Qadimga davrlardan boshlab oltin o’zining fizikaviy va kimyoviy xususiyatlaridan, ya’ni yaltiroqligi va sariq rangi bilan o’zini qadimgi davrlarda yashagan odamlarga jalb qilgan

Kirish
Qadimga davrlardan boshlab oltin o’zining fizikaviy va kimyoviy xususiyatlaridan, ya’ni yaltiroqligi va sariq rangi bilan o’zini qadimgi davrlarda yashagan odamlarga jalb qilgan. Oltin rangli metall bo'lib, nodir metallar kichik guruhiga kiradi, inertlik kabi xususiyatni namoyon qiladi. Aynan shu xususiyat tufayli u asosan tug’ma oltin shaklida tarqalgan.
Hozirgi vaqtda oltindan foydalanish juda katta ahamiyatga ega. Shunday qilib, oltin issiqlikka chidamli qotishmalarni payvandlashda ishlatiladi, dvigatellar, raketalar, samolyotlar, yadro reaktorlari va boshqa qismlarida ishlatiladi. Albatta, u zargarlik buyumlarida o'zining asosiy qo'llanilishini topdi.
O‘zbekiston o‘zining tarixiy me’yorlariga ko‘ra qisqa muddatda o‘zining asosiy va ezgu maqsadi – dunyoning eng rivojlangan davlatlari qatoriga kirishi, o’zbek xalqiga va uning aholisining hayot sifatini yaxshilash, munosib sharoitlar yaratish, shuningdek, o‘z oldiga qo‘ygan maqsad-vazifasi yo‘lida ulkan qadam tashladi.
Bularning barchasiga iqtisodiyotimizni chuqurlashtirish va diversifikatsiya qilish, yangi texnologik korxonalarni yaratish va takomillashtirish, o‘zlashtirish, shuningdek, ishlab chiqarishni jadallashtirish, mavjud korxonalarni jihozlash va texnik jihatdan yangilash, eng muhimi, ushbu maqsadlarga erishish uchun xorijiy sarmoyalarni jalb etilish orqali erishildi.
Ushbu maqsadlarga erishish uchun joriy davrda NKMK AJ negizida bir qancha korxonalar qurildi va modernizatsiya qilindi. Masalan, Auminzo-Amantay konidan olingan xom ashyo yangi yuqori texnologiyali GMZ-5 gidrometallurgiya zavodida qayta ishlana boshladi. Yoki maydalash sexida xomashyoni qayta ishlash bo‘yicha hozirda 2-o‘rinni egallab turgan GMZ-7 uyumda tanlab eritishning chiqindilarini qayta ishlash zavodining ochilishi.
Bugungu kunga kelib dunyodagi eng qimmat metallardan biri oltin xisoblanadi. Har qanday mamlakatning xalq xo’jaligi va iqtisodiyotining ko’plab sohalarida oltin yetakchi o’rinni egallaydi.
Inson o’z tafakkuri va fikri mavjud bo’lganidan u mahalliy metallar, ya’n kumush, oltin va boshqa nodir, qimmatbaho metallar toshlarini aniqlagan. Toshlar bilan ishlash jarayonida odam oltin, kumush va mis kabi mahalliy metallarni oddiygina yanchib tekkislashi mumkin edi, lekin u toshdan kerakli jixozlarni yasashni o’rganmaguncha ularni xususiyatlarini, shuningdek, toshdan farqini to’liq tushuna olmagan va baholay olmadi.
Ko'plab sinovlar, laboratoriya tajribalari va to'g'ridan-to'g'ri katta miqdordagi tahlillardan so'ng, uning atrof-muhit bilan bevosita aloqada bo'lishi uning nuggetlar, shuningdek, turli metallarning juda ko'p miqdordagi minerallari, turli xil yoqilg'i turlari va boshqalar bilan tanishligini aniqladi. Shunday qilib, kulolchilikni ishlab chiqarishda qadimgi hunarmandlar qo'rg'oshin erish nuqtasidan yuqori haroratga erishishlari va hatto kumush, oltin yoki mis kabi qimmatbaho va ba'zi rangli metallarning erish nuqtasiga yaqin haroratga erishishlari mumkin edi.
Erish jarayoni tufayli odam hal qiluvchi qadam bo'ldi, u qadam tashlab, yuqori harorat ta'sirida oddiy ko'p rangli toshlardan materialga aylana oladigan alohida moddalar sifatida metallar tushunchasiga erishdi. yorqinlik va egiluvchanlik kabi xususiyatlarga ega.
Qadimgi dunyoda metall qazib olish uchun xom ashyo manbalari hozirgi paytdagi kabi bo'lgan, bularga quyidagilar kiradi:
- joylashtiruvchilar;
- kvarts rudalari;
- sulfid konlarining oksidlanish zonasi rudalari;
- tarkibida pirit, arsenopirit, xalkopirit, kovelin va boshqalar bo'lgan sulfidli yoki o'tga chidamli rudalar.
- mis, qo'rg'oshin, rux va boshqa rudalarni qayta ishlashning yarim mahsulotlari.
Biror kishi turli moddalarning, shu jumladan minerallarning xatti-harakatlarini o'rgangan juda uzoq vaqt davomida, odam eruvchanlik va erimaslik tushunchasini shakllantirdi. Aynan shu formulalar tufayli odam oltin inert moddalardan biri ekanligini tushundi, uni umuman oddiy moddalarda, masalan, suvda, ishqorlarda va hatto kislotalarda eritib bo'lmaydi.
O‘zbekiston sanoatning shakllangan ko‘p yillik faoliyati davomida juda qisqa vaqt ichida oltin kabi eng qimmatbaho metallardan birini olish sohasida yetakchilardan biriga aylana oldi. Zero, O‘zbekiston o‘z hududida ko‘plab foydali qazilmalar bo‘yicha juda katta miqdordagi mineral va xomashyo salohiyatiga ega.
Butun zamonaviy dunyoda bo'lgani kabi, har bir mamlakatning rivojlanishi, shuningdek, xalqaro iqtisodiy munosabatlar bilan yaxshi aloqalari uchun oltin davlatning iqtisodiy holatini belgilovchi valyuta qiymati sifatida alohida o'rin egalladi. Oltin uzoq vaqt davomida boylik va qiymatning universal ekvivalenti bo'lib qoladi, garchi jahon iqtisodiyotining moliya tizimida elektron valyutalar, shuningdek qog'oz pullar to'g'ridan-to'g'ri to'lov vositasi sifatida o'z ustunligini egallab olgan bo'lsa-da, oltin ko'proq bo'ladi. va ko'proq bu pul birliklaridan oshib ketadi.
Ko‘pchilik uchun oltinni yuksak qadr-qimmat va qadriyat hamda boylik ramzi deyish mumkin.
Ushbu bitiruv malakaviy ishida oltin saqlovchi oksidli rudalarni sorbsion sianlashning texnologik sxemasini tanlash va asoslash orqali, biz dastlabki xomashyoni sian eritmalarida eritib, sianlashning kinetikasi va termodinamikasini ko’rib chiqdik.
Dastlabki xomashyoni, ya’ni rudani O’zbekistonning Qizilqum cho’l hududida joylashgan Muruntov karyeridan oldik. Sorbsion sianlashning texnologik sxemasini xozirgi kunda qo’llanilib kelayotgan NKMKning 1-gidrometallurgiya zavodining xomashyo bazasini tanladik.
Ushbu bitiruv malakaviy ishida biz oltinning xususiyatlarini, minerallari va rudalarini ko’rib chiqdik. Oltinning sianlashda olib boriladigan kimyoviy reaksiayalari, kinetikasi, xozirgi kunda qo’llanilib kelishini ko’rib chiqdik.
Texnologik qismda biz aniq bir teexnologik sxemani tanlab uni hisobladik.