Qat’iy daromadli investitsiyalar O’qituvchi: J. Musabekov Shodiqulov Shahboz mib-10

Qat’iy daromadli investitsiyalar O’qituvchi: J. Musabekov

Shodiqulov Shahboz MIB-10

Qimmatli qog`ozlar bozorida xatarlar

Har kim fond bozoriga bitta sabab - boylik yaratish uchun sarmoya kiritadi. Ammo buni amalga oshirish uchun biz nafaqat fond bozorida qanday qilib pul ishlashni tushunishimiz kerak; shuningdek, fond bozorida pulni qanday yo'qotish mumkinligini ham anlashimiz kerak.

Aqlli investor xatarlarni oldindan tahlil qiladi - investitsiya qilishdan oldin uning investitsiyalariga ta'sir qilishi mumkin bo'lgan barcha fond bozoridagi xatarlarni baholaydi va o'rganadi. Bunday qilish doimiy boylikni yaratish va butun sarmoyani yo'qotishni oldini oladi.

Har qanday qimmatli qog'oz - Aksiyalar, obligatsiyalar, veksellar, ko'chmas mulk yoki oltin kabi qiymatga ega bo'lgan moliyaviy resurslar doimiy xatar ostida bo`ladi..

Xatarlar - bu boshlang'ich sarmoyani yo'qotish yoki qiymatga ega bo'lmagan sarmoyani yo'qotish uchun o'lchovli imkoniyat. Xatarlar o’lchovga ega bo’lmagan noaniqlikdan farqlanadi.

Boshqacha qilib aytganda risklar har doim omillar tarkibida mavjud bo’lgan tabiatan ehtimoliy xarakterga ega bo’lgan qonuniyatlar asosida tarqaladi. Ularning ta’siri ostida moliya bozori muhitida rivojlanishi shakllanuvchi voqeiliklarga bevosita yoki bilvosita ko`chadi. Bunday holat o`z o`zidan moliya bozoridagi riskar muammosini o`ta dolzarbligini tasdiqlaydi.

Investor qimmatli qog'ozni sotib olganda, odatda u kutilgan daromaddan ko'proq manfaatdor bo’ladi. Muayyan sarmoyalar uchun yuqori rentabellik har doim past rentabellikdan ko’ra afzalroqdir. Ammo investitsiyalarning foyda keltirishini bilish va hech narsa qilmaslik, shunchaki ma'lumotli qaror qabul qilish yetarli emas. Yuqorida aytgaimizdek, risklar sarmoyalarimizga doimiy xavf solib turadi.

Investor qimmatli qog'ozni sotib olganda, odatda u kutilgan daromaddan ko'proq manfaatdor bo’ladi. Muayyan sarmoyalar uchun yuqori rentabellik har doim past rentabellikdan ko’ra afzalroqdir. Ammo investitsiyalarning foyda keltirishini bilish va hech narsa qilmaslik, shunchaki ma'lumotli qaror qabul qilish yetarli emas. Yuqorida aytgaimizdek, risklar sarmoyalarimizga doimiy xavf solib turadi.

Masalan har xil qimmatli qog'ozlarning o'rtacha yillik daromadini ko'rib chiqaylik:

• Aksiyalar - yillik 10%
• Korporativ obligatsiyalar - yillik 6%
• Qisqa muddatli davlat zayomari - yillik 3.5%

Yuqoridagi foizli rentabellik tufayli aktsiyalarga sarmoya kiritish befoyda bo'lib tuyulsa-da, savdo-sotiq mavjud.

Qimmatli qog'ozlar korporativ obligatsiyalar bilan taqqoslaganda qiymatini yo'qotish ehtimoli katta va korporativ obligatsiyalar esa davlat zayomlari bilan taqqoslaganda qiymatni yo'qotish ehtimoli mavjud. Bundan kelib chiqadiki, davlat zayomlari va korporativ obligatsiyalar aksiyalarga nisbatan ishonchli, kafolatlangan va risklardan xoli.

Shunday bo’lishiga qaramasdan qimmatli qog’ozlar bozorida aksiyalarning salmog’i yuqori va uning ishtirokchilari ko`pchilikni tashkil etadi. Bunga esa asosiy sabab risklarni to’g’ri baholash va yuqori foiz evaziga ko’proq daromadga erishishdir.

Shunday bo’lishiga qaramasdan qimmatli qog’ozlar bozorida aksiyalarning salmog’i yuqori va uning ishtirokchilari ko`pchilikni tashkil etadi. Bunga esa asosiy sabab risklarni to’g’ri baholash va yuqori foiz evaziga ko’proq daromadga erishishdir.

Yaxshi ishlaydigan moliya bozorida bepul tushlik yo'q - dinamit yuk mashinalari haydovchilari sut haydovchilariga qaraganda ko'proq pul ishlashadi. Agar siz fond bozorida yuqori daromad olishni istasangiz, siz fond bozori xavfining mutanosib miqdorini ko'tarishingiz kerak.

Investor sifatida siz birja bozoridagi tavakkalchilik bilan bog'liq bo'lgan sifatli tavakkalchilik va miqdoriy xatarlarni tahlil qilish borasida bilishingiz kerak bo'lgan bir nechta asosiy tushunchalarni mavjud. Bularni tushunish sizni afsuslanadigan sarmoyaviy qaror qabul qilishingizdan himoyalaydi.

Qimmatli qog’ozlar bozorida xatarlarni tahlil qilish aktsiyadorlik riskini ikkita asosiy toifaga bo'linishini tushunishdan boshlanadi: tizimli va tizimsiz tavakkal risklar.

Qimmatli qog’ozlar bozorida xatarlarni tahlil qilish aktsiyadorlik riskini ikkita asosiy toifaga bo'linishini tushunishdan boshlanadi: tizimli va tizimsiz tavakkal risklar.

Tizimli va tizimsiz tavakkal risklar - bu investitsiyalarning umumiy xavfini tashkil etuvchi ikkita alohida sub'ekt.

Bozor xavfi deb ham ataladigan tizimli risk barcha qimmatli qog'ozlarga bir xil ta'sir ko'rsatadi. Bu butun moliyaviy tizimni o'zgartiradigan keng tendentsiyalar natijasidir. Barcha qimmatli qog'ozlar tizimli xavf ostida qolmoqda - uni portfelni diversifikatsiya qilish strategiyasi orqali yo'q qilish mumkin emas.

Tizimli Xatarlar Turlari:

Siyosiy xatarlar

Bunga hukumatning o'zgargan siyosati, qonunlari, soliqlari, urushlar va sanksiyalar tovar va xizmatlar oqimiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.

Mamlakat yoki standart xatarlar

Bu moliyaviy majburiyatlarini bajara olmaydigan davlatga tegishli. Mamlakat o'z qarzlarini to'lay olmasa - bu aktsiyalar, obligatsiyalar va o'zaro fondlar kabi xavfsizlikka salbiy ta'sir qiladi.

Atrof-muhit xatarlar

Qimmatli qog'ozlar bozori, Orol dengizi qurish, Kaliforniyadagi yong'inlarni, Florida shtatidagi bo'ronlarni yoki Arkanzasdagi qurg'oqchiliklarni nazorat qila olmaydi. Ekologik xavf-xatarlardan qochib qutula olmaymiz va shu sababli ularning mavjudligi tabiiy ofatlarga duchor bo'lgan turli tarmoqlarda rentabellik va aktsiyalar qiymatini pasaytirishi mumkin.

Bozor qiymati xavfi

Bozor qiymati xavfi

Investitsiyalar muqarrar ravishda tebranishlarga va umumiy iqtisodiy sharoitlar tufayli qiymatning pasayishiga duch keladi. Iqtisodiyot o'sish va turg'unlikning tabiiy tsikllarini boshdan kechirmoqda. Ressessiyalar deyarli barcha qimmatli qog'ozlarga ta'sir qiladi.

2008 yildagi Jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi bozor qiymati riskiga misol bo’ladi.. AQShning ko'chmas mulk bozori qulashidan kelib chiqqan holda, 2008 yilda bozorda pulga ega bo'lgan har qanday kishi ushbu iqtisodiy voqea tufayli investitsiyalar qiymatining keskin pasayib ketganini ko'rdi.

Foiz stavkasi xavfi

Bozor foiz stavkalarining o'zgarishi xavfsizlik qiymatlarining o'zgarishini kuchaytirishi mumkin. Oxir oqibat, foiz stavkalarining ko'tarilishi butun iqtisodiyotni sekinlashtiradi, chunki kompaniyalar va investorlar ham qarz olishga va pul sarflashga unday olmaydilar. Garchi foiz stavkasi xavfi birinchi navbatda obligatsiyalar qiymatiga ta'sir qilishi mumkin bo'lsa, u bilvosita aksiyalar narxlariga ta'sir qiladi.

Tizimsiz tavakkal Xatarlar:

Tizimli risklardan farqli o'laroq, tizimsiz tavakkal risklar individual xavfsizlikka yoki o'xshash xususiyatlarga ega bo'lgan qimmatroq qog'ozlarning kichik guruhiga xosdir.

Masalan, qimmatli qog'ozlar bozorining turli tarmoqlari, barchasi ushbu sektor yoki sohaga xos bo'lgan xavf-xatarlarga duch keladi.

Ma'lumot uchun, ushbu tarmoqlar:

• Sog'liqni saqlash
• Kommunal xizmatlar
• Iste'mol mahsulotlari
• Texnologiya
• Moliyaviy
• Iste’mochi xoxishi
• Sanoat
• energetika

Ko’chmas mulk

• Ko’chmas mulk
• Ishlab chiqarish
• Asosiy materiallar
• Ko `chmas mulk
• Aloqa

Biz albatta qimmatli qog’ozlarni sotib olayotganimizda quyidagilarga e’tibor brishimiz kerak:

• Korxonaning moliyaviy holatiga;
• Korxonaning investitsiya strategiyasiga;
• Korxonaning so'nggi biznes qarorlari qanday bo'lgan;
• Agar korxona eng katta xaridorini yo`qotsa nima bo’ladi;
• Korxonaning eng katta raqobatchisi bilan narx urishida nima bo’aladi;
• Agar kompaniya ta'minot zanjirida uzilishlarga duch kelsa nima qila oladi.

Diversifikatsiya orqali investitsiya xavfini boshqarish

Afsuski, biz jami investitsiya xavfini bartaraf eta olmaysiz, lekin biz uni juda yaxshi diversifikatsiyalangan aktsiyalar portfelini ushlab, kamaytirishimiz mumkin. Xatarni minimallashtirishda daromadni qanday ko'paytirishni tushunish uchun ushbu formulani bilishimiz kerak: Tizimli xatar + Tizimsiz xatar = Jami investitsiya xavfi

Diversifikatsiya - bu portfel doirasidagi turli xil investitsiyalarni o'z ichiga olgan strategiya. Investor sifatida siz turli xil aktsiyalarga egalik qilishni xohlaysiz, shunda aktsiyalar yoki tarmoq uchun xos bo'lgan xavf butun portfelga zarar etkazmaydi. Energiya kompaniyalarining uchta aktsiyasiga ega bo'lish o'rniga, masalan, bitta energiya, bitta sog'liqni saqlash va bitta texnologiya aktsiyalariga ega bo'lish ancha xavfsizroq.

Portfelni diversifikatsiya qilish ta'siri sizga xavfni kamaytirishga imkon beradi, ammo baribir yuqori rentabellikni saqlab qoladi. Qimmatli qog'ozlar sonining ko'payishi bilan sizning umumiy portfelingiz xavfi kamayadi.

Portfelni diversifikatsiya qilish ta'siri sizga xavfni kamaytirishga imkon beradi, ammo baribir yuqori rentabellikni saqlab qoladi. Qimmatli qog'ozlar sonining ko'payishi bilan sizning umumiy portfelingiz xavfi kamayadi.

Maqsad, oxir-oqibat umumiy firma uchun xos bo'lgan yoki tizimsiz tavakkalchilikni diversifikatsiya qilganingizda umumiy investitsiya xavfini bozor miqyosidagi yoki tizimli tavakkalga tenglashtirishdir.

Qimmatli qog'ozlar bozorida pulni qanday yo'qotish mumkinligini aniqlash sizni sarmoya kiritishga to'sqinlik qilmasligi kerak. Aslida, buning aksi bo'lishi kerak - iloji boricha eng yaxshi ma'lumotga ega bo'lgan qarorni qabul qilishingizga ishonchingiz komil bo'lishi kerak.

Ushbu xatarlarni tushunish sizga qimmatli qog'ozlar bozori tavakkalchiligini yaxshiroq tushunishga va aktsiyalarda muvaffaqiyat qozonish imkoniyatlarini yaxshilashga imkon beradi.

Kontekstni o’rnatish

Risklarni aniqlash

Risklarni tahlil qilish

Risklarni baholash

Risklarni davolash

Aloqa va maslahatlar

Monitoring va qayta ko’rib chiqish

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!