Qaraqalpaq ádebiyatí

Poeziyası. Shayır ózi jasaǵan dáwirdiń jańalıqlarına arnap 
«Qayta saylawda», «Saylaw mapazında» (1927), «Birinshi may», 

---

112
«Miynet» (1929), «Kolxozshı qosıǵı», «Paxta» (1930), «Báhár 
keldi», «Namıs kúshi» (1934), «Shalaǵaylıqqa qarsı» (1935), 
«Quyash» (1936), «Tuwǵan elim» (1937) hám taǵı basqada lirika-
lıq qosıqları menen birge «Qazıw», «Bes jap», «Gúlsánem» (1935) 
poemaların dóretedi.
Qasım Áwezov kórkem awdarma salasında A.S.Pushkinniń 
«Evgeniy Onegin» romanınan hám Álisher Nawayınıń «Farhad 
hám Shiyrin» dástanınan ayrım úzindilerdi, Hamza Hákim-
zada Niyaziydiń qosıqların, Molerdiń «Skapenniń hiylesi», 
Ostrovskiydiń «Jarlılıq ayıp emes» komediyaların qaraqalpaq 
tiline sheber awdaradı. Onıń «Pushkinniń qosıqları», «Baǵda-
gúl», «Qosıqlar», «Qaraqalpaqstan» sıyaqlı birneshe maqalaları 
menen ocherkleri de basılıp shıqtı.
Shayır óziniń «Quyash» qosıǵında tábiyattı súwretlew arqalı 
turmıstaǵı jańa ózgerislerdi hám xalqımızdıń Watanǵa, ana tá-
biyatqa bolǵan sheksiz muxabbatın súwretlegen.
Biyik-biyik tawdan aǵadı seller,
Nur alıp quyashtan dárya hám kóller,
Álwan-álwan dónip ashılar gúller,
Bir kúlip qarasa kózi quyashtıń.
Jaǵımlı-jaǵımsız samallar esken,
Jáhánge shadlıqlı daǵaza túsken,
Baǵlarda mıń álwan miyweler pisken,
Hasla esten shıqpas jazı quyashtıń.
Shayır usılayınsha qosıqta quyash bar jerde ǵana janlı tirishi-
lik bar, jańa mazmun bar degen túsinikti alǵa súredi. Shayırdıń 
«Báhár keldi» qosıǵında tábiyat kórinisi óz boyawında sheber 
súwretlengen hám bul qosıqtı 30-jıllardaǵı peyzaj lirikasınıń eń 
jaqsı úlgisi desek boladı.
Esti, mine, sáwir jeli,
Janǵa jaylı táwir jegi,
Tońdı eritedi seli,
Kók gúrkiretip báhár keldi.
Hesh maqluqqa bermes hazar,
Bári túlep boyın jazar,

---

113
Kókke qaray qolın sozar,
Nur sáwleli báhár keldi.
Quyash jaylap jerdi, kókti,
Toǵayǵa, shólge de jetti,
Taw, sayǵa da nurın tókti,
Baǵlarıma báhár keldi. 
Jer jamılıp jasıl lipas,
Sán beredi áne qalas,
Teńge japıraq tartar ıqlas,
Miynet penen jeńis keldi.
Qosıqta báhár paslınıń usınday ózine tán tákirarlanbas hám 
sulıw kelbeti menen qosa adamzat tirishiliginiń deregi ekenligi 
janlı hám obrazlı súwretlewler menen ashıp beriledi. 
draması. Qasım Áwezov 1916-jılı Shımbay qalasında bolıp 
ótken xalıq kóterilisi tiykarında «Sapar qaraqalpaq» kino scena-
riyasın jazǵan bolsa, 1925-jılı usı tariyxıy waqıyaǵa arnap, bes 
perdeli, on eki kórinisli «Tilek jolında» pyesasın dóretedi. Bul 
pyesa Q. Áwezov dóretiwshiliginde belgili orın tutadı.