Q a r sh I da vlat u n IV e r sit e t I a. Hayitov, m zulfiqorov
Download 0.53 Mb. Pdf ko'rish
|
|
34 15. Tabiat va jamiyat o ‘rtasida o‘zaro munosabat deganda nimani tushunasiz? 16. Tosh va yangi tosh asrlarida tabiat va jamiyat o ‘rtasida o‘zaro munosabatlar mazmuni nimalardan iborat bo‘lgan? 17. Neolit davrining ikkinchi yarmida 0 ‘rta Osiyoda ishlab chiqarishning rivojlanishi va uning tabiatga bo‘lgan ta’sirining oqibatlari qanday bo‘lgan? 18. Urug‘ qabila tuzilishida 0 ‘rta Osiyoning taraqqiyoti va uning atrof-muhitga ta ’siri haqida nimalarni bilasiz? 19. Y irik feodal davlatning paydo bo'lishi 0 ‘rta Osiyo tabiatining o ‘zgarish alomatlari haqida gapirib bering. 20. Fan va texnika taraqqiyotining jamiyat ishlab chiqarishga ta ’siri deganda nimani tushunasiz? 21. XX asming ikkinchi yarmida boshlangan fan va texnika inqilobining mohiyati nimadan iborat? 22. F an va texnika taraqqiyotining tabiat boyliklaridan foydalanishni kuchaytirishdagi ahamiyatini tushuntirib bering. 23. Tabiatning aks ta ’siri to ‘g ‘risida nimalarni bilasiz va ta b iat resurslaridan foydalanish m e’yori deganda m m atii tushunasiz? 24. Tabiat resurslarining qashshoqlanishi yoki ifloslanishi qanday yuz berishi mumkin? 25. Tabiatda ekologik muvozanat va uning buzilishi sabablari to ‘g‘risida nimalarini bilasiz? 26. Ekologik muvozanatning buzilish oqibatlari deganda nimalar nazarda tutiladi? 27. Tabiat resurslaridan kompleks foydalanish degani nimani angiatadi? 28. Sug‘oriladigan yerlar - vohalarning hozirgi meliorativ holatidagi muammolar nimalardan iborat? 29. V ohalarda tuproq sho‘rlanishi va uning oldini olish haqida nimalarni bilasiz? 30. Sug‘oriladigan dehqonchilikda suvdan foydalanishni takomillashtirish uchun qanday tadbirlami amalga oshirish lozim. 0 ‘zbekistonda yana qanday geografik muammolar mavjud? 31. T abiat komplekslari nim a, ular qanday o'rganiladi? Landshaftning morfologik birliklari nimalardan iborat?
32. Fatsiya, maydonning geografik xususiyatlarini tushun- tirib bering. Landshaftning geografik obyektlari nim alardan iborat? 33. 0 ‘lkaning tabiiy sharoit va resurslarini o ‘rganishda nima uchun landshaft tahhli o'tkaziladi? 34.0 ‘rta va mayda masshtabli xaritalar asosida o‘lkaning tabiiy sharoiti va resurslarini o‘rganishda nimalarga e’tibor beriladi? 35. Yangi yerlami o ‘zlashtirish va sug‘orishga tayyorlash maqsadida landshaft tahlilining mazmuni nimalardan iborat? 36. S a n o a t k o rx o n a la rin i q u rish , lo y ih asin i am alga oshirishdan oldin hududda land sh aft tahlili o ‘tkazishdan maqsad nimada? 37. Tabiatda bo‘ladigan tabiiy tadrijiy o ‘zlashtirishlar va TK lam ing taraqqiyoti o ‘rtasida qanday o ‘zaro bog‘liqliklar bor, so‘zlab bering. 38. T ab iat komplekslari nim a, ular qanday o ‘rganiladi? Tabiiy geografik rayonlashtirish deganda nimani tushunasiz, u qanday amalga oshiriladi va uning asoslarini tushuntirib bering. 39. R ayonlashtirish taksanom ik birliklarining m ohiyati nimadan iborat? 40. 0 ‘rta Osiyoning tabiiy geografik rayonlashtirish tarixini tushuntirib bering. U nda O 'zbekiston qanday taksanom ik birliklami o ‘z ichiga oladi? 