Qadimgi Xitoy va Qadimgi Hindiston tibbiyoti, buyuk namoyondalarining hayoti va ijodi

Xitoyning uziga xos davolash usullari:

Xitoy tabobatida o‘ziga xos va bir necha yuz yillik davolash usuli bu chjen’-nzyuterapiya yoki igna bilan davolash va kuydirish boigan. Ukol qilish- qonning qon tomirlardan harakatini engillashtirish va ayniqsa «hayot uchun muhim» bo‘lgan gazsimon narsani, turib qolishining oldini olish va Shu bilan birga kasallik sababini yo‘qotish maqsadida o‘tkazilgan. Ignalaming asab sistemasini qo‘zg‘atuvchi, yo‘naltiruvchi, tartibga soluvchi xususiyatlarini yozishgan. Odam tanasida 600 dan ortiq «hayotiy nuqtalar sanalgan, har biri har xil kasallikda igna bilan davolanadi. Oldindan Xitoyda tanaga igna uchun chizilgan nuqtalar bilan rasmlar va modellar mavjud boigan. Shu bilan birga Xitoyda quritilgan erman yoki maxsus zig‘irpoyasining dag‘al tolasidan yondirilgan cho‘pchalar bilan «hayotiy nuqtalami» kuydirishgan. Igna va kuydirishlar nafaqat mahalliy, balki umumiy ta’sirga ham ega bolgan.

Qadimiy Xitoyda ko‘krak va qorin bo‘shliqlarida operasiya olib borilgan, mandragora, opiy, gashish bilan og‘riqsizlantirilgan. Keyinchalik feodalizm davrida diniy taqiqlar tufayli, jarrohlikning rivojlanishi to‘xtagan va jarrohlik faoliyati abssessni ochish bilan chegaralangan.

Xitoyning dastlabki emlash usullari

Xitoyda chechakni oldini olish maqsadida keng tarqalgan variolyasiya boigan: sogiom odamlarga chechak bilan kasal boigan bemoming quritilgan yiringini yuborishgan.Xitoydagi kasalxonalarida ba’zi bir kasalliklami kiyimdan o‘tishi mumkinligi haqida ko‘rsatma berilgan. Oiatning kala-mushlar bilan bogiiqligi qayd etilgan va port shaharlarida oiatning va boshqa kasalliklami tarqalishi kuzatilgan. Xitoyda dorilami to‘rlaydigan va sotadigan mutaxasislar erta pay do boigan. Xitoydagi dorixonalar maxsus muassasa hisoblangan.

Xitoy tabobati asoschilari

Tabiblar boshqa davlatdagilar kabi azaldan aristokratik empirik- amaliyotchiga o ‘xshash hunarmand boigan, tabib olimlar ham boigan. Ko‘plab mashhur xitoy tabiblarini ismlari saqlanib qolingan: Eramizdan oldingi V asrda yashagan Byan’ Sao, Eramizdan oldingi II asrda yashagan Xua To jarrohlar – bo‘shliqlarda turli xil operasiya qilgan, chok qo‘yish va og‘riqsizlantirish usullarida (opiy, hind kanopi, akonit va boshqa vositalami) qoilagan, isitmali kasalliklami davolashda Chjan Chjun-szin va boshqalar tomonidan («Shan’xan’-lun’») nomli yirik asarida m aium otlar keltirilgan.Keyinrok tibbiyot faoliyati ibodatxonalar va monastirlarda jam boigan. Koxinlar va monastirlaming ahamiyati feodalizm davrida kuchaygan, ayniqsa eramizdan oldingi IV-VI asrlarda. Qadimgi aristokratik mazmundani tibbiy kitoblarda ko‘proq diniy nasihatlardan iborat boigan