Q. Yu. Nazirov kamondan oʻq otish

Kamondan qanday otish kerak: 
Kamon ipini iloji boricha boʻyniga yaqinroq tortish kerak. Ammo siz iyagingizga 
ham choʻzishingiz mumkin. Shunga oʻxshash usul ham toʻgʻri boʻladi. Bularning 
barchasi siz uchun qanchalik qulay va qanday natijalarga erishish kerakligiga bogʻliq. 
Kamonni tortish holatida ushlab turganda, chap qoʻlning yelkasi bilan bilak bir-biriga 
mos kelishiga ishonch hosil qiling. Shuni ham taʼkidlash kerakki, kuchlanish paytida 
kamonchi yelkama va kurak muskullarini tortib olishi kerak. Bu tananing qolgan 
mushaklarining ishini minimallashtirishga imkon beradi.

---

100 
Agar siz nishonga urayotganingizda kamondan qanday aniq otishni bilmoqchi 
boʻlsangiz, baʼzi qoidalar bilan tanishishingiz kerak: 
Qurollar ushlanganda qoʻllar titramasligi kerak. Balandlikni yoki qiyalikni 
oʻzgartirmang. Bunday holatda, oʻq har qanday joyga uchadi, ammo nishonga emas. 
Shuning uchun, agar siz yaxshi natijalarga erishmoqchi boʻlsangiz, mashgʻulotlarga 
koʻp vaqt sarflashingiz kerak boʻladi. Masalan, qadimgi vaqtlarda kamonchilar 
qoʻllarini tayoq bilan ushlab, bir necha soatlab turishgan. Shunga oʻxshash jarayon 
obyektlarni ogʻirlikda ushlab turishni oʻrganishga yordam beradi. 
Qoʻllaringiz qanday holatda boʻlishini kuzatib borishga harakat qiling. Eng koʻp 
uchraydigan xatolardan biri — chap oyoqning holatini toʻri tanlanmaganligida-dur. 
Kamon oʻqi qoʻyilgandan soʻng darhol kamonning oʻng qoʻli oʻqning orqasida harakat 
qilganda, nazorat qilish odatiy holdir. Ammo barmoqlaringizni echish kerak, shunda 
kaft usti boʻgʻimi otish paytida boʻlgan joydan siljimaydi. 
Nafasni olishni toʻgʻri nazorat qilish kerak. Agar nafas juda tez-tez olinsa, unda 
zarba muvaffaqiyatsiz boʻladi. Kamondan otishning bu ikki jihati bir-biriga mos 
keladi. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻqni otayotganda oʻpkangizdan havo 
chiqarsangiz, parvoz yoʻli juda baland boʻladi. Agar, aksincha, kamon boʻshatilgan 
paytda nafas olsangiz, oʻq pastda uchadi. 
Nafasni ushlab turganda oʻq otish nishonga tekkazishda muhim ahamiyat kasb 
etadi. Ha, otish paytida nafasingizni ushlab turish juda muhimdir, chunki bu koʻkrak 
qafasining toʻliq harakatsizligiga erishishga yordam beradi, bu esa maqsad aniqligini 
sezilarli darajada oshiradi. Bunday kechikish 10-15 soniya davom etadi — hatto yangi 
boshlanuvchilar uchun ham bunday tanaffus qiyin emas (faqat kamdan-kam holatlarda 
tajribasiz kamonchilar gipoksiya holatini boshdan kechiradilar) va mashq qilingan 
sportchilar uchun bu juda oson. Tajribali otishma kamonni chizish paytida ham koʻproq 
sayozroq nafas olishni boshlaydi, bu esa tabiiy nafas olish pauzasini biroz uzaytirishni 
osonlashtiradi. Ammo shuni taʼkidlash kerakki, nafas inhalatsiyadan yoki 
ekshalatsiyadan keyin emas, balki yarim ekshalatsiya paytida ushlab turiladi — bu 