41. T abiat komplekslarining barqaroriigi deganda nimani tushunasiz va barqarorlikni belgilovchi om illar to ‘g‘risida nimalam i bilasiz? 42. Tabiat komplekslari barqaroriigi darajasini aniqlovchi mezonlar asosida tushuntirib bering. 43. T a b ia t k o m p lek slari b a rq a ro riig i d a ra ja s i bilan sug‘oriladigan dehqonchilik o'rtasida qanday bog‘liqliklar bor? 44. T ab iat kom plekslari barqaroriigi xususiyatlari bilan yaylov chorvachiligini rivojlantirish yo'nalishlarida qanday o‘zaro aloqa va bogiiqliklar sodir bo'iadi? 45. Daryolam ing o ‘z-o‘zini tozalash xususiyatlari va atrof- muhit o'rtasidagi bogiiqlikni qanday tushunasiz? 46. Y erlarn in g o ‘z-o ‘zini to z alash va q ay ta tiklan ish i to ‘g‘risida nimalami bilasiz?
47. Inson m ehnat faoliyatining tabiat bilan bog‘liqligini tushuntirib bering. 48. Tabiatda o ‘zgarishlar qanday kuchlar ta ’sirida yuz beradi. Inson ta ’sirida tabiiy sharoitning o ‘zgarishlarini tushuntirib bering. 49. Tabiat komplekslarining o ‘zgarganlik darajalari va ularni aniqlovchi m ezonlar to 'g 'ris id a so ‘zlab bering va h ar bir o ‘zgarish toifalari qanday belgilar bilan farq qiladi? 50. Kuchli o‘zgargan TK bilan o‘zgarmagan TK lar orasida qanday farqlar mavjud? 51. Juda kuchli o ‘zgargan ТЮ аг bilan kuchsiz o'zgargan
52. 0 ‘zingiz yashab turgan hududda TKlarning o ‘zgarganlik darajasini mavjud mezonlar asosida aniqlang. 53. T abiat kom plekslarining o ‘zgarganligi ekologik va ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari deganda nimani tushunasiz? 54. Inson x o ‘ja lik faoliyatining atrof-m uhitga t a ’sirini kamaytirish va tabiiy muhit o ‘zgarishi oldini olishning asosiy yo‘nalishlari to‘g‘risida so‘zlab bering. 55. V o h a la rd a ta b iiy b o y lik la rd a n fo y d ala n ish n i optimallashtirish deganda nimani tushunasiz? 56. Tabiiy geograflk baholash deganda nimani tushunasiz va tabiiy geograflk baholashning asosiy tamoyillari nimalardan iborat? 57. Tabiiy geograflk baholashning usullarini tushuntirib bering, yerlarni dehqonchilik uchun o ‘zlashtirish va sug‘orish maqsadida baholash qanday amalga oshiriladi? 58. Agroiqlimiy resurslar deganda nimani tushunasiz? Issiqlik va nam likning ekin lar vegetatsiya d av ridagi aham iyatini tushuntirib bering. 59. 0 ‘zbekistonda issiqlik resurslari qanday taqsimlangan? U larnin g g ‘o ‘za nav lari rivojlanishi va p ax tan in g pishib yetilishidagi ahamiyati haqida so‘zlab bering. 60. Tog‘ yon bag‘rilarida issiqlik va namlik miqdorining taqsimlanish qonuniyatlari nimalardan iborat? Respublikaning shimoliy va janubiy hududlarida balandlik bo‘yicha issiqlik va yog* in miqdorining taqsimlanishida qanday farqlar mavjud? 61. Rekreatsiyaning m a’nosi va maqsadlarini tushuntirib, tabiat komplekslarini rekreatsiya maqsadlarida baholashning asosiy tamoyillarini ta ’riflab bering. 62. Rekreatsiya jihatidan baholashda q o ‘llaniladigan ilmiy usullar to 'g 'risid a nim alarni bilasiz? Tekislikdagi TK larni baholashda nimalarga ahamiyat beriladi? 63. Geografik bashoratlashtirish va bashoratning umumiy ta ’rifini bering. Bashoratning amaliy aham iyati nim alardan iborat? 64. Bashorat va reja o'rtasida qanday farq bor? Bashorat ning variantlari nima uchun ko‘p bo‘ladi? Uning muddatlari to ‘g‘risida gapirib bering. 