|
1.2. BROUN HARAKATI.
1827 yili ingliz botanigi R.Broun gul changining suvda tarqalganligini mikroskop yordamida kuzatib, gulning chang zarrachalari eritmada uzluksiz, tartibsiz harakat qilayotganini aniqladi.
Bunday harakat anorganik va organik moddalardan tayyorlangan emulsiya va suspenziya-kolloid eritmalarida ham kuzatiladi.
Bu xodisa keyinchalik Broun harakati deb nom oldi, Broun harakati moddalarning tabiatigagina emas, balki haroratga va zarrachalarning o’lchamiga ham bog’liq zarrachalar kattalashgan sari Broun harakati kamayib boradi. Masalan, zarrachalarning o’lchami 1-Zmk bo’lganida Broun harakati kuchli bo’lib, 4-5 mk da kuchsiz va 5 mk dan katta bo’lganda to’xtaydi.
Zarrachalar uzluksiz harakatlanishi natijasida bir nuqtadan ik-
kinchi nuqtaga siljiydi va shu nuqtalar orasidagi masofa siljish qiy-
mati (X) deb ataladi.
1906 yili Eynshteyn gaz qonunlariga asoslanib, Broun harakatidagi siljish qiymatini quyidagi formula bilan aniqladi:
bu yerda, ΔХ2 – siljish qiymatining kvadrati, R – gaz konstantasi, T – absolyut harorat, Δt – vaqt, N – Avagadro soni, η – suyuqlikning qovushqoqligi, r – zarrachaning radiusi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
