Qarindoshlar oʼrtasida nikoh tuzish holatlari va uning salbiy oqibatlarini oldini olish

Qarindoshlar oʼrtasida nikoh tuzish holatlari va uning salbiy oqibatlarini oldini olish

Nikoh qurish insoniyat naslini davom ettiribgina qolmay, shaʼni va ulugʼligini taʼminlovchi qolaversa, jamiyatni bir maromda boʼlishi uchun asosiy vosita xisoblanadi. Nikoh qurishni puxta oʼylab koʼrib, keyin yondoshish kerak, chunki atrofdagilarga zarar yetkazmaslik uchun toʼgʼri asosda talqin qilish lozim. Zero, oila mustahkamligi bu jamiyat mustahkamligini saqlab qoluvchi vosita hisoblanadi. Hozirgi kunda yaqin qarindoshlar bilan yanada yaqin boʼlish maqsadida qarindoshlar oʼrtasida nikox qurishga intilish xolatlari juda koʼp kuzatilmoqda. Jumladan, Oila kodeksining 16-moddasiga binoan, nasl-nasab shajarasi boʼyicha toʼgʼri tutashgan qarindoshlar oʼrtasida, tugʼishgan va oʼgay aka-ukalar bilan opa-singillar oʼrtasida, farzandlikka oluvchilar bilan farzandlikka olinganlar oʼrtasida nikoh tuzish taqiqlanadi. Oʼtkazilgan tadqiqot natijalaridan maʼlum boʼldiki, qarindosh-urugʼlar oʼrtasidagi nikoh munosabatlarini toʼliq qoʼllab-quvvatlaydiganlarning darajasi 10,8 foizni, oddiy xolat sifatida qoʼllab-quvvatlaydiganlar 26,0 foizni tashkil etgan. Shu bilan birga, respondentlarning 34,9 foizi qarindosh-urugʼlar oʼrtasidagi nikohni qoʼllab-quvvatlamasliklarini bildirishgan boʼlsa, eng yuqori koʼrsatkich Qashqadaryo viloyatiga (45,1 %) toʼgʼri kelgan. Bundan tashqari, respondentlarning 5,7 foizi qarindosh-urugʼlar oʼrtasidagi nikohga munosabatingizni bildiring savoliga javob berishga qiynalgan. Qarindosh-urugʼlar oʼrtasida turmush qurganlarning aksariyati turli sabablar tufayli oila qoʼrganliklari, masalan: qarindosh-urugʼchilik munosabatlarini yanada mustahkamlash va mol-mulkni begonalar qoʼliga oʼtib ketishidan saqlab qolish deb koʼrsatmoqda. Biroq, shu soxa mutaxasilari qarindoshlar bilan oila qurishni yaxshi oqibatlarga olib kelmasligini targʼib qiladi.
Tadqiqot ishtirokchilarining soʼrovnoma natijalariga qaraganda, sevgi asosida(26,3%) turmush qurganliklari va eng koʼpi Surxondaryo viloyatiga (44,6 %) toʼgʼri kelgani bilan ajralib tursa, ota-onasining qistovi asosida(19,2%), qarindoshlik aloqalari uzilib ketmasligi uchun(17,1 %), yaxshi qiz yoki yigit boʼlganligi sababli(16,8%) hamda kattalar va qarindoshlar shuni istagani uchun(15,8 %) nikoh qurishganliklari ma’lum boʼldi. Shu bilan birga urugʼini begona urugʼ vakilini aralashtirmaslik maqsadida (2,6%), goʼdaklikdan unashtirib qoʼyganligi sababli (1,3%) oila qurganlarning soni ham talaygina. Qarindoshlar orasida nikoh qurishning asosiy tashabbuskorlari ota-onalar hisolanib, bobo-buvi, amma-xola, aka-uka, vaxokozolar ham qoʼshimcha sababchi boʼlishi xozirgi kunda dolzarb masalalardan biri desak mubolagʼa boʼlmaydi. Аyni paytda qarindoshlar oʼrtasidagi nikohning 47,9 foizi ota-onasining tashabbusi bilan tuzilishi maʼlum va bu nikohning 61,8 foizi Jizzax viloyatiga, 44,3 foizi Qashqadaryo viloyatiga toʼgʼri kelishini ta’kidlab oʼtish lozim. 22,5 foiz nikohlanuvchilar oʼzlari xoxlab nikoh qurganliklari va bu oʼz navbatida qarindoshchilik rishtalarini saqlab qolishga koʼmak berishini aytib oʼtishgan. Bundan koʼrinib turibdiki, ota-onalarning qarindoshlar oʼrtasidagi nikohga xayrixoxligi saqlanib qolmoqda, lekin shunday boʼlsada, bu nikoxni koʼproq ota-onalar xoxlaganliklari uchun oila qurganliklaridan afsuslanishmaydi. Jumladan, nikox quruvchilarning aksariyati 63,1 foizi qarindoshi bilan oila qurganidan afsuslanmasligi maьlum boʼlsa, bu koʼrsatkich Jizzax viloyatida 70,6 foiz, Qashqadaryo viloyati 67,6 foiz, Surxondaryo viloyati 51,2 foizni tashkil etdi. Respondentlarning 17,4 foizi bunday savollarga javob berishga xoxlamadi.