65. B a sh o ra tla rn in g ilm iy u su lla rin i san ab o ‘ting va landshaftli indikatsiya usuli to‘g‘risida gapirib bering. 66. T abiat kom ponentlarining basho ratli xususiyatlari deganda nimalarni tushunasiz? 67. Relyef va uni tashkil qilgan tog‘ jinslarining bashoratli xususiyatlarini so‘zlab bering. 68. Tuproqning bashoratli xususiyatlari to ‘g‘risida nimalarni bilasiz va o'simlik olamining bashoratli xususiyatlarini aytib bering. 69. B ashoratlashtirishning hududiy turlarini k o ‘rsating. Dunyo miqyosidagi bashoratlashtirishning ahamiyati haqida so'zlab bering. 70. Hududiy bashoratlashtirish qanday o ‘lkalarga yoki suv komplekslariga xos hamda mahalliy bashoratlashtirish qanday hududlar uchun qo'llaniladi? 71. 0 ‘zingiz yashab turgan hududda TK laming o ‘zgarganlik darajasini mavjud mezonlar asosida aniqlang! 72. Ustyurt platnosining TK larini bashoratlashtirish asoslari va bashorat natijalari to ‘g‘risida so‘zlab bering. 73. Tog‘ oldi va tog‘ balandliklari mintaqasidagi TK larning o ‘zgarishlarini bash oratlash tirish va b ash o rat natijalarini Mirzacho‘l misolida tushuntirib bering. 74. «Monitoring» atamasining ta ’rifi va uning kelib chiqishini tushuntirib bering. M onitoringning maqsadi va vazifalarini bayon eting.
75. M o n ito rin g tizim i d eg an d a n im an i tushunasiz? M onitoring turlarining vazifasi nim alardan iborat? Biosfera monitoringini qanday tushunasiz? 76. Geologik tizim monitoringining vazifasi nimalardan iborat? 77. 0 ‘zb ek isto n d a atro f-m u h it m o n ito rin g in i am alga oshirishning qanday dolzarb masalalarini bilasiz? Atrof-muhit monitoringi tadqiqot usullarini aytib bering. 78. 0 ‘zb ek isto n d a m u n tazam am alg a o sh irilad ig an monitoringli tadqiqotlar tizimi to‘g‘risida nimalami bilasiz? 79. Atmosfera havosini monitoringli kuzatish va nazorat qilish qanday amalga oshiriladi? 80. Suv havzalari, tuproq, yerosti suvlarining boshqaruvi qanday amalga oshiriladi? 81. 0 ‘zbekistonda atrof-m uhit m onitoringi boshqaruvi qanday amalga oshiriladi? 82. «Ekspertiza» tushunchasiga t a ’rif bering, ekspertiza qanday amalga oshiriladi? 83. Ekspertiza natijalari yuzasidan o ‘tkaziladigan ishlaming muddati va mazmunini tushuntirib bering. 84. Ekspertiza uchun zarur bo‘ladigan turli m a’lumotlar va kartografik materiallar to ‘g‘risida nimalami bilasiz? 85. Loyihaning atrof-muhitga ta ’sirini oldindan baholash deganda nim alam i tushunasiz va ekspertizaning xulosalari nimalardan iborat bo‘ladi? 86. Ekologik-geografik ekspertiza tarixi to ‘g‘risida nima lami bilasiz? 87. 0 ‘zb ek isto n d a san o at k o rx o n a la rin i jo ylash tirish bo‘yicha ekspertizaning mazmuni nimalardan iborat? 88. 0 ‘zbekistonda qurilish amalga oshirilgan gidrotexnik inshootlaming asosiy kamchiliklari nimalardan iborat? 89. Suv omborlari loyihasini ekspertiza qilish natijalarini So‘x suv omborlari misolida tushuntirib bering. 90. D unyo «issiqxonasi» d eganda nim ani tushunasiz? K elajakda nim a atm osfera havo h aro rati k o ‘tarilishi bilan bogiiq oqibatlarga olib keladi? 91. Y er atm o sferasid agi ozon q a tla m in in g aham iyati to ‘g‘risida nimalami bilasiz?
