Qadimgi Sharqdagi iqtisodiy fikrlar. Qadimgi Xitoy iqtisodiy g’oyalari. Qadimgi Gretsiyadagi iqtisodiy fikrlar

Qadimgi Hindistondagi “Manu qonunlari”

(miloddan avvalgi IV-III asrlar)

Asosiy g‘oya:
Ijtimoiy mehnat taqsimotining, hukmronlik va bo‘ysunish institutlarining mavjudligi ko‘rsatiladi.


Qadimgi Hindistondagi iqtisodiy fikrlar

Hindistondagi iqtisodiy g‘oyalarni aks ettiruvchi qadimiy yodgorlik “Artxashastra” qadimiy va muhim tarixiy yodgorlik hisoblanib, u Chandragupta I podshohligi davrida podsho maslahatchisi Kautile Bishnugupta tomonidan yozilgan.

“Artxashastra” dagi asosiy g‘oyalar (m.a. IV asr)

• 
  dehqon, hunarmand mehnati va savdo faoliyati davlat uchun boylik yaratadi;
  
• 
  davlat bozor bahosini tartibga solib turishi lozim;
  
• 
  sug‘orish tizimlarini qurish hosilning manbai hisoblanadi;
  
• 
  davlat yangi mintaqalarni tashkil etish va odamlarni u yerlarga o‘rnashtirish ishlarini amalga oshirishi lozimligi ko‘rsatiladi;
  
• 
  podshoh to‘rtta ilmni bilishi zarurligi, ularning biri iqtisodiyot ekani ta’kidlanadi;
  
• 
  iqtisodiyot dehqonchilik, chorvachilik va savdo faoliyatlari tarzida ko‘rib chiqiladi;
  
• 
  mamlakatda o‘z davridan kelib chiqib, qishloq xo‘jaligi, ayniqsa, dehqonchilik asosiy soha hisoblangan.
  

Qadimgi Xitoydagi iqtisodiy qarashlar

1.5. Qadimgi Xitoydagi iqtisodiy qarashlar

Konfutsiy(miloddan avvalgi 551 y.)

Asosiy vakil va oqimlar

Men-Szi (miloddan avvalgi 372-229 yy.)

Syun-Szi (miloddan avvalgi 313-238 y.)

Legistlar (qonuniy) oqimi (miloddan avvalgi 351 yy.)

Guan-Szi (miloddan avvalgi IV asr)

“Daosizm” (aynan yo’l) (miloddan avvalgi IV asr)

• 
  Patriarxal munosabatlarni reglamentlashtirish davlat tuzumini mustahkamlashga xizmat qiladi. Davlat-bu katta oila, podsho esa “xalqlarning otasi” deyiladi.
  
• 
  “Buyuk jamoa mulki” (dehqonlar jamoasi mulki) va xususiy egalik (quldorlar mulki) ajratib ko‘rsatiladi va xususiy mulk ustunligi ko‘rsatib beriladi.
  
• 
  Aqliy mehnat bilan jismoniy mehnat to‘g‘risida fikr yuritiladi va aqliy mehnat bilan yuqori tabaqali kishilar, jismoniy mehnat bilan esa oddiy kishilar shug‘ullanishi kerak deb ko‘rsatiladi.
  
• 
  Mehnat taqsimoti to‘g‘risidagi fikrlar ilgari suriladi.
  
• 
  Davlatning bahoni tartiblab turishi zarurligiga alohida e’tibor beradi.