Qabul qildi: Maxmudov. Z. M

Axborot ob’ektlari va ular orasidagi aloqalarni aniqlash.
Predmet sohasini tahlil qilishning ikkinchi poQonasi axborot ob’ektlarini tanlash, har bir ob’ekt uchun zarur xossalarini berish, ob’ektlar orasidagi aloqalarni aniqlash, axborot ob’ektlariga qo‘yiladigan cheklashlarni aniqlash, axborot ob’ektlari orasidagi aloqalarning turlarini va axborot ob’ektlarining tasifnomalarini aniqlashdan iborat. 
Axborot ob’ektlarini tanlayotganda quyidagi savollarga javob berishga harakat qilamiz:
1.MBda saqlanishi lozim bo‘lgan ma’lumotlarni qanday sinflarga ajratish mumkin?
2.O‘ar bir ma’lumotlar sinfiga qanday nom berish mumkin?
3.O‘ar bir ma’lumotlar sinfi uchun qanday eng muhim tasifnomalarni (foydalanuvchining nuqtai nazaridan) ajratish mumkin?
4.Tanlangan tasifnomalar to‘plamlariga qanday nomlarni berish mumkin?
Axborot ob’ektlarini aniqlash -itaratsion jarayon. U axborotlar oqimining tahlili va iste’molchilar bilan suhbat o‘tkazish asosida amalga oshiriladi. Axborot ob’ektlarning tasifnomalari xam xuddi shu usullar bilan aniqlanadi.
Keyin axborot ob’ektlari orasidagi aloqalarni aniqlaymiz. Bu jarayon borishida quyidagi savollarga javob berishga harakat qilamiz:
1.Axborot ob’ektlari orasidagi aloqalar turi qanday?
2.har bir tur aloqalarga qanday nom berish mumkin?
3.Keyinchalik foydalanish mumkin bo‘lgan qanday turdagi aloqalar bo‘lishi mumkin?
4.Aloqa turlarining biror bir kombinatsiyasi ma’noga egami?
Ob’ektlarga, ularning tasiflariga va aloqalariga cheklanishlar berishga harakat qilamiz. Buning uchun quyidagi savollarga javob berish zarur:
1.Sonli tavsifnomalar uchun qiymatlarning o‘zgarish sohasi qanday?
2.Bir axborot ob’ektning tavsiflari orasidagi qanday funksional boQlanishlar bor?
3.Har bir tur aloqalarga qanday turdagi akslantirishlar mos keladi?
Axborot ob’ektlarining o‘zaro aloqasiga misol sifatida TALABA, SINOV_Daftari, FAKULTET, O‘QITUVCHI axborot ob’ektlarini qarash mumkin.
2.Relyatsion model qurish
Har bir ma'lumotlar bazasi bir yoki bir nechta jadvallarda saqlanadigan tartiblangan va tuzilgan ma'lumotlardir. Jadvallar - satr va ustunlardan tashkil topgan ma'lumotlarning tabiiy va tanish tasviri. Relyatsion yondashuv bunday jadvallar orasidagi ma'lum munosabatlarni nazarda tutadi. Havolalar yoki munosabatlar bir vaqtning o'zida bir nechta jadvallardan ma'lumotlarni to'plash, birlashtirishga imkon beradi.
Relyatsion ma'lumotlar bazasini yaratish uchun, avvalambor, jadvallar to'plamini va ular orasidagi aloqalarni shakllantirish kerak. Bunday holda siz quyidagi qoidalarga rioya qilishingiz kerak. Birinchidan, har bir jadval bir xil turdagi va o'ziga xos nomga ega bo'lishi kerak. Ikkinchidan, jadval satrlari belgilangan sonli maydonlar va qiymatlardan iborat bo'lishi kerak (bir nechta ustunlar va takroriy guruhlarni kiritishingiz mumkin emas). Uchinchidan, har qanday mag'lubiyatni aniqlay olish uchun satrlar kamida bir qiymat (maydon) bir-biridan farq qilishi kerak. To'rtinchidan, ustunlar noyob nomlarga ega bo'lishi va ma'lumotlar bir hil qiymatlari bilan to'ldirilishi kerak, faqat taqdim etishning mumkin bo'lgan usuli - bu aniq ma'lumotlar qiymati (jadvallar o'rtasida maxsus aloqalar bo'lishi mumkin emas).
Vaqtinchalik jadvalga tanlovlarni birlashtirish orqali bir vaqtning o'zida bir nechta jadvallardan ma'lumotlarni qayta ishlashingiz mumkin. Eng keng tarqalgan operatsiyalar - tanlov, proektsiya, tabiiy qo'shilish, birlashma, kesishish va farq. Jadvallarni shakllantirishda asosiy tushunchalardan biri asosiy kalit hisoblanadi - bu aniq bir ob'ektga tegishli bo'lgan identifikator. Masalan, idishlar jadvalida asosiy kalit idish raqami bo'lishi mumkin. Ma'lumotlarga ega bo'lgan barcha jadvallar uchun ularni o'zaro munosabatlar bilan bog'lab, shunga o'xshash kalitlarni yaratishingiz kerak.