Qattiq jismlarning solishtirma issiqlik sig’imini aniqlash

---

Qattiq jismlarning solishtirma issiqlik sig’imini aniqlash
Ishning maqsadi
Qizdirilgan mis, qo’rg’oshin va shishani sovuq suv bilan aralashtirish va 
aralashmaning temperaturasini o’lchash.
Mis, qo’rg’oshin va shishaning issiqlik sig’imini aniqlash. 
Nazariy ma’lumotlar
Jism qizishida yoki sovushida yutilgan yoki ajralgan issiqlik miqdori ΔQ 
temperaturaning o’zgarishiga ΔT va massaga m proporsional:
ΔQ = cmΔt (I).
Bu yerda proporsionallik koeffisiyenti c – jismning solishtirma issiqlik 
sig’imi deyiladi va uning qiymati materialning turiga bog’liq. Mazkur 
tajribada pitra shaklidagi turli materiallarning solishtirma issiqlik sig’imi 
koeffisiyenti aniqlanadi. Har bir hol uchun pitralar torozida tortiladi va ϑ 1 
temperaturagacha qizdiriladi, keyin massasi torozida tortib aniqlangan ϑ 2 
temperaturali suv quyiladi. Yaxshi aralashgandan keyin issiqlik almashinuvi 
evaziga pitra bilan suv umumiy temperaturaga erishadi t
m
. Bunda pitradan 
ajralgan issiqlik miqdori ΔQ1
ΔQ
1
=c
1
⋅ m
1
⋅ ( t
1
- t
m
) (II),
(bu yerda m
1
pitra massasi, c
1
- pitraning solishtirma issiqlik sig’imi) suv yutgan 
issiqlik miqdoriga ΔQ
2
teng 
ΔQ
2
=c
2
⋅ m
2
⋅ ( t
M
- t
2
) (III), 
bu yerda m
2
– suv massasi. Bu yerda suvning solishtirma issiqlik sig’imi 
koeffisiyenti c
2
aniq, temperaturasi esa bug’ temperaturasiga teng deb faraz qilinadi. 
No’malum c1 ning qiymati o’lchangan t
M
, t 
2
, m
1
va m
2
ning qiymatlari bo’yicha 
quyidagi formula orqali hisoblanadi:
𝑐
1
=
𝑐