Qarshi muhandislik-iqtisodiyot

2.4. Sovutish yordamida gazni quritish 
Past haroratli ajratish qurilmalarida gaz kondensat konlaridan kondensatni 
ajratib olishda, gazni quritishda sovutish keng qo’llanilib gazning tarkibidagi alohida 
komponentlar, tabiiy gaz tarkibidagi kam miqdordagi gazlarni ajratish, suyultirilgan 
gazlarni olishda va h.k. qo’llaniladi.
Gazlarni past haroratli ajratish usuli chuqur sovutishga bog’liq holda 80 %dan 
100 %gacha og’ir uglevodorodlarni olish va tashishga tayyorlashda bir fazali gazni 
shudring nuqtasigacha va uglevodorodlarni ham quritish mumkin. 
Past haroratli ajratish (PHA) qatlam bosimidan va sun’iy sovutishdan 
foydalanish hisobiga amaliyotda qo’llaniladi. Detander yordamida (porshenli yoki 
turbinli) gazni juda chuqur sovutish hamda PHAQsini xizmat qilish muddati 
uzaytiriladi. PHAQ–sida sun’iy sovutishni (sovutish mashinasini) qo’llanilishi konni 
ishlatishni eng so’nggi bosqichigacha ishlov berish imkoniyatini beradi, lekin konning 
jihozlarini qurish uchun sarflanadigan kapital xarajatlarni 1.5-2.5 martaga oshiradi. 
PHAQ–sining prinsial sxemasi rasm -2.2 da keltirilgan. Quduqlardan xom gaz 
gazni kompleks tayyorlash qurilmasiga (GKTQ) kiradi, u erda drossellangandan 
keyin birinchi pog’onali ajratishga (3) yo’naltiriladi va u erda suyuqlik tomchilardan

---

23 
 
R
a
sm
-2
.2
. 
G
P
H
A
Q
-1
 t
e
x
n
o
lo
g
ik
 t
a
r
m
o
q
 (
1
,2
-n
it
k
a