olinib, mol yetkazib beruvchining vostro hisob raqamiga o‘tkaziladi. 6-sotib oluvchining banki mol yetkazib beruvchining bankini 5-operatsiya bajarilganligi to‘g‘risida yozma ravishda xabardor qiladi. 7-mol yetkazib beruvchining banki to‘lov summasini mol yetkazib beruvchining joriy hisob raqamiga o‘tkazadi. 8-mol yetkazib beruvchining joriy hisob raqamidan ko‘chirma. To‘lov topshiriqnomalariga xos bo‘lgan asosiy avzallik bu tovarlarning sifatini nazorat qilishning mumkinligidir. Bu shakl quyidagi kamchiliklarga ega:

1. 
   To‘lov kafolatlanmagan;
   
2. 
   To‘lov topshiriqnomalarida tovarlar summasining ma’lum qismini oldindan to‘lab qo‘yish qo‘llaniladi. Bunda sifatsiz tovarlar yetkazib berish va tovarlarni vaqtida yetkazib bermaslik xatari yuzaga keladi. Yevropa davlatlarida va AQShda naqd pulsiz hisob-kitoblarda tijorat banklarining kafolatlaridan foydalaniladi.
   

Tijorat banki beradigan kafolatning 2 turi mavjud:

1. 
   Mijozning to‘lov majburiyatlari bo‘yicha beriladigan kafolat;
   
2. 
   Yetkazib beriladigan tovarlarning sifati bo‘yicha beriladigan bank kafolati.
   

Taraqqiy etgan mamlakatlarda yuridik shaxslar o‘rtasidagi hisob- kitoblarda hisob-kitob cheklari keng qo‘llaniladi.
Hujjatlashtirilgan akkreditivning 5 ta asosiy shakli mavjud:

1. 
   Chaqirib olinadigan akkreditivlar – bu akkreditiv uni ochgan bank tomonidan istalgan vaqtda bekor qilinishi mumkin;
   
2. 
   Chaqirib olinmaydigan akkreditivlar – bu akkreditivlar bekor qilinib bo‘lmaydi;
   
3. 
   Tasdiqlanadigan akkreditivlar - bu akkreditivlar 3-bank tomonidan tasdiqlanadi. Odatda kichik banklar tomonidan katta summaga ochilgan akkreditivlarni yirik banklar tan olmaydi. Shunda ular bu akkreditivni 3-bank tasdiqlashini talab qiladi;
   
4. 
   Tasdiqlanmaydigan akkreditiv.
   
5. 
   Ta’minlangan akkreditivlar - bu shakldagisi O‘zbekistonda keng qo‘llaniladi. Bunda akkreditiv summasi mijozning joriy hisob raqamidan olinib, alohida hisobda deponent qilinadi. (22602)
   

Hozirgi vaqtda dunyo amaliyotida chaqirib olinmaydigan akkreditivlar keng qo‘llaniladi.