92. Orol dengizi muam m osining kelib chiqish sababSari nimalardan iborat ham da Orol dengizi qurigan qismlarining tabiiy sharoiti haqida nimalarni bilasiz? 93. Orolbo'yi gidromorf landshaftiarning o‘zgarish yo'rsalish- lari haqida so‘zlab bering va Orol dergizini saqlab qoiish uchun qanday tadbirlami amalga oshirish lozim? 94. Orolbo‘yi ekologik vaziyatini sogiom lashtirish uchun qanday chora-tadbirlar majmuasini amalga oshirish kerak? 95. Dunyo yer resurslari haqida so‘ziab bering. Inson mehnat faoliyatida haydaladigan yerlarga ta ’sir qanday vuz beradi? 96. D unyo m a m la k a tla rid a su g ‘o rila d ig a n y eriard a dehqonchilikning hozirgi ahvolini tavsiflab bering. 97. 0 ‘zbekiston yer resurslari va u lard an foydalanish t o ‘g ‘risida so 'z la b bering va yer resurslarining tu p ro q lar bo'yicha tasniflanishini tushuntiring. 98. Yer resu rslarin in g turli tabiiy ja ra y o n la r t a ’sirida degradatsiyaga uchrashi qanday yuz beradi? 99. Suvning dunyo miqyosida aylanma harakatini tushuntirib bering. Dunyo suv muvozanati deganda nimani tushunasiz? 100. D unyoning chuchuk suv resurslari h aq id a so 'zlab bering. C h u ch u k su v d an fo y d a la n ish n in g o sh ib b o rish i to ‘g‘risida nimalarni bilasiz? 101. 0 ‘zb ek isto n x o 'ja lik so h alari b o 'y ic h a suvdan foydalanish qanday taqsimlangan? 0 ‘zbekistonning daryo va suv havzalari qanday sabab va omillar ta ’sirida ifloslanib bormoqda? 102. 0 ‘zb ekiston h u d u d ida suv hav zalari va d ary o lar ifloslanib borish darajasi bo‘yicha qanday guruhlarga bo‘linadi? 103. Geograflk mehnat taqsimoti deganda nimani tushunasiz va u qanday amalga oshiriladi? 104. Ixtisoslashuv nima? Uning xo'jalik rivojidagi mavqeini ta ’riflab bering. 105. G eograflk m ehnat taqsim oti turlarin i t a ’riflang va geografik m e h n at ta q sim o ti q am ro v ig a k o ‘ra b o 'lish in i tushuntirib bering. 106. R ayon hosil b o ‘lish ja ra y o n in i tu sh u n tirib bering. R ayon h u d u d id a fao liy at k o 'rsa ta d ig a n ishlab chiqarish korxonalari guruhlarini ta ’riflang.
107. Shaharlarning ishlab chiqarish funktsiyalarini ta ’riflang. Shahardagi aholi manzilgohlari qanday tizimlarni tashkil etadi? 108. Hozirgi taraq qiy o t bosqichida rayonlashtirishning qanday muammolari mavjud? Iqtisodiy rayon nima? 109. Geografik defferiktsiyaning turlarini tushuntirib bering. 110. Hududiy ishlab chiqarish kom plekslari va ularning funksiyalarini ta ’riflang. 111. Iqtisodiy ray o n lar rivojini m odellashtirish nim a? H ududiy ishlab chiqarish kom plekslarini m odellashtirish qanday amalga oshiriladi? 112. Iqtisodiy rayonlashtirish m uam m olarini tushuntirib bering.
113. Sanoat korxonasini iqtisodiy geografik tadqiq etish nim a?
S an o at k o rx o n a sin in g iq tiso d iy g eo grafik ko‘rsatkichlarini tushuntirib bering. 114. Aholi punktlarini tadqiq etishning ahamiyati nimada? 115. Sanoat tugunlarini o ‘rganishda geografiyaning o ‘rnini tushuntirib bering. Transport va aloqani tadqiq etish usullarini ta ’riflab bering. 116. Iqtisodiy rayonlami oVrganish dasturi va uning tadqiqot bosqichlari haqida so'zlab bering. Yirik iqtisodiy rayonlar ichki aloqalarini tahlil etish o ‘z oldiga qanday vazifalarni qo‘yadi? 117. Tashqi davlatlararo aloqalar qanday toifalar asosida amalga oshiriladi? 118. Infratuzilm a deganda nim ani tushunasiz va uning qanday tarmoqlari mavjud? 119. Ijtimoiy infratuzilma tarmoqlarini va ulami tashkil etish xususiyatlarini ta ’riflang. 120. Siz yashab turgan hududda ijtimoiy infratuzilmaning qaysi tarmoqlari rivojlangan. Ularga iqtisodiy geografik tavsif yozing. 121. M am lak a tn i ta d q iq e tish ja ra y o n in in g ta rk ib iy qismlarini tushuntirib bering. M amlakatni tadqiq etish rayon, sanoat tuguni shaharni o 'rg a n ish d a n qanday farq qiladi. Izohlang. 122. Geografiya fanining hozirgi davrdagi amaliy vazifalarini hal qilishdagi ahamiyati to ‘g‘risida nimalarni bilasiz? 123. Irrigatsiya va m elioratsiya tadbirlarini asoslashda geografiyaning o ‘mi haqida gapirib bering. 124. Suv omborlarini loyihalashda, geografik asoslashda ilmiy xizmati nimalardan iborat? 125. Sanoat korxonalarini joylashtirishda geografik nuqtai nazardan nimalarga e’tibor berish kerak? 126. Shah arsozlik lo y ih a la r in i am alga oshirishda geografiyaning vazifalarini tushuntirib bering. 127. Soha kom pleks d astu rlarin i am alga oshirishda geografiyaning ahamiyati to‘g ‘risida nimalami bilasiz? 128. Suv omborlari yechimida sug‘oriladigan ishlar dasturini am alga oshirishda geografiyaning amaliy tadqiqot ishlari mazmuni va vazifasini izohlang. 129. Tabiat muhofazasi va ekologik muammolar yechimida geografiyaning o ‘mi nimadan iborat? 130. K om pleks regional loyihalarni am alga oshirishda geografiyaning o ‘mi to ‘g‘risida nimalami bilasiz? 131. Cho'llashish va uning rivojlanish hududlari va omillari to‘g ‘risida nima deya olasiz? 132. C h o'llash ish n i o'rg a n ish va uning oldini olishda geografiyaning vazifalari nimalardan iborat? 133. Orol dengizi va Orolbo‘yi muammolarini hal qilishda geografiyaning ahamiyatini tushuntiring. 134. Falsafiy hodisalarning oldini olishda geografiyaning vazifasi nimalardan iborat? 135. Tabiatdan foydalanishda nazariy va amaliy bilimlarni egallash nima uchun zarur? 136. Bozor iq tisod iyoti sharoitida tabiiy resurslardan foydalanish tamoyillariga amal qilish zarurligini tushuntirib bering. 137. Tabiatdan foydalanishda amaliy geografiyaning vazifasi nimalardan iborat? 138. Geosiyosat fanini o ‘rganish uchun yana qaysi fanlar bo‘yicha bilimlar bo'lishi taqozo etiladi? 139. Q anday om illar g e o siy o siy om illar h iso b la n a d i, geosiyosat fanining asosiy vazifalari nimalardan iborat? 140. «Geosiyosat» tushunchasi qachon va kim tomonidan fanga olib kirilgan? 42 I 141. Geosiyosat bosqichlariga qaysi bosqichlar kiritiladi? Geosiyosat bosqichlari deganda nimalarni tushunasiz? 142. Versal shartnom asining asosiy m ohiyati nimadan iborat edi? 143. Antanta va «Uchlik ittifoqi»ga asos solishning sabablari va uning tub mohiyatini tushuntirib bering. 144. Sobiq ittifoqning paydo bo‘lishi va parchalanishi qaysi bosqichlarga to‘g‘ri kelgan? 145. G eo siy o sa tn in g a so siy k ateg oriyasin i an iqlang. Chegaralaming qanday vazifalarini bilasiz? 146. Chegaralar qanday vazifalami bajaradi? «Bufer davlat va zona»larga misollar keltirib daftaringizga yozing. 147. Geosiyosiy tahlilning eng muhim elementi nima? Davlat kuch-quvvatini nimalar belgilab beradi? 148. Geosiyosiy raqobat qanday xususiyatga ega? Geosiyosiy yo'nalishlar qanday vazifalami bajaradi? 149. A rastu qaysi asarida ta b iiy sh a roitn in g xalqlar xarakteriga ta’siri to‘g ‘risida muhim flkrlar aytgan? Geograflk determinizm deganda nimani tushunasiz? 150. Jan Boden, Dittmar tabiiy sharoitning ijtimoiy hayot jarayonlari rivojlanishiga ta’siri haqida qanday flkrlar aytganini daftaringizga yozing. 151. N im a uchun in so n iy a t taraq q iyotin in g dastlabk i bosqichlari darajasida qolib ketgan qabilalar hozirgi paytda faqat tabiiy sharoiti qulay b o ‘lgan ekvatorial o ‘rmonlarda saqlanib qolgan? 152. Makon deganda F. Ratsel nimani tushungan? 153. F. Ratsel ekspansiya to ‘g ‘risida qanday flkr bildirgan va Ratsel davlatning xususiyatlariga nimalarni kiritgan? 154. Davlat to‘g ‘risida R. Chellin qanday flkr bildirgan? 155. Jahonda birinchi geosiyosatchilar maktabining asoschisi kim? 156. Xauxosfer qaysi davlat dunyoga hukmronlik qiladi deb hisoblagan va nima uchun? 157. Geograflk makonni egallash uchun olib boriladigan kurashning asosiy shakli nima? 158. G eo siy o sa t g ‘o y a la rin in g rivojlanishida qand ay y o ‘nalishlar mavjud? 43 159. A n g liy a - A in erik a y o 'n a lis h id a a s o s iy e ’tib o r nimalarga qaratiladi? 160. K or.tin en tal y o ‘n a lish d a a so siy e ’tib or n im a la rg a qaratilgan. «Xartlend» nima? 161. N. Spaykmen dunyoni qanday qismlarga bo'lgan? N . S p a y k m e n ish la b c h iq q a n d a v la t g e o s iy o s iy q u d r a tin i ta ’m inlovchi mezonlar to'g'risida nimalarni bilasiz? 162. « 0 ‘rta ok ean tu sh u n ch a si» ning m ohiyati haqida so'zlab bering. 163. N . Spaykmen Ikkinchi jahon urushidan so ‘ng qaysi davlatning mavqei oshib borishini bashorat qilgan edi? 164. J. G o ttm an n in g g e o siy o sa tg a q o 'sh gan h issasi nimalardan iborat? 165. Xausxofeming «geosiyosat» to ‘g ‘risidagi fikr-muloha- zalari haqida so'zlab bering. 166. K om m u n ik atsion nazariyan ing m a ’nosi nim adan iborat? 167. Z. Bjezinskiyning bashoratida geosiyosiy muammolar to ‘g ‘risida nimalar ta’kidiangan? Download 0.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|