Abdunabiyev Xudoyberdi F-20-02 Qattiq jismlar quyidagilarga bo'linadi. 1. Amorf bu erda elementar zarralar tasodifiy, tartibsiz joylashadi, bu izotropiya xususiyatiga ega bo'lishga olib keladi (har qanday yo'nalishda materiyaning bir xil xossalari). Amorf jismlar beqaror va vaqt o'tishi bilan ular kristallga aylanadi (kristallanish). 2. Kristalli, fazoviy panjara bilan ifodalangan kristall tuzilmani yaratadigan elementar zarrachalarning tartibli joylashuvi bilan tavsiflanadi. - Kristallni tashkil etgan atomlar, ionlar yoki molekulalarning uch o‘lchovli fazoda davriy joylashuvi natijasida unda simmetriya elementlari paydo bo‘ladi. Simmetriya elementlari shunday geometrik tasavvurki, kristall bazisi (kristall atomi, ioni yoki molekulasi) ustida bu tasavvur yordamida fazoda ma’lum bir amallarni (ko‘chirish, burish, akslantirish yoki ular yordamida aralash amallarni) bajarish natijasida pirovard oqibatda bazis o‘z-o‘zi bilan ustma-ust tushadi va barcha yo‘nalishlardagi fizikaviy xossalari o‘zgarishsiz qoladi. Ko‘chish vektorlari ham simmetriya elementlari hisoblanib, ko‘chish simmetriyasi deyiladi.
- Agar kristall asosini (bazisini) tasavvurdagi biror o‘qqa nisbatan ma’lum bir kichik burchakka burib, aynan shunday asos bilan ustma-ust tushirish mumkin bo‘lsa, bu o‘q simmetriya o‘qi bo‘ladi. Simmetriya o‘qi atrofida (360 burchakda) asosni necha marta burib, aynan o‘ziga o‘xshashi bilan ustma-ust tushirish mumkin bo‘lgan son simmetriya o‘qining tartibi deyiladi. Bu son n quyidagi formuladan topiladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
