Qaraqalpaq ádebiyatí

KÚNSHÍǴÍS JOLAWSHÍSÍNA
Óńirinde shayqalǵan jas qara tal,
Ámiwdárya suwlarınan nár alıp, 
Qublasında shókken narday Qara taw,
Arqasında aq sazanlı Aralı ... 
Óz elińniń bul múyeshin aralap,
Júregińde máńgi saqlap ketiwge, 
Kúnshıǵısqa sapar shekken azamat, 
Asıq dostım biziń jaqqa jetiwge!
Bizde sóz bar: miyman — ırıs, bereket, 
Qonaq kútiw — ziyneti hár adamnıń. 
Eger úyge bes kún miyman kelmese, 
Shayı qonbas meniń bayǵus anamnıń. 
Tandır japqan jeńgeylerden bar mirát,
Ruxsat joq awız tiymey ótiwge.
Kúnshıǵısqa sapar shekken azamat, 
Asıq dostım biziń jaqqa jetiwge.
Bunda doslıq saltına jan súyiner,
Jatırqamay aralasań eger sen. 
Hár sháhárli, hár diyqannıń úyinen 
Óz úyińniń jıllı lebin sezerseń. 

---

140
Bunda ósken paxtanıń hár talshıǵı 
Shın doslıqtıń bekkem altın jibindey.
Jaylawlarǵa qurday qaplap mal shıǵıp, 
Keń dalalar dóner surdıń túgindey.
Oqıranar qayshı qulaq qanazat, 
Jeldey júyitkip seni alıp ketiwge.
Mińgiń kelse ushqır tulpar, azamat,
Asıǵagór biziń jaqqa jetiwge ...
Bunda ómir qawınınday Shabbazdıń
Tolıp tasar til úyirgish shirege. 
Bunda Pushkin, Nawayı hám Abbazdıń
Qosıqların hámme yadtan biledi. 
Meyli Kiev, tundra ya Ararat ... 
Ullı jurttıń tursań da qay shetinde,
Bul jer seni ógeysimes, kórmes jat,
Asıq, dostım, usı jerge jetiwge.
Nókis, 1956-jıl.
SHÓGirme
(Xalıq shayırı Abbaz Dabılovqa onıń alpıs jıllıq 
toyında shógirme kiygizilgende)
Turmısımız taza bolǵan soń endi, 
Kiyimler de kóshken jańasha túrge... 
Aytsam sen tuwralı esitkenimdi,
Babalardıń bas kiyimi shógirme.
Bir atıń telpekdur, bir atıń qurash, 
Zamanıńda kiyim bolǵanıń ıras. 
Túrli baslar menen sen bolıp sırlas, 
Talay asıwlardı astıń shógirme.
Áwel payda boldıń kimniń basında, 
Aral teńiz, Edil-Jayıq qasında? 
On ásirlik orıs jılnamasında 
Quwandım atıńdı oqıp, shógirme.

---

141
Babam pana izlep Rossiyadan, 
Peterburgqa jol tartqanda qıyadan, 
Húrmet kórip Máskew, Makariyadan, 
Kóp jerlerdi aralaǵan shógirme.
Hámel ushın biyler arın satqanda,
Begis, Mırjıq qanı saǵan qatqan ba? 
Ernazardı jaw arqadan atqanda 
Sen qanǵa boyalıp jattıń shógirme.
Árebi, shiyrazı baylarda boldı, 
Seni kiyip olar toylarda boldı.
Murnı aspanda, kewli aylarda boldı, 
Dáwiri shım-shıtırıq bolǵan shógirme.
Kúniń bar ma jazda kúye túspegen? 
Órde tursań ıǵıńnan jel espegen, 
Óttiń talay telpek dirildespeden, 
Basıńa kóp ǵawǵa túsken shógirme.
Aldıńnan qarasam artıń awıqtay, 
Qaptaldan qarasam túriń ǵawıqtay, 
Qısta sáwirlegen túyetawıqtay 
Samal qaqsa háńkiyeseń shógirme.
Qara úyge kirse kim seni kiyip, 
Keldiń ergenekke sen zorǵa sıyıp, 
Pútin teri zaya bolmasın diyip, 
Babam bayǵus úye salǵan shógirme ...
Erkin qanat qaqtı azatlıq qusı.
Ketti ómirimizdiń qahárli qısı, 
Hár zamannıń óz kiyim, óz modası, 
«Jańa turmıs óssin» dediń shógirme.
Gedeylik qısmeti kóp túsip basqa. 
Qolım tiymedi dep hesh qolań shashqa, 
Telpek kiymedim dep bir shalqıp jasta, 
Abbaz shayır árman etken shógirme.
1969-jıl, yanvar.

---

142