Q. X. Azizov avtomobil yo‘llarida harakat xavfsizligini ta’minlash

6.2. RADIUSI KICHIK EGRILIKLARDA XAVFSIZ HARAKATNI 
TASHKIL ETISH 
 
Tayanch so‘zlar va iboralar: egrilik; egrilik radiusi; viraj; 
zinapoyasimon viraj; silkituvchi tasma; ko‘ndalang tasma; egrida 
harakatni tashkil etish; egrida yo‘l belgilarini o‘rnatish; egrida yo‘l 
belgi chiziqlarini belgilash. 
O‘zbekiston Respublikasi hududida joylashgan avtomobil yo‘llarining 
ko‘pchilik qismi tabiiy-iqlim sharoitidan kelib chiqqan holda, kichik radiusli 
bo‘laklardan tashkil topgan. T.f.n., F.K.Beknazarov Toshkent, Qashqadaryo, 
Buxoro viloyatlaridagi II-IV darajali ikki tasmali 11307 km Avtomobil yo‘llarida 
joylashgan egri uchastkalardagi radius qiymatlarini tahlil qilib, II darajali yo‘llarda 
50 %, III darajali yo‘llarda 60 % va IV darajali yo‘llarda 65 % egri bo‘lagidagi 
radius qiymatlari me’yorda belgilangan minimal me’yordan kichik bo‘lishini 
aniqladi. 

---

88 
6.1-jadval
Avtomobil yo‘lining 
darajasi 
Rejadagi egrining eng kichik radiusi, m 
asosiy 
tog‘li joylarda 
I 
1200 
1000 
II 
800 
600 
III 
600 
400 
IV 
300 
250 
V 
150 
125 
Avtomobil yo‘lidagi egri bo‘lakning radiusi qancha kichik bo‘lsa, unda 
harakatlanish shuncha qiyinlashib, birinchi navbatda harakat tezligining 
pasayishiga, 
harakat 
yo‘nalishining 
o‘zgarishiga, 
transport 
oqimining 
zichlashishiga va YTHning ortishiga sababchi bo‘ladi. Shuning uchun Avtomobil 
yo‘llaridagi egrilik radiuslarining ShNQ 2.05.02-07 ga asosan minimal qiymatlari 
cheklangan (6.1-jadval). 
YTH vujudga kelishi mumkin (6.2-jadval). 
6.2-jadval
Rejadagi egrilik radiusi, 
m 
50 va 
kam 
100-150 
200-300 
400-600 
1000-
2000 
2000 va 
ko‘p 
Radiusning YTH ta’sir 
koefffitsiyenti 
5,4 
4,6 
2,25 
1,6 
1,25 
1,0 
Keltirilgan jadvaldan ko‘rinib turibdiki, rejadagi egrilikning radiusi 600 m 
dan kam bo‘lganda shu egrilik uchastkasida YTH keskin ko‘payib ketar ekan. 
Bundan xulosa shuki, egri uchastkalarda 600 m dan kichik bo‘lgan radiusni 
belgilash eng oxirgi chora deb ko‘rilishi kerak va iloji boricha egrilikning radiusini 
3000 m va undan ko‘p belgilangani ma’qul. 
Yo‘lning yuklanganlik koeffitsiyentiga qarab quyidagi ishlarni egrining 
radiusi kichik bo‘lgan joylarda bajarilishi tavsiya etiladi (6.3-jadval). 
«Avtomobil yo‘llari» kursidan ma’lumki, xavfsizlikni ta’minlash uchun 
kichik radiusli egriliklarda «viraj» qurilishi belgilanadi. Egri uchastka