Qaraqalpaqstan Respublikası Shomanay rayonı Xalıq Bilimlendiriw Bólimine qaraslı

Bekkemlew:
Ma’sele; Teń qaptallı trapeciyanıń tárepleriniń ortaları rombnıń tóbeleri bolıp tabılatuǵının dálillen’?

Sheshiliwi: _{ } hám _{ } noqatları – teń qaptallı _{ } trapeciyasınıń _{ } hám
_{ } tárepleriniń ortaları. _{ } hám _{ } kesindileri _{ } ǵa parallel hám _{ } hám _{ } leriniń orta sızıqları bolǵanlıqtan _{ } nıń yarımına teń, usıǵan uqsas _{ } hám _{ } kesindileri de _{ } ǵa parallel hám onıń yarımına teń. Sonlıqtan _{ } tórtmúyeshligi parallelogramm boladı. _{ } hám _{ } bul úshmúyeshliklerdiń orta sızıqları, demek, _{ }
Solay etip, _{ } parallelogrammında barlıq tárepleri teń, demek ol romb bolıp tabıladı.
Bekkemlew ushin shinig’iwlar:
Da’slep klassti eki toparg’a bo’lemiz:
I-topar. II-topar.
Endi oqiwshilardi to’mendegi tapsirmalar menen tanistiraman.
1-sha’rt: „Kesteni toltiramiz“
Bunda oqiwshilar 124-125 esaplardi orinlaydi.

a	b	a+b	l
11	17	28	14
4,5	8,2	12,7	6,35
7,6	9,3	16,9	8,45
9	21	30	15
12	20	32	16
65	23	88	44

2-sha’rt:“Perimetr“
Ha’r topardan eki oqiwshi taxtag’a shig’ip berilgen esapti orinlaydi.

1. 
   Trapeciyanin’ perimetri 40 sm ge, parallel bolmag’an ta’replerinin’ qosindisi 16 sm ge ten’. Trapeciyanin’ orta sizig’in tabin’.
   
2. 
   ABCD trapeciyanin’ qaptal ta’repi’ AB g’a parallel, CP tuwri siziq AD ultanin AP=11 sm ha’m 14 sm li kesindilerge bo’ledi. Orta sizig’in tabin’.
   
3. 
   Trapeciyanin’ perimetri 53sm ge, parallel bolmag’an ta’replerinin’ qosindisi 21 sm ge ten’. Trapeciyanin’ orta sizig’in tabin’.
   
4. 
   ABCD trapeciyanin’ qaptal ta’repi’ AB g’a parallel, CP tuwri siziq AD ultanin AP=10 sm ha’m 14 sm li kesindilerge bo’ledi. Orta sizig’in tabin’.
   

3-sha’rt:“Trapeciya“
Oqiwshilar berilgen sizilmadag’i trapeciyanin‘ orta sizig’in tabadi.

1. 
   ABCD trapeciyada DC= 57 sm, orta sizig’i 4,3 dm bolsa AB=?
   
2. 
   ABCD trapeciyada DC= 5,1dm, AB=25 sm bolsa orta sizig’in tabin’ ?
   
3. 
   ABCD trapeciyada DC= 42 sm, AB=2,6 dm bolsa orta sizig’in tabin‘ ?
   
4. 
   ABCD trapeciyada AB= 1,8 sm, orta sizig’i 23 mm bolsa DC=?