Qadimgi Xitoy va Qadimgi Hindiston tibbiyoti, buyuk namoyondalarining hayoti va ijodi

Hindistonda tibbiyotning paydo boʻlishi:

Hindistonda eramizdan oldingi IV mingyillik oxiri — III mingyillik boshida qullik davri tashkil topgan, lekin patriarxal davr ko‘p vaqt davom etgan. Hind aholisi tabaqalarga boiingan: braxmanlar — koxinlar (ilohiy taiim otni biluvchi ); zodagon jangchilar va shox naslidan vakil – kshatri, ozod dehqonlar, hunarmandlar va savdogarlar- vaysh’i tabaqasiga kirganlar, xaq-xuquqsiz kambag‘allar esa — Shudra va pari tabaqasiga, umuman xuquqsiz – eng past tabaqa hisoblanishgan. Nafaqat nikoh, balki boshqa turdagi muloqotlar baland va eng past tabaqali insonlaming o‘rtasida qat’iyan man etilgan va jazolangan. Qadimiy Hindistonning tabobatini o‘rganish manbasi: «Manu qonunlari» (eramizdan oldingi 1000— 500 yillari) va «Vedalar» — turmushdagi va diniy yozma buymqlar to‘plami boigan. Bizning eramizga yaqin Hindistonda tabobat bilimining takomillashgan tizimi tuzilgan

Hindistonda tibbiyotning ustuvorliklari

Qadimiy Hindistonda tabobatning kuchli tarafini gigiena elementlari tashkil etgan. Gigienaga taaluqli ko‘plab savollar Manu qonunlarida yoritilgan: iqlim va fasllaming sogiiqga ta’siri, turar joyning ozodaligi, shaxsiy gigiena qoidalari, gimnastika, oziqlanish, oziqlanish mo‘’tadilligi, erta turish, o g iz bo‘shlig‘ining gigienasi,cho‘milish, ozoda kiyimda yurish, sochva timoqlami olish to‘g‘risidagi qonunlardir. Manu qonunlari to‘yib ovqatlanishni, go‘shtni iste’molini cheklashgan va yangi sabzavotli ovqatni, sut va asal iste’mol qilishni tavsiya qilishgan. Ovqat qoldiqlarini, kir suv, siydik, ekskrementlami uydan uzoqroqga tashlash tavsiya qilingan. Maxenjo-Darodagi (Hindistonning shimoliy-g‘arbi) qazish ishlarida eramizdan oldingi yuz yillikda IV oxiriga – III mingyillik boshiga mansub shahar kanalizasiyasi topilgan, umumiy magistrallar diametiriga 2 m bo‘lgan quvurlar bo‘lgan. Har bir uyda hovuz bo‘lgan.

“Ayuveda” tibbiy kitobi:

«Ayurveda» - davolash san’ati — uzoq-umr ta’limoti bu davlatda juda qadrlangan. «Ayurveda»ning tuzilishi eramizdan oldingi IX-III asrlarga to‘g ‘ri keladi. Bu ta’limotning to‘liq chop etilishiga tabib Sushruta sababchi. Uning kitobi tibbiyot bilimlarining katta ensiklopediyasi hisoblangan, u yerda nafaqat koxinlarga oid tabobat aks ettirilgan, balki rasional tabobat ham bo‘lib, xalqning asrlar davomida erishgan tajribalariga tayangan. Bizning vaqtga etib kelgan rivoyatlar Jizaka, Charka, Dxanvantari (e.o IV asrdan. E.o.V asrgacha.) kabi mashhur tabiblam ing ismlarini saqlab qolgan.

Eʼtiboringiz uchun rahmat

Tayyorladi: Teshayev Suhrob