Qardupining bts201- guruh talabasi Xudoyorova Farangizning ona tili fanidan tayyorlagan

QarDUPIning BTS201- guruh talabasi Xudoyorova Farangizning ona tili fanidan tayyorlagan

8-TAQDIMOTI

Bog’lovchilar
So’zlarni
Bog’lovchining
Bog’lovchi

Bog’lovchilarning kelib chiqishiga ko’ra turlari

Bog’lovchilar
Faqat bog’lovchi vazifasini bajaruvchi yordamchi so’zlar sof bog’lovchilar sanaladi.
Bir o’rinda bog’lovchi,boshqa o’rinda ko’makchi, yuklama yoki modal so’z vazifasida keluvchi bog’lovchilar vazifadosh bog’lovchilar sanaladi.
Masalan, yozda Buxoroga qarindoshlarimizni ko’rgani bordik ham (bog’lovchi) tarixiy obidalarni tomosha qildik.
Bilimli kishi o’lsa ham, (yuklama) uning nomi o’chmaydi.

• 1.Sof bog’lovchilar faqat bog’lovchi vazifasini bajaradigan so’zlardir: va, lekin, chunki, agar…
• 2.Vazifadosh bog’lovchilar boshqa turkumlarga mansub bo’lib, o’rni bilan bog’lovchi vazifasini bajaradigan so’zlardir. Quyidagi turkumdagi so’zlar bog’lovchi vazifasida ham qo’llana oladi:
• 1)ko’makchi: bilan ko’makchi-bog’lovchisi va bog’lovchisiga sinonim bo’lib kelganida bog’lovchi hisoblanadi: Akam bilan (va) ukam kelishdi;
• 2)yuklamalar:
• Ham yuklama- bog’lovchisi: O’zi balo tog’ining boshida o’tirarmish kun-u tun, yoz ham qish. Ham yozdi ham o’qidi.

Bog’lovchining qo’llanishiga ko’ra turlari

Yakka holda qo’llanadigan bog’lovchilar

• Va, ammo, chunki. Bu bog’lovchilar gap tarkibida bir marta qo’llana oladigan bog’lovchilardir.

Takrorlangan holda qo’llanadigan bog’lovchilar

• Yo…yo, yoki…yoki, goh…goh, xoh…xoh, bir…bir, ba’zan…ba’zan, dam…dam. Bu bog’lovchilar (yo…yo, yoki…yoki bog’lovchilardan tashqari) gap tarkibida faqat takroriy qo’llana oladigan bog’lovchilardir.

Yakka
1.Goh kechalari shamol bo’riday uvullab chiqardi, goh sharros yomg’ir quyib qolardi 2.Ta’lim faqat so’z va o’rgatish bilangina bo’ladi.
3.Hunar o’rgan, chunki hunarda ko’p sir, Yopiq eshiklarni ochar birma-bir.
4.Vijdonli kishini ta’qib etish mumkin, ammo sharmanda qilish mumkin emas. 5.Yo siz keling, yo men boray.
6.Dam jahlim chiqadi, dam kulgim qistaydi.
7.Goh osmonni tutib ashula yangraydi, goh allaqayerdan garmon tovushi ishitiladi.
8.Na ko’nglimni to’ka olaman,
Na o’g’limni so’ka olaman. 9.Dam kun birdan qizib ketadi, dam bulut kelib, jala qo’yadi. 10.Yo urug’ aynigan, yo agrotexnika qoidalari buzilgan.
11.Ba’zan qurbaqalarning qurullashi quloqqa chalinib, kishiga rohat beradi, ba’zan it larning vovullashi bu ovozlarni bosib ketadi.
12. Sel na odamni ayadi, na dov- daraxtni tinch qo’ydi.
13.Kechqurun otam keldi va unga butun voqeani aytib berdi
14.Chin do’st yurakdan so’zlar , chunki u sening yomon bo’lishingni aslo xoxlamaydi.
15.Tansiq goh shap-shup suv kechib yuradi, goh uning oyoqlari yelimday loyga botadi.
16.Kamtar bo’l, chunki kamtarlik insonni kamolotga yetaklaydi
17.Yo zardo’zi to’ning to’zibmi qoldi, Yo so’kildimi suvsar telpaging.
18.Til millat ma’naviyati va madaniyatining toshoynasidir.
19.Dasturxon ustida dam o’zbek kuylari yangraydi,dam hind qo’shiqlari ijro qilinardi.
20.Telefondan foydalanish yaxshi, ammo undan to’g’ri maqsadda foydalanish kerak.