---

101 
holda nafas olish mushaklari butun organizmning ohangiga mos keladigan engil 
ohangda va oʻpkada kislorod darajasi juda past darajada tushmaydi.
Har bir zarbani tahlil qilish kerak. Shuning uchun, birinchi oʻqdan soʻng darhol 
boshqasiga oʻtmang. "oʻq" ning trayektoriyasini belgilashga harakat qiling, xatolarni 
tahlil qiling va nazorat boshqa takrorlanmasligi uchun muayyan xulosalar chiqaring. 
tinchlanishlari kerak boʻlgan ovchilarga yordam beradi. Shunday qilib, havo bilan toʻla 
oʻpkangizni torting va sekin nafas oling. Qayta chuqur nafas oling, yarmini chiqaring 
va nafasingizni ushlang, ipni torting, nishonga oling va otib tashlang. Nafasni 
boshqarishning yana bir usuli snayperlar tomonidan qoʻllaniladi va u hanuzgacha 
armiyada qoʻllaniladi: maxsus nafas chiqarmasdan, shunchaki havo oʻpkadan asta-
sekin chiqib, nafasingizni bir soniya ushlab turing, oʻq uzish uchun yetarli. 
Otish usulini tanlash asosan otishni oʻrganuvchining jismoniy holatiga, vazniga, 
tana tuzilishiga bogʻliq boʻladi. Boshqa parametrlarni ham ahamiyatsiz deb boʻlmaydi. 
Agar siz kamonni qanday toʻgʻri otishni aniqlamoqchi boʻlsangiz, avval meditatsiyaga 
oʻxshash texnikani oʻrganishingiz kerak. Avvalo, oʻzingizni nazorat qilishni 
oʻrganishingiz kerak va barcha eʼtiborni ushbu sanʼatga qaratish tavsiya etiladi. 
Doimiy mashgʻulotlar orqali bir vaqtlar oʻz holatini oʻzgartirishni oʻrgangan oʻqlar, 
hatto oʻylamasdan ham nishonga tegishi mumkin. 
Yuqorida aytilganlarga asoslanib, biz quyidagicha xulosa qilishimiz mumkin: 
nafaqat oʻq otish uchun egilganingizdan tashqari, qanday holatda nishonga urishingiz 
ham muhimdir. Toʻliq xotirjamlik, ichki dunyo bilan uygʻunlik sizga kamonni qaysi 
vaqtda boʻshatish kerakligini aytadi. Albatta bu holatga va yuqori darajaga erishish 
uchun yillar mobaynida mashq qilishlik talab etiladi.
Bugungi kunda kamondan otishda siz foydalanishingiz mumkin boʻlgan juda koʻp 
sonli asbob uskunalari mavjud. Maqsadga erishish uchun qaysidir u yoki bu kamonlar 
tanlanishi muhim emas. Boshqacha qilib aytganda, siz ham standart qurollarni, ham 
sport qurollaridan foydalanishingiz mumkin. Hammasi sizning xohishingizga bogʻliq.

---

102 
Otish mashqlari siz tanlagan kamonga juda bogʻliq. Uzoq vaqt davomida ota-
bobolarimiz ushbu quroldan oziq-ovqat izlash va oʻzlarini dushman va yovvoyi 
hayvonlardan himoya qilish uchun foydalanganlar 
Kamonni qanday qilib toʻgʻri otishni tushunish uchun avval uni oqilona tanlash 
kerak. Agar u yoyni atigi bir necha millimetrga egsa, u holda material yuqori sifatli, 
elastik boʻladi. Oʻquv jarayoni uchun siz oʻqlarni sotib olishingiz kerak boʻladi. Ular 
oʻtkir boʻlmasligi kerak, aks holda siz osongina shikastlanishingiz mumkin. 
Shugʻullanishda siz boʻsh joyni topishingiz kerak. Oʻq otish boʻyicha avvalo sport 
muassasalari bazalarida murabbiylar nazorati ostida shugʻullanish tavsiya etiladi. 
Alohida nazoratsiz shugʻullanish nafaqat odamlar, balki hayvonlar ham oʻq otish 
maydonchasida paydo boʻlishi ehtimoldan holi emas. Aks holda, siz kimnidir 
jarohatlashingiz mumkin. 
Otishdan oldin, oʻq kamon bilan kamon tizmasiga qoʻshiladi va rafga 
yopishtiriladi. Tugmani ishlatadigan sportchilar uchun uning ostiga oʻq kiritiladi. Oʻq 
chap qoʻl bilan (chap qoʻl bilan ishlab chiqarish uchun) gorizontal holatda yoki dastani 
oynasining ozgina egilishi bilan ushlab turiladi. 
Baʼzi oʻqlar, ayniqsa uning yuqori qismida egilish bilan bajarilgan oʻqlar avval 
oʻqni joylashtiring va uni rostlagichning egilishi ostiga qoʻyib, rafga tushiring va 
shundan keyingina uni regulyatorga joylanib ushlanadi.
Oyoqlarning, tananing, qoʻllarning va boshning holatlari oʻqning uchish 
yoʻnalishiga qarab belgilanadi. Bu holat aniq boʻlishi kerak va zarbadan tortib oʻqqa 
qadar, ketma-ketlikni oʻzgartirmagan holda taʼminlanishi zarur.
Tananing barcha qismlarida qabul qilingan boshlangʻich pozitsiyasining 
toʻgʻriligiga ishonch hosil qilgan holda, kamon ipi iyakning old yuzasiga tegguncha 
choʻzilishadi. Shu bilan birga, qoʻl tirsak qoʻshilishida egiladi, shunda qoʻl iloji boricha 
boʻyniga yaqin boʻladi va oʻtkir burchak hosil qiluvchi bilak va yelka deyarli bir xil 
gorizontal tekislikda boʻladi. Kamonni choʻzish faqat deltoid mushaklari va kurak 
muskullari orqaga tortadigan mushaklarning tarangligi bilan amalga oshiriladi.. 

---

103 
Otuvchining kamonni tortib olishga tayyor holati — bu (oʻq otuvchi kamonni 
nishonga qaratib ushlab turadi, kamon ushlab olinadi, lekin tortib olinmaydi). 
Mahorat — bu otishga tayyor boʻlgan otishining pozitsiyasi moʻljal 
aniqlangandan va masofani aniqlaganidan keyin yaʼni tortishish tushuniladi. 
Barqaror, iloji boricha aniq bir xillik boʻlishi kerak, bunda egilmasligi yoki 
burilmasligi kerak.