Qaramay sin’dirilgen shebin yaki maydalangan tas jatqizilgan qaplamalar

II. Jasalma suwg’arilatug’ın jerler
Uliwma paydalaniwdagi avtomobil jolları juk agımları jo’nelisiden kelip shigip joybarlanadı. Bunda shaqablaniwshi kanallar menen kesisetug’in orınlarda ko’p mugdardagı kishi ko’pirler qurıwga tuwrı keledı. Uliwma paydalaniwdagı jollar magistral kanallar boylap o’tkizilmeydi. Ishki xojaliq jolları, ko’binese, bo’listiriwshi kanallar boylap o’nimdar jerlerdı kem iyelew maqsetinde quriladi. Jasalma suwg’ariw aymaqları suwlari biyik turadi. Sonin’ ushın jasalma suwgariw aymaqlarıda avtomobil jolların suw ayırgishlar boyınsha ha’m orınnin’ suwgarilatug’ın dalalarından joqarida jaylasqan ushaskalarınan o’tkiziw maqsetke muwapıq esaplanadı, suwdı shetletiw qıyın bolg’an tegis ushastkalarda joldı ishlep turgan ashıq kollektrler boylap o’tkiziw za’ru’r.
Bunda ko’terme etegınen yaki qaptal shetiden kanal shetine shekem bolgan aralıq keminde 4 m bolıwı kerek.
I. Tik jarliqlarda
Ko’p tik jar orınlarda jol ko’sher sızın tanlaw xalıq jasawshı puktlerinin’ jaylasıwına baylanıslı. Trassanin’ ratsional jo’nelisi jarlıqlar tarmagının’ ko’rinisine ha’m jol kateggoriyasina qarap tanlanadı.
Jarliklar tarmagın ken’ jayılganda jarlıqlardı aylanıp o’tken jagidayında qurılıs ma’nisi kemeyedi, biraq trassanın’ ju’da’ qıysıq bolıwı, avtomobilledın’ artıqsha jol basıwına alıp keledı.
Sonın’ ushın joqarı kategoriyali jollardı, en’ qısqa jo’nelisine jaqınlasqan halda o’tkiziw kerek. Trassa (jol) variantlarin joybarlaw ushın studentke jol o’tetug’ın ornıin’ 1:25000 yaki 1:50000 masshtabtag’I kartası beriledi. Trassanın’ variantlari kartaga sızılgannan son’ olar piketlerge ajıratıladı.
Tuwrılar ha’m qıyalar kestesin du’ziw. Rejede trassa jo’nelısının’ ha’r bir o’zgerisinin’ a burılıw mu’yeshi menen belgilenedi. Piketlerge ajıratıw jumısı karta masshtabıda grafik usılda islenedi. Qıyalardin’ radiusları keskin bu’ılıwı talab etpeytug’ın qılıp tanlanıwı lazım. Tuwrı ushaskalarının’ uzınlıgı joldın’ kategoriyasına qarap 3,5-5 km den aspaslıgı lazım. Gorizontal shen’ber sıyaqlı qıyalardın’ tıykarg’ı elementleri to’mendegı su’wrette ko’rsetilgen. Trassanın’0^o dan 15^o ge shekem bolg’an burılıw mu’yeshleri ushın bir minuttan aralatıp du’zilgen kestede qıyalar tangenstı, bissektrisalar ha’m gorizontal shen’ber sıyaqlı qıyalardın’ R=1m radiusi ushın u’tirden keyin bes tsifr anıqliqtagı tiykarg’I elementlerınin’ ma’nisleri berilgen olar kestede T, K, D, B lardın’ ma’nislerin trassanın’ burılıw mu’yeshi a gem as halda alinadi ha’m olar qıyanın’ qabıl qılıngan radiusi R ge ko’beytirip, za’ru’r aniqlaqta ulıwmalastırıladı.



a-burılıw mu’yeshı, R-radius, T-tangens, B-bissektrisa, D-domer, K-iymektin’ ma’nisi.

Iymektin’ tiykargı noqatları to’mendegı ta’rtipte anıqlanadı:

1. 
   Iymektin’ basın piketlew: PKEB=PK BU-T
   
2. 
   Iymektin’ orta bo’legin piketlew PKEO’=PK
   
3. 
   Iymektin’ aqırın piketlew PKEO = PKEB +E
   

Tekseriw: PKEO = PKBU + T-D

Sızıq azimuti A	0^0-90^0	90^0-180^0	180^0-270^0	270^0-360^0
Romb jo’nelisi	Arqa-shıg’ıs	Qubla-shıg’ıs	Qubla-batıs	Arqa-batıs
Romb ma’nisi	r = Аз	r = 180^0- Аз	r = Аз – 180^0	r = 360^0 - Аз

Iymektin’ baslanıwı ha’m aqırındag’ı piketler tabılgannan, iymek bo’leklege bo’lip shıg’ıladı. Joldın’ ha’r qaysi vaianti ushın burılıw mu’yeshleri, tuwrı ha’m iymek bo’lekler kestesi tekseriw na’tiyjeleri ko’setip du’ziledi. Kestenin’ tuwrı du’zilgenligi to’mendegishe tekseriledi:

• 
  Trassanın’ baslang’ısh ha’m aqırg’ı ta’replerinen direkcion mu’yeshlerinin’ parqı shep ha’m on’ga burılıw mu’yeshleri jıyındılarının’ parqına ten’ bolıwı lazım:
  
• 
  A_3bası- A_{3 aqırı} + _shep- _on’
  
• 
  Tangenslerdın’ ekı jıyındısı menen iymekler jıyındısı arasında parqı domerler jıyındısına ten’ bolıwı kerek:
  

2

• 
  Tuwrı ha’m iymekler uzinliginin’ jıyındısı trassa uzınlıgına ten’ boliwi lazım:
  

• 
  Mu’yesh ushları aralıqlarının’ jıyındısı menen domerler jıyındısı arasındagı arasındagı parq trassa uzınlıgına ten’ bolıwı lazım:
  

Ha’r bir variant piketlerge ajratıladı, tsifrlar menen belgilenedi, burılıwı mu’yeshlerdin’ nomerleri jazıp shıgıladı, shen’ber sıyaqlı iymeklerdin’ bası ha’m aqırındag’ı piketler jazıp shıg’ıladı. Trassa ko’sherinin’ ha’r qaysisi sızıgı romblar, olar astıda bolsa aldıng’ı iymektın’ aqırınan na’wbettegi iymektin’ basına shekem bolgan uzınlıqlar jazıladı. Eki variant boyınsha iymeklerdin’ elementleri(T, K, B, D, BU, NK, KK) kestege jazıladı.
Tapsırmada berilgen A ha’m B noqatları arasında joldın’ keminde 2 variantı kartag’a tusiriledi ha’m olar o’z ara salıstırıladı.
Trassanın’ mo’lsherlengen variantları kartag’a aldın qa’lem menen sızıladı, basshı ta’repinen tastıyqlang’annan keyin tu’rli ren’degi ruchka menen u’stinen sızıladı. Tiykarg’ı varianttı o’zine tiyisli jazıwlar menen birge qızıl rushkada ekinshi variant bolsa qara rushka menen sızıladı.
6. Tiykarg’ı variant uashın joldın’ kese - kesimi

Jol elementleri o’lshemleri	Jol kategoriyasi IV
Ha’reket polosasının’ ulıwma sanı	2
Ha’reket polosasının’ ken’lıgı, m	3
Jol jag’asının‘ ken’ligi, m	2
Jol jag’asındag’ı shetki palosa ken’ligi, m	0.5
Jol jag’asının’ bekkemlengen bo’leginin’ ken’ligi, m	1.0
Jol ko’sheri boylap tosıqlar ornatılmag’anda oraylıq ajıratiwshi polosanın’ en’ kem ken’ligi, m	-
Jol ko’sheri boylap tosıqlar ornatılganda oraylıq ajıratıwshı polosanın’ en’ kem ken’ligi, m	-
Ajıratıwshı polosa shetindegi qa’wipsizlik polosasının’ ken’ligi, m	-
Jol ultanının’ ken’ligi, m	10.0