Qarshi davlat universiteti qo’lyozma huquqida

B

9 

vitamin (folat kislota yoki vitamin B
c
) sariq rangli kristall modda, suvda yomon 

eriydi. Bu vitaminning yana folat kislota deyilishiga sabab uning ismaloq yashil barglaridan

(lotincha folium - barg) ajratib olinganidir. Boshqa o‘simliklarning yashil barglarida ham 

---

15

(qoqi, yalpiz, qichitqi o‘t, dastarbosh va boshqalar) u mo‘l bo‘ladi, lekin qurigan bargda folat
kislota uchramaydi, ayniqsa, quyosh nuri ostida quritilgan barglarda u umuman bo‘lmaydi. 
Quritilgan, qaynatilgan o‘simlik mahsulotlari birgina folat kislotaga emas, balki boshqa
vitaminlarga ham juda kambag‘al bo‘ladi. Shuning uchun o‘simliklarning mevalarini, 
barglarini va boshqa qismlarini iloji boricha «tirik»ligida iste'mol qilishga intilish kerak.
Shunda organizmimizning juda ko‘p vitaminlar va ma'danli moddalarga bo‘lgan ehtiyoji 
qondirilib, dorixonalardagi darmondorilarga hojat qolmaydi (albatta og‘ir avitaminozlarga
mubtalo bulganlar bundan mustasno). 
Tajribalarda shu narsa aniqlanganki, agar jo‘jalar ovqatidan folat kislota umuman olib
tashlansa, ular o‘sishdan to‘xtab, tanasida qon hosil bo‘lishi nihoyatda pasayib ketadi. 
Vitamin B
9
ning bevosita qon hosil bo‘lishiga ishtirok qilganligi uchun ham ayrim manbalarda

antianemik vitamin deb yuritishadi. Odamda ovqatlanish qoidalariga rioya qilib borilsa, bu

vitaminning avitaminozi kam uchraydi. Yana u oshqozon - ichak mikroflorasi tomonidan 
ham sintez qilinadi. Agar ichaklarning transport funksiyasi shikastlanib folat kislota yetarli
miqdorda qonga o‘tmay qolsa, odamda kam qonlilik, ya'ni anemiya yuzaga keladi. Bundan 
tashqari vitamin B
9
avitaminozi hazm a'zolari, jigar funksiyasining buzilishi va organizm 

himoya qudratining pasayishi bilan ham xarakterlanadi. Folat kislota taqchilligi bilan

xastalikka uchraganlarda asabiylashuv, uyqusizlik, tez charchash, parishonxotirlik alomatlari 
uchraydi. Folat kislota yangi hujayra va to‘qimalar hosil bo‘lishida, jumladan, qizil qon
tanachalarining yuzaga kelishida faol qatnashadi, agar u yetishmasa, eritrotsitlar pishib 
yetilmaydi, natijada kam qonlilik paydo bo‘ladi. B
9
vitaminning tabiiy manbalariga ismaloq 

va yuqorida aytib o‘tilgan o‘simliklarning yashil barglari, pomidor, sabzi, lavlagi, rangli

karam, dukkaklilar, donli o‘simliklar, hayvonlarning jigari, go‘shti, baliq va tuxum kiradi. 
Odamda unga bo‘lgan sutkalik ehtiyoj o‘rtacha 200 mkg, jismoniy mehnat ko‘p qiladiganlar
va har xil stress holatlarda faoliyat ko‘rsatadiganlarda hamda homilador, sut emizadigan 
onalarda uning sutkalik miqdori 400 mkg va undan ham ko‘proq bo‘lishi kerak